مجله مکلینز کانادا در مقاله ای با عنوان «بازگشت به ایران را فراموش کن» به نقد فیلم «شرایط» ساخته مریم کشاورز می پردازد و این فیلم را در تاریخ سینمای ایران منحصر به فرد می خواند.
«شرایط» داستانی عاشقانه در باره دو دختر ساختارشکن دبیرستانی در تهران است که با شرکت در کلوپ های زیرزمینی شبانه، مصرف مواد مخدر، تمایلات همجنسگرایانه و حتی کمک در دوبله فیلم های ممنوعه از ساختارهای حکومتی و اجتماعی سرپیچی می کنند.
این فیلم که برنده جایزه تماشاگران جشنواره ساندنس شده است، به طور مخفیانه در لبنان فیلم برداری شد و فیلم آن از طریق اردن به ایالات متحده قاچاق شد.
کارگردان و گروه بازیگران از پنج کشور جهان گرد هم آمده اند و سه تن از بازیگران آن در کانادا زندگی می کنند. آنها که در ساختن این فیلم دست داشته اند می دانند که با وجود حکومت فعلی ایران، هرگز نمی توانند به کشور زادگاه خود بازگردند.
برای دهه ها، سینماگرانی چون عباس کیارستمی، که بارها برای فیلم های نئو- رئالیستی خود جوایز معتبری برده است، برای گریز از تیغ سانسور پیام های خود را به صورت استعاره بیان می کردند.
ولی اخیرا سینماگران ایران بسیار جسورانه تر فیلم می سازند و هزینه آن را نیز می پردازند. در ماه گذشته شش تن از فیلم سازان از جمله مجتبی میرطهماسب توسط حکومت ایران روانه زندان شدند.
بدون شک سینمای ایران در دشوارترین دوران تاریخ خود به سر می برد ولی این امر در شکوفایی سینمای زیرزمینی ایران تاثیر بسزایی داشته است. جدا از موفقیت چشمگیر «شرایط» در ساندنس، فیلم «جدایی نادر از سیمین» ساخته اصغر فرهادی نیز به عنوان دومین فیلم محبوب جشنواره بین المللی فیلم تورانتو شناخته شد. این فیلم در بخش فیلم های غیر انگلیسی نامزد جایزه اسکار شده است.
«شرایط» چنان تابوهای موجود در جامعه ایران را در هم می شکند که هرگز امکان پخش در سینماهای ایران را نخواهد یافت، همان طور که سازنده اش نخواهد توانست به ایران باز گردد.
مریم کشاورز، کارگردان و سازنده این فیلم که در ایالات متحده متولد شده است و تا قبل از ساخت این فیلم هر سال برای دیدار به ایران سفر می کرد، به مکلینز می گوید با اینکه «شرایط» زندگینامه شخصی او نیست اما تجربه های شخصی او از زندگی زیرزمینی جوانان ایران و خانواده اش که طیف وسیعی از کمونیسم تا پلیس ارشاد را در بر می گیرد، در ساخت و شکل گیری این فیلم تاثیر بسیار گذاشته است.
نیکول بوشهری که برای انجام آزمون بازیگری از ونکوور به تورانتو پرواز کرده بود، پس یک آزمون یازده ساعته، نقش اول این فیلم را از آن خود کرد. بوشهری هنگام فرار مادرش از ایران طی یک زایمان زودرس در کوههای پاکستان به دنیا آمد. او که پس از ورود به کانادا هرگز سفر هوایی نداشته بود، تورانتو را به مقصد بیروت ترک کرد.
کشاورز برای گرفتن مجوز فیلمبرداری در بیروت و گریز از سانسور لبنانی ها به ناچار متن های دروغین ارایه می کند و یک بار که پلیس سرزده در محل فیلمبرداری حاضر می شود، بازیگران ناچار به اجرای نقش های دروغین می شوند. او ازاین که فیلمش به زبان فارسی ساخته شده و برای نمایش میان ایرانیان نیاز به ترجمه و دوبله ندارد، خوشحال است و از توزیع غیر مجاز فیلمش در ایران حمایت می کند.
فیلم های ایرانی از عوام پسندی تا صراحت سیاسی
