بلژیک در جهت ممنوع کردن استفاده از هرگونه حجاب اسلامی در ملاء عام است، اما آیا این تنها بلژیک خواهد بود که در این مسیر گام برمی دارد یا سایر کشورهای اتحادیه اروپا نیز به زودی در همین مسیر حرکت خواهند کرد؟
در بلژیک، کمیته امور داخلی پارلمان آن کشور روز چهارشنبه سی و یکم ماه مارس گذشته به اتفاق آراء راًی داد که زنان حق ندارند در معابر عمومی از برقع یا مقنعه اسلامی استفاده کنند.
«Denis Ducarme» یکی از اعضای دست راستی پارلمان بلژیک می گوید «من مفتخرم که بلژیک نخستین کشوری در اروپاست که شهامت این را دارد تا قانونی را در مورد مسئله ای چنین حساس تدوین کند.» وی همچنین گفت که «این لایحه پیام بسیار قدرتمندی را به اسلام گرایان افراطی می رساند.»*
قرار است مجلس نمایندگان بلژیک در اواخر ماه جاری میلادی برای اخذ راًی درباره این قطعنامه اقدام کند. دولت ائتلافی بلژیک که متشکل از پنج حزب سیاسی است، از تصویب این لایحه حمایت می کند.
لایحه پیشنهادی کمیته امور داخلی پارلمان بلژیک در صورت تصویب، مجازات هائی را نیز برای زنانی که از آن تبعیت نکنند، در نظر گرفته است. به عنوان مثال برای زنی که با حجاب اسلامی در مجامع عمومی ظاهر شود، مجازات یک هفته زندان در نظر گرفته شده است. اگر چنین قانونی به تصویب مجلس نمایندگان بلژیک برسد، آن کشور نخستین کشوری در اروپا خواهد بود که پوشش سر را با برقع و همچنین پوشاندن صورت را با نقاب در معابر عمومی ممنوع خواهد کرد.
نگرانی ها از اسلام گرایان افراطی است و نه از اسلام
نظر خواهی ماه گذشته روزنامه «فاینانشال تایمز» در همین باره نشان می دهد که در بسیاری از کشورهای مهم اروپائی از جمله بریتانیا و آلمان مردم از منع کردن برقع حمایت می کنند. موج مخالفت با حضور زن های برقع پوش در خیابان ها از بلژیک به هلند نیز رسیده است. در هفته گذشته در کبک (Quebec) در کانادا نیز