به رغم همه سر و صداها، شکایت ها و حتی خصومت های دیرین، جشنواره «کن»، مهم ترین فستیوال سینمایی جهان از فردا (چهارشنبه ١١ ماه مه) کار خود را در آن شهر ساحلی آغاز خواهد کرد و در طول مدت ١٠ روز فیلم هایی در آن به نمایش گذاشته خواهد شد که برخی از آن ها موجب تهییج و تحریک و در مواردی حتی خشمگین شدن مصری ها، ایرانی ها و حتی خود فرانسوی ها شده است.
با این همه جشنواره با فیلم کمدی - رومانتیک تازه وودی آلن، «نیمه شب در پاریس» گشایش خواهد یافت. فیلمی که برگزار کنندگان فستیوال آن را «پیام های عاشقانه وودی آلن به شهر پاریس» خوانده اند. نمایش این فیلم شاید هم به این خاطر باشد که «وودی آلن» هنوزهم در فرانسه یکی از محبوب ترین و پرطرفدارترین کارگردانان سینما به شمار می رود. هرچند ممکن است در ممالک دیگر این محبوبیت تا به این حد نباشد.
فیلم«نیمه شب در پاریس» در بخش خارج از رقابت های فستیوال، با شرکت «اوون ویلسون»، «ریچال مک آدامز»، «مایکل شین» و بانوی اول فرانسه «کارلا برونی» ساخته شده و انتظار می رود که در شب گشایش جشنواره، ستارگان آن از جمله خانم برونی و همسرش «نیکولا سارکوزی» - که طبق آمار ٧۴ درصد از مردم فرانسه از عملکردهای او به عنوان رئیس جمهور ابراز نارضایتی کرده اند – نیز روی فرش قرمز حضور پیدا کنند.
نکته جالب تر در اینجاست که فیلم فرانسوی «پیروزی»، فیلمی که ماجرای به قدرت رسیدن سارکوزی در سال ٢٠٠٧ را به استهزا کشیده است نیز در جشنواره امسال به نمایش گذاشته خواهد شد. این فیلم موجب شده است تا یکی از سنت های قدیمی فرانسویان یعنی عدم حمله به رئیس جمهوری که هنوز بر مسند قدرت نشسته است شکسته شود. در این فیلم سارکوزی به شکل فردی قد کوتاه و عصبی، پرمدعا و کمی متظاهر به نمایش گذاشته شده است.
«تیری فریمو» مدیر هنری جشنواره امسال «کن» صحت انتشار خبرهایی در این رابطه که فستیوال تحت فشار قرار گرفته تا از نمایش این فیلم جلوگیری کند را رد کرده است.
در هر حال تم اصلی فستیوال امسال «کن» را سیاست و قدرت تشکیل می دهد. هر چند تلاش برای نشان دادن فیلم هایی از کارگردان های مصری در ستایش از مردم شجاع این کشور به دنبال قیام آزادیخواهانه آنان، عکس العمل های منفی به همراه داشته است. از جمله نمایش فیلم ١٠ قسمتی درباره خیزش های ١٨ روزه مردم مصر، شامل بخشی هایی از طرف افرادی که با حسنی مبارک رئیس جمهوری پیشین این کشور روابط نزدیکی داشته اند. همین موضوع باعث شد تا گروهی از فیلمسازان خشمگین مصری دادخواستی علیه نمایش این فیلم در «کن»و سازندگان آن تهیه کنند.
خبر مهم تر دیگری که روز دوشنبه گذشته پخش شد، نمایش دو فیلم از دو فیلمساز ایرانی، جعفر پناهی و محمد رسول اف در جشنواره امسال بود در حالی که این دو هم اکنون با یک حکم حبس ۶ ساله به اتهام ضدیت با رژیم، در زندان جمهوری اسلامی به سر می برند و علاوه بر آن هر یک از این دو به مدت ٢٠ سال از ساختن فیلم در ایران محروم شده اند.
این دو فیلم به صورت مخفیانه در داخل ایران ساخته شده است و محتوی آن ها به هیچ عنوان موجب خوشحالی مقام های رژیم تهران نخواهد بود. با در نظر گرفتن به بی اعتنایی که دست اندرکاران جشنواره سینمایی «کن» در چند سال گذشته به فیلم های فرستاده شده از سوی نهادهای رسمی جمهوری اسلامی از جمله بنیاد فارابی، داشته اند، به نظر می رسد که این دقیقا همان نکته و هدفی است که برگزار کنندگان جشنواره امسال نیز به دنبال آن بوده اند. فریمو و «گیل جکوب» رئیس کل فستیوال در یک اطلاعیه رسمی نوشته اند: «پناهی و رسول اف فیلم هایشان را درست در همان زمانی که سرنوشت شومی برایشان رقم زده شده است به فستیوال کن فرستاده اند. این به نظر ما یک عمل متهورانه کم نظیر است که جرات و شهامت این دو فیلمساز ایرانی و پیام هنری را که آنان برای دیگر فیلمسازان جهان دارد به نمایش می گذارد. جشنواره کن موسسه ای بین المللی است که همواره از آنان حمایت خواهد کرد.»
فیلم «به امید دیدار» ساخته رسول اف با بازی شهاب حسینی درباره وکیل جوانی است که به دنبال راهی برای گرفتن ویزاست تا از کشور خارج شود. فیلم پناهی نیز یک اتوبیوگرافی است که لحظات پر اضطراب زندگی خود او و شرایط ترس و وحشتی که برای فیلمسازان در ایران وجود دارد را به نمایش گذاشته است.
