وزارت دفاع آمریکا در گزارش سالانه خود به کنگره درباره تحولات نظامی و امنیتی مرتبط با جمهوری خلق چین، از گسترش تدریجی حضور نظامی و امنیتی پکن در خاورمیانه و تعمیق محدود اما هدفمند همکاریهای دفاعی این کشور با رژیم جمهوری اسلامی در ایران خبر داد. این گزارش میگوید رویکرد چین در خاورمیانه بر «امنیت انرژی» و استفاده از تردید برخی کشورهای منطقه نسبت به تعهد آمریکا برای تنوعبخشی به شرکای خود استوار شده است.
به گفته این گزارش، ارتش چین در سال ۲۰۲۴ رزمایشهای نظامی جداگانهای با مصر و امارات متحده عربی، و یک رزمایش دریایی سهجانبه با جمهوری اسلامی و روسیه برگزار کرده است؛ رزمایشهایی که بهگفته پنتاگون بازتابدهنده اولویت دادن پکن به این شرکای منطقهای به شمار میرود. نیروی دریایی چین همچنین با اعزام متناوب ناوگروههای اسکورت به خلیج عدن و انجام سفرهای به اصطلاح «حسن نیت» به بندرهای کشورهای عربی خلیج فارس تلاش کرده است خود را بهعنوان بازیگری که به «امنیت منطقهای» کمک میکند، معرفی کند.
گزارش میافزاید چین در عرصه سیاسی نیز کوشیده است با حمایت علنی از به اصطلاح آرمان فلسطینی و پررنگ کردن فاصله خود از حمایت آمریکا از اسرائیل، ضمن پرهیز از ورود مستقیم به میانجیگری در این مناقشه، تصویر متفاوتی از نقش خود را در بحران غزه ارائه کند. به گفته پنتاگون، پکن حملات حوثیها در دریای سرخ را «سرریز» جنگ غزه توصیف کرده و در عین حال، از عملیات نظامی آمریکا علیه این گروه بهعنوان اقدامی «غیرموثر» و «مخل امنیت منطقه» انتقاد کرده است.
در بخش مربوط به جمهوری اسلامی ایران، گزارش وزارت دفاع آمریکا میگوید رابطه دفاعی چین و جمهوری اسلامی عمدتاً بر یک رزمایش سالانه دریایی سهجانبه با روسیه، دورههای محدود آموزش نظامی دوجانبه و فروش قطعات «دو منظوره» از سوی شرکتهای مستقر در چین برای برنامههای موشکی بالستیک و پهپادی جمهوری اسلامی استوار است. این گزارش خاطرنشان میکند با وجود این همکاریها، پکن «احتمالاً» بهدلیل نگرانی از واکنش دیپلماتیک و تحریمها، از تعمیق چشمگیر روابط نظامی با رژیم حاکم بر ایران خودداری میکند و سطح این همکاریها را عمدتاً در حد نمادین و فنی نگه داشته است.
بهگزارش پنتاگون، وزریران دفاع چین و جمهوری اسلامی تقریباً هر دو سال یکبار دیدارهای متقابل انجام میدهند و تا مرداد ۱۴۰۳، برخی شرکتهای تجاری ماهوارهای مستقر در چین در تبادلات تجاری با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مشارکت داشتهاند. این گزارش میافزاید چین ارتباط گستردهای با گروههای نیابتی جمهوری اسلامی، از جمله حزبالله لبنان، حوثیهای یمن، و شبهنظامیان مورد حمایت رژیم حاکم بر ایران در عراق ندارد. اما از ابتدای کارزار حملات حوثیها، در سطح غیرعلنی با این گروه برای تأمین امنیت کشتیهای تجاری چین در دریای سرخ و خلیج عدن در تماس بوده است.
بر اساس این سند، از نوامبر ۲۰۲۳ شرکتهای مستقر در چین قطعات «دو منظوره»ای را فروختهاند که در حملات حوثیها در دریای سرخ به کار رفته است، در حالی که مقامهای رسمی پکن هرگونه مسئولیت مستقیم را رد میکنند. گزارش نتیجه میگیرد که چین احتمالاً با خودداری از انتقاد علنی از گروههای نیابتی جمهوری اسلامی، میکوشد تصویر «بیطرفی» خود را حفظ کرده و از درگیر شدن در شکافهای عمیق منطقهای پرهیز کند، در حالی که همزمان از روابط اقتصادی و امنیتی با رژیم حاکم بر ایران و دیگر بازیگران خاورمیانه برای تأمین منافع انرژی و ژئوپلیتیک خود بهره میبرد.
