لینکهای قابل دسترسی

خبر فوری
پنجشنبه ۳ خرداد ۱۴۰۳ ایران ۰۷:۰۶

بحران موشکی کوبا: پنجاه سال بعد


تصویری از موشک های شوروی در کوبا
تصویری از موشک های شوروی در کوبا

کالبد شکافی روزنامه گاردین از بن بست سیاسی میان آمریکا و اتحاد شوروی سابق که نیم قرن پیش دنیا را تا مرز یک جنگ هسته ای پیش برد

در پنجاهمین سالگرد بحران موشکی کوبا، روزنامه گاردین با استناد به اسناد بایگانی شده ،تحلیلی دارد بر این بحران، که می توانست سرنوشت دنیا را عوض کند. گاردین نوشته است بحران موشکی کوبا صرفاً یک توفان سیاسی در حوزه دریای کارائیب نبود، بلکه به نحوی خطرناک نزدیک بود جرقه شروع یک جنگ هسته ای میان دو ابرقدرت آن روز دنیا – ایالات متحده آمریکا و اتحاد شوروی سابق – را بزند. تعداد موشک هایی که دو کشور در زرادخانه اتمی شان انباشته بودند آنقدر بود که وقوع یک جنگ میان آن دو می توانست بخش اعظم کره زمین را به نابودی بکشاند.

دلیل اصلی بن بست سیاسی این بود که کوبا از انقلاب سال 1959 به رهبری فیدل کاسترو، به سمت کمونیسم پیش می رفت. ایالات متحده که می خواست « غده سرطانی» سوسیالیسم را که زیر گوشش برآمده بود، به هر قیمت از بین ببرد، سال 1961 یگان ویژه ای را برای سرنگون کردن حکومت کاسترو روانه خلیج خوک ها در جنوب هاوانا کرد.

اما ارتش کوبا که توسط اتحاد شوروی تقویت شده بود به راحتی غائله را ختم کرد.

ایالات متحده با آگاهی از این که اتحاد شوروی به کمک به رژیم های کمونیستی ادامه خواهد داد، روابط کرملین با کاسترو را زیر نظر داشت. سال 1962، هنگامی که هواپیماهای جاسوسی آمریکایی شواهدی به دست آوردند که موشک های شوروی به کوبا منتقل می شوند، تنش ها میان کاخ سفید و کرملین بالا گرفت. جان اف کندی رئیس جمهوری وقت آمریکا می دانست که موشک های بالیستیک روسی مستقر در خاک کوبا در صورت پرتاب، قادرند در چند دقیقه سواحل شرقی آمریکا را در هم بکوبند. وی با محاسبه این که احتمال وقوع یک جنگ دیگر – این بار با اتحاد شوروی – بعید نیست، به شهروندان آمریکایی هشدار داد که ممکن است یک بار دیگر ناگزیر شوند «بهای آزادی» را بپردازند.

موضع جنگ افروزانه واشنگتن نتوانست حمایت هم پیمانان را – چنان که پرزیدنت کندی به آن امید بسته بود – جلب کند؛ البته در نهایت دولت بریتانیا، حمایت خود را از آمریکا اعلام کرد.

جان اف کندی از موضع اولیه اش عقب نشست، و در عوض تصمیم گرفت ناوگان جنگی آمریکا، شامل ناوهای هواپیمابر، را برای «قرنطینه کردن» – یا در واقع محاصره – کوبا اعزام کند تا جلوی ارسال محموله های بیشتر سلاح های جنگی از جانب اتحاد شوروی به کوبا را بگیرد. رئیس جمهوری همچنین با همتای روسش نیکیتا خروشچف تماس گرفت و از او خواست تا «جلوی این تهدید پنهانی، دیوانه وار و تحریک آمیز نسبت به صلح جهانی» را بگیرد و آن را متوقف کند.

ناوگان کوچکی از کشتی های اتحاد شوروی، که پیش از تماس تلفنی پرزیدنت کندی به خروشچف، به کوبا اعزام شده بودند، به رغم هشدار شدیداللحن آمریکا به راه خود ادامه دادند. در حالی که دنیا، نفس در سینه حبس کرده و این روند را دنبال می کرد، ناوگان شوروی به مقصد نزدیک و نزدیکتر می شد که از مسکو دستور عقب گرد رسید، و در نتیجه از درگیری با ایالات متحده پرهیز کردند.

بعد از گذشت چندین روز، بازی مرگبار شروع یک جنگ هسته ای میان و کشور پایان یافت، و خروشچف پیامی به کندی فرستاد با این مضمون که موشک های روسی را عقب خواهد کشید. پرزیدنت کندی هم به نوبه خود تعهد کرد که هرگز به کوبا لشکر کشی نکند.

آقای کندی همچنین پنهانی قول داد که موشک های مجهز به کلاهک های هسته ای اش را که در ترکیه مستقر کرده بود، عقب بکشد.

با عقب نشینی اتحاد شوروی، فیدل کاسترو در کمال دلسردی دریافت که دولت هاوانا از مذاکرات کنار گذاشته شده است.

پس از پرهیز از یک جنگ مصیبت بار هسته ای، دولت های ایالات متحده و اتحاد شوروی یک خط تلفن مستقیم میان واشنگتن و مسکو برقرار کردند که هدفش جلوگیری از بروز چنین بحرانی در آینده بود.

XS
SM
MD
LG