قراراست جایزه ویژه «کالسکه طلایی» جشنواره امسال در روز اول آغاز کار فستیوال به «جعفرپناهی» اهدا شود. با این حساب و با وجود نوع فیلم هایی که در شصت و چهارمین جشنواره سینمایی کن به نمایش در خواهد آمد به نظر می رسد که دست اندرکاران این فستیوال بیش از هر چیز دیگر کوشش دارند تا تصویر تازه ای از این جشنواره پرآوازه را به جهانیان نشان بدهند. معروفیت جشنواره سینمایی «کن» تا امروز بیشتر به خاطر روابط نزدیک آن با فیلمسازان و بازیگران معروف و استعدادهای شناخته شده بوده است و نه آن هایی که تازه قدم به عرصه فعالیت های سینمایی گذاشته اند. اما امسال بر خلاف همیشه فیلم های بیشتری از میان آثار کارگردانان جوان تر و به ویژه زنان کارگردان به نمایش در خواهد آمد.
فیلم «زیبای خفته» ساخته «جولیا لی» رمان نویسی که به کارگردانی سینما روی آورده است نخستین فیلم استرالیایی است که در ١٠ سال گذشته در جشنواره «کن» به نمایش در خواهد آمد. امسال در مجموع چهار فیلم از استرالیا در بخش های مختلف فستیوال از جمله بخش فیلم های کوتاه شرکت کرده اند.
از ٢٠ فیلم حاضر در بخش رقابت ها، چهار فیلم ساخته زنان سینماگرهستند. این بیشترین تعداد فیلم هایی است که تا این تاریخ از زنان کارگردان در جشنواره سینمایی «کن» به نمایش در آمده است. یکی از این فیلم ها به نام «باید با هم حرف بزنیم» ساخته «لین رمزی» فیلمساز اسکاتلندی است که از هم اکنون نقل محافل منتقدین سینمایی شده است. فیلم درباره «کوین» پسر بچه ای است که در مدرسه خود دست به قتل عام می زند.
امسال ۴٩ فیلم بلند از ٣٣ کشور مختلف جهان در بخش رسمی جشنواره حضور دارند و از میان آن ها ٢٠ فیلم در بخش ویژه برای به دست آوردن «نخل طلایی» با هم رقابت دارند. از کارگردان های سرشناس و برجسته ای که به «کن» بازگشته اند باید از «ترنس ملیک» نام برد که فیلم «درخت زندگی» با بازیگری برد پیت و شان پن را به جشنواره آورده است. این فیلم قرار بود سال گذشته در فستیوال «کن» به نمایش در آید. «لارس وان تریر» با فیلم «مالیخولیا» با شرکت «کرستین دانست» و «کیفر ساترلند» در جشنواره شرکت خواهد کرد و «پدرو آلمادوار» با فیلم ترسناک «پوستی که در آن زندگی می کنم» با شرکت «آنتونیو باندراس» به فستیوال خواهد آمد. در جشنواره امسال دو فیلم نیز از کشور ژاپن در بخش رسمی به نمایش در خواهد آمد. از جمله فیلم «هاراکری: مرگ یک سامورایی» اثر «تاکی شی میکه».
بخش نوعی نگاه جشنواره
نوعی نگاه بعد از «نخل طلایی» مهم ترین بخش جشنواره سینمایی «کن» به شمار می رود و در آن ٢٠ فیلم از فیلمسازان سرشناس جهان به نمایش گذاشته می شود. این بخش که به فیلمسازان جسور و نوآوری که با سبک و روایتی تازه به مسائل نگاه کرده اند تعلق دارد، با نمایش فیلم «بی قرار» تازه ترین اثر «گاس ون سنت» فیلمساز آمریکایی گشوده خواهد شد.
در این بخش فیلم هایی از «کیم کیدوک» و «کریستیان ژیمونه» به نمایش در خواهد آمد. آمر کاستوریتسا، فیلمساز اهل صربستان، رئیس هیئت داوران بخش نوعی نگاه جشنواره «کن» امسال است. این سینماگر تا کنون دو بار در دهه هشتاد و نود میلادی، جایزه «نخل طلایی» را به دست آورده است.
علاوه بر بخش فیلم های کوتاه با جایزه نقدی، جایزه دوربین طلایی هر سال به بهترین فیلم اول یک کارگردان تازه کار اهدا می شود. سه کارگردان ایرانی تا کنون توانسته اند این جایزه را به دست آوردند: بهمن قبادی و حسن یکتاپناه که به طور مشترک این جایزه را دریافت کردند و پیش از این در سال ١٩٩۵ نیز جعفر پناهی برای فیلم «بادکنک سفید» این جایزه را به دست آورد.
امسال پوستر رسمی جشنواره سینمایی «کن» به یک تصویرقدیمی از «فی داناوی» بازیگر سینمای آمریکا مزین شده است، جایزه نخل طلایی افتخاری به برناردو برتولوچی سینماگر برجسته ایتالیایی اهدا خواهد شد و رهبری هیئت داورانی که برخی از اعضای آن را «اوما تورمن»، «جود لاو» و «اولیویه آسایاس» تشکیل می دهند را نیز رابرت دنیرو، بازیگر برجسته سینمای آمریکا برعهده خواهد داشت.