نگرانی از وقوع یک زمین لرزه در تهران باعث شده مسئولان برای آمادگی مقابله با پیامدهای زیانبار زمین لرزه موارد پیشگیرانه را طرح کنند. یکی از بزرگترین دلنگرانی های مسئولان مقابله با حوادث غیرمترقبه انبارهای غیراستاندارد موادشیمیایی در تهران است.
حاجی بیگی مدیرعامل سازمان آتش نشانی شهرداری تهران در این باره می گوید: «در حالی که هشتاددرصد انبارها و مراكز نگهداری مواد شیمیایی از بازار تهران منتقل شده؛ ولی همچنان نمی‌دانیم كه در كجاهای تهران انبار مواد شیمیایی وجود دارد.»
مدیرعامل سازمان آتش نشانی شهرداری تهران در نشست روز سه شنبه شورای شهر تهران، که لایحه اساسنامه سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران را بررسی می کند، تاكید كرد: دو هفته پیش حریقی در منطقه شوش تهران داشتیم كه در حین اطفای حریق متوجه شدیم كه در كنار محل حریق، انبار مواد شیمیایی وجود دارد.
مدیرعامل سازمان آتش نشانی شهرداری تهران افزود: تا كنون ساز و كار نظارتی بر نحوه حمل و نقل و محل نگهداری مواد شیمیایی وجود نداشته است و هیچ مقررات ایمنی برای نگهداری و جابجایی مواد شیمیایی خطرناك نداریم.
معصومه ابتکار، رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران نیز تایید کرده که تهران فاقد بانک اطلاعاتی موادشیمیایی ست و واردکنندگان و نحوه نگهداری و توزیع موادشیمیایی برای مسئولان کمیته حفظ محیط زیست شورای شهر تهران مشخص نیست.
معصومه ابتکار، رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران از بی توجهی مسئولان امر به چگونگی نگهداری موادشیمیایی انتقاد کرد و خواهان آن شد که واردکنندگان این مواد سمی را وادار به ارائه گزارش به شهرداری تهران کنیم.
معصومه ابتکار از اشاره به نام نهادهای واردکننده موادشیمیایی خودداری کرد اما افزود: «باید اینگونه نهادها را مكلف كنیم كه در این خصوص به شهرداری تهران گزارش ارائه دهند.»
خسرو دانشجو، سخنگوی شورای شهر تهران با اشاره به غیراستاندارد بودن انبارهای موادسمی شیمیایی توسط اداره اسلحه و مهمات گفت: «اداره اسلحه و مهمات جمهوری اسلامی با درجه بالایی از استاندارد اقدام به حمل و نگهداری مواد شیمیایی كند.»
سخنگوی شورای شهر تهران تایید کرد این شورا نمی تواند درخواست دریافت اطلاعات مربوط به موادشیمیایی را که گفته می شود طبقه بندی (محرمانه) است را از نهادهای نظامی امنیتی وارکننده این مواد بنماید.
به دید کارشناسان انبارهای نگهداری موادشیمیایی در ایران فاقد پوشش های ایمنی مقاوم ضدانفجار هستند.
بررسی خطرات مواد شیمیایی بر زندگی مردم تهران
ناصر رهبر، كارشناس ارشد شیمی و كارشناس معاونت پیشگیری سازمان آتش نشانی تهران در بررسی خطرات مواد شیمیایی بر زندگی مردم تهران نوشته است: « گستره نا ایمنی مواد شیمیایی در مركز تهران در حدی است كه مشابه این سطح از نا ایمنی در هیچ شهر دیگری مشابه ندارد، مكاتبات مدیران و سازمان های مسئول ایمنی شهری تائید كننده نا ایمنی گسترده بازار تهران می باشد.»
این کارشناس ارشد شیمی افزوده است: «درمحدوده بازار تهران حدود دویست و پنجاه فروشگاه و بیش از پانصد انبار مجاز و غیرمجاز مواد شیمیایی متنوع خطرناك از نظر نگهداری درلابلای بافت فرسوده ناصرخسرو وجود دارد.»
این کارشناس همچنین پخش موادشیمیایی مرگبار را در تهران بخشی از پیامدهای فاجعه بار زمین لرزه و یا آتش سوزی دانسته و علت های آن را چنین مورد بررسی قرارداده است: «بافت فرسوده و متراكم منطقه ، وسعت و پراكندگی انبارها ، تنوع واشتعال زا بودن مواد شیمیایی انبارشده ، احتمال انتشار گسترده گازهای سمی ناشی از احتراق آنها ، سرمایه عظیم انسانی و اقتصادی متراكم درمنطقه بازار ناصرخسرو ، محدودیت امكانات و تجهیزات آتش نشانی ، عدم شناخت نیروهای آتش نشانی و امدادگر از نوع و مقدار مواد ذخیره شده و فرسودگی سیستم برق رسانی و احتمال انفجار زنجیره ای انبارها و فقدان دسترسی مناسب و سریع به كانونهای خطر و حادثه ، بیانگر ریسك و خطری است كه منطقه و تهران را تهدید می نماید.»
این کارشناس شهری افزوده است: «در كشورهای پیشرفته فروشندگان و انبارداران مواد شیمیایی لازم است فارغ التحصیل یكی از رشته های شیمی بوده و دوره های فنی وتخصصی و ایمنی لازم را گذرانیده باشند. درحالی كه در ایران هر درخواست كننده ای كه فروشگاه داشته باشد، درصورت رعایت قوانین كسبی شهرداری و صنفی مجاز به تاسیس فروشگاه موادشیمیایی بوده و بدون داشتن تخصص و الزام به اجرای تمهیدات ایمنی لازم ، اقدام به نگهداری و فروش مواد شیمیایی خطرناك مینماید. انبارداران نیز معمولا از طبقه تحصیلاتی زیر دیپلم و دیپلم استخدام شده و فاقد اطلاعات لازم و كافی در زمینه مواد شیمیایی و خطرات آن می باشند.»
این کارشناس همچنین چندین مورد حادثه ناشی از نشت موادشیمیایی سمی از انبارهای تهران را ذکر کرده که قربانیان بسیار برجای است.
یک پزشک متخصص که سال هاست در تهران به کار طبابت و درمان مصدومان موادشیمیایی کار می کند به افزایش بیماریهای ناشی از موادشیمیایی سمی در میان ساکنان پیرامون ناصرخسرو اشاره کرده و افزوده است: «به دلیل عدم نظارت ایمنی بر شیوه نگهداری موادشیمیایی در انبارهای تهران شمار بیماران ناشی از آلودگی شیمیایی افزایشی سرسام آور یافته است. گزارش محرمانه ای در این باره نیز از سوی وزارت بهداشت تهیه شده که غیرقابل انتشار اعلام شده است.»
کارشناسان پیش بینی کرده اند یکی از فجایع بزرگ ناشی از زمین لرزه تهران، نشت موادشیمیایی سمی ست که بدون رعایت استانداردها در انبارهای نهادهای نظامی، دارویی و بازرگانان نگهداری می شود
بنا به قطعنامه های سازمان ملل متحد الزام به میثاق های جهانی بر سر نگهداری موادشیمیایی برای کلیه کشورهای عضو اجباری ست؛ و هیچ کشوری نمی تواند به دلایل گوناگون مانع اجرای استانداردهای نگهداری موادشیمیایی شود.