دنیا بیش از سه دهه وقت داشت تا به انقلاب اسلامی ایران خو کند؛ اما هنوز هم به نظر می رسد عده ای آن را یک انحراف و اشتباه تاریخی می دانند. مشهورترین تعریف از انقلاب از ریچارد کاپوسینسکی، ژورنالیست لهستانی با بیانی شاعرانه انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران را برآیند کاستی های حکومت ، و خشم درونی رعایای مرعوب شده پادشاه ایران خواند.
جیمز بیوکن، پژوهشگر انگلیسی، در کتابی به نام «ایام الله» با نگاه دقیقتری به این رویداد – که پادشاهی را که برای کشور ثروت و رفاه ایجاد کرده بود برداشت و حکومت مذهبی شیعیانی بی علاقه به دولت مدرن را جایگزین آن کرد – پرداخته است.
جیمز بیوکن در کتاب ایام الله با بهره گیری از ادبیات فارسی و انگلیسی توانسته است بیشتر از هر تاریخ نگار دیگری بر خواننده تاریخ معاصر ایران اثر بگذارد. کاپوسینسکی خوانندگانش را واداشت تا زیر رو رو شدن جامعه ایرانی را در سال ۱۳۵۷ احساس کنند؛ و بیوکن در کتابش چگونگی وقوع این رویداد را بیان می کند.
او در کتابش می نویسد هیچ انقلابی به یکباره و بدون زمینه قبلی اتفاق نمی افتد؛ حتی اگر زمینه ها به چشم نیاید. روحانیون شیعه ایران از قرن نوزدهم میلادی در سیاست کشور اظهار نظر می کردند. آنها با بی توجهی شاه به مذهب کنار می آمدند به شرط آن که شاه در برابر استعمار خارجی و «لامذهبی» در داخل بایستد. در فاصله دو جنگ جهانی رضا شاه پهلوی که داشت کشور را به سمت مدرنیسم پیش می برد، سعی کرد روحانیون را از حیطه زندگی مردم حذف کند. در زمان محمدرضا شاه، درآمد سرشار نفتی کشور را به شیوه مصرف گرایی و زندگی به سبک غربی سوق داد. بین سال ۱۳۵۱ و ۱۳۵۲ ، با افزایش سرسام آور بهای نفت، درآمد کشور هشت برابر شد؛ ایران از محرومیت درمی آمد، و از آن به عنوان ژاپن نوین یاد می شد. و در میانه چنین شرایطی، آیت الله روح الله خمینی به تبعید فرستاده شد.
شاه داشت طرح «تمدن بزرگ» را دنبال می کرد – معجونی از حکومتی خودکامه، جشن های بزرگداشت دو هزار و پانصمین سال پادشاهی در ایران، و آنچه که یک ژورنالیست غربی «انفجار شکوفایی» خواند: پادشاه ایران تجسمِ روحیه ای افراطگرا و زنباره ای پراشتها بود که رآکتورهای اتمی، شبکه راه آهن سریع السیر و و جت کنکورد مافوق صوت سفارش می داد.
یک سوم درآمد نفتی ایران صرف تجهیز ارتش می شد: خریدها عمدتاً از ایالات متحده – هم پیمان اصلی ایران، و بریتانیا – انجام می شد. جیمز بیوکن – که آن سال ها در آکسفورد فارسی می خواند و از ایران دیدن کرده بود – در کتابش می نویسد «پادشاه از سفیر بریتانیا می پرسید تانک چیفتن چند اسب بخار قدرت دارد؟ و این در حالی بود که روستانشینان ایران در خانه های گلی زندگی می کردند.»
دهه های چهل و پنجاه ایران، دوران غرور و گستاخی پادشاه ایران، و در کنار آن فساد دولتی، و رخنه فرهنگ بیگانه به جامعه ایرانی بود. روستاها از جمعیت خالی می شد و حلبی آبادها در اطراف شهرهای بزرگ شکل می گرفت؛ شهرهایی که پیشتر چهره ای سنتی داشتند؛ و حال با شهرهای بدقواره غربی پهلو می زدند: «گویی شاه همزمان با شتاب در قالب کردن مدرنیته به کشور، قصد داشت سنت را نابود کند، و تضاد و تعارضی به وسعت چندین قرن، در فاسله پنج – شش سال با جامعه سنتی ایران تحمیل شد. در همین حال، زندان ها پر از مخالفانی شدیداً چپگرا یا شدیداً مذهبی می شد؛ اما مردم عادی انقلابی نمی کردند.»
پادشاه ایران با تمام خطاهایش، تنها یکسال در برابر مردم مقاومت کرد؛ و بعد، به جای آن که برای ادامه حکومت مردمش را سرکوب کند، از برابر مردم گریخت؛ و جایش را مردی گرفت که به نظر میلیونها نفر، نماد زندگی سنتی ای بود که به آنها دستور داده شده بود کنارش بگذارند.
این که چطور همه چیز ناگهان عوض شد، و آیت الله خمینی از یک روحانی حاشیه نشین به ساقط کننده حکومت پادشاهی تبدیل شد، موضوع اصلی کتاب «ایام الله» است. غنای کلام جیمز بیوکن حاصل دقت او در شرح جزئیات رویدادهای دوران انقلاب و پس از آن است، و کلام شیوای او در روایت انقلاب، بر جذابیت کتاب می افزاید.
«کتاب ایام الله: انقلاب ایران و پی آمد های آن» پاییز سال ۲۰۱۳ در آمریکا عرضه خواهد شد.
جیمز بیوکن، پژوهشگر انگلیسی، در کتابی به نام «ایام الله» با نگاه دقیقتری به این رویداد – که پادشاهی را که برای کشور ثروت و رفاه ایجاد کرده بود برداشت و حکومت مذهبی شیعیانی بی علاقه به دولت مدرن را جایگزین آن کرد – پرداخته است.
جیمز بیوکن در کتاب ایام الله با بهره گیری از ادبیات فارسی و انگلیسی توانسته است بیشتر از هر تاریخ نگار دیگری بر خواننده تاریخ معاصر ایران اثر بگذارد. کاپوسینسکی خوانندگانش را واداشت تا زیر رو رو شدن جامعه ایرانی را در سال ۱۳۵۷ احساس کنند؛ و بیوکن در کتابش چگونگی وقوع این رویداد را بیان می کند.
او در کتابش می نویسد هیچ انقلابی به یکباره و بدون زمینه قبلی اتفاق نمی افتد؛ حتی اگر زمینه ها به چشم نیاید. روحانیون شیعه ایران از قرن نوزدهم میلادی در سیاست کشور اظهار نظر می کردند. آنها با بی توجهی شاه به مذهب کنار می آمدند به شرط آن که شاه در برابر استعمار خارجی و «لامذهبی» در داخل بایستد. در فاصله دو جنگ جهانی رضا شاه پهلوی که داشت کشور را به سمت مدرنیسم پیش می برد، سعی کرد روحانیون را از حیطه زندگی مردم حذف کند. در زمان محمدرضا شاه، درآمد سرشار نفتی کشور را به شیوه مصرف گرایی و زندگی به سبک غربی سوق داد. بین سال ۱۳۵۱ و ۱۳۵۲ ، با افزایش سرسام آور بهای نفت، درآمد کشور هشت برابر شد؛ ایران از محرومیت درمی آمد، و از آن به عنوان ژاپن نوین یاد می شد. و در میانه چنین شرایطی، آیت الله روح الله خمینی به تبعید فرستاده شد.
شاه داشت طرح «تمدن بزرگ» را دنبال می کرد – معجونی از حکومتی خودکامه، جشن های بزرگداشت دو هزار و پانصمین سال پادشاهی در ایران، و آنچه که یک ژورنالیست غربی «انفجار شکوفایی» خواند: پادشاه ایران تجسمِ روحیه ای افراطگرا و زنباره ای پراشتها بود که رآکتورهای اتمی، شبکه راه آهن سریع السیر و و جت کنکورد مافوق صوت سفارش می داد.
یک سوم درآمد نفتی ایران صرف تجهیز ارتش می شد: خریدها عمدتاً از ایالات متحده – هم پیمان اصلی ایران، و بریتانیا – انجام می شد. جیمز بیوکن – که آن سال ها در آکسفورد فارسی می خواند و از ایران دیدن کرده بود – در کتابش می نویسد «پادشاه از سفیر بریتانیا می پرسید تانک چیفتن چند اسب بخار قدرت دارد؟ و این در حالی بود که روستانشینان ایران در خانه های گلی زندگی می کردند.»
دهه های چهل و پنجاه ایران، دوران غرور و گستاخی پادشاه ایران، و در کنار آن فساد دولتی، و رخنه فرهنگ بیگانه به جامعه ایرانی بود. روستاها از جمعیت خالی می شد و حلبی آبادها در اطراف شهرهای بزرگ شکل می گرفت؛ شهرهایی که پیشتر چهره ای سنتی داشتند؛ و حال با شهرهای بدقواره غربی پهلو می زدند: «گویی شاه همزمان با شتاب در قالب کردن مدرنیته به کشور، قصد داشت سنت را نابود کند، و تضاد و تعارضی به وسعت چندین قرن، در فاسله پنج – شش سال با جامعه سنتی ایران تحمیل شد. در همین حال، زندان ها پر از مخالفانی شدیداً چپگرا یا شدیداً مذهبی می شد؛ اما مردم عادی انقلابی نمی کردند.»
پادشاه ایران با تمام خطاهایش، تنها یکسال در برابر مردم مقاومت کرد؛ و بعد، به جای آن که برای ادامه حکومت مردمش را سرکوب کند، از برابر مردم گریخت؛ و جایش را مردی گرفت که به نظر میلیونها نفر، نماد زندگی سنتی ای بود که به آنها دستور داده شده بود کنارش بگذارند.
این که چطور همه چیز ناگهان عوض شد، و آیت الله خمینی از یک روحانی حاشیه نشین به ساقط کننده حکومت پادشاهی تبدیل شد، موضوع اصلی کتاب «ایام الله» است. غنای کلام جیمز بیوکن حاصل دقت او در شرح جزئیات رویدادهای دوران انقلاب و پس از آن است، و کلام شیوای او در روایت انقلاب، بر جذابیت کتاب می افزاید.
«کتاب ایام الله: انقلاب ایران و پی آمد های آن» پاییز سال ۲۰۱۳ در آمریکا عرضه خواهد شد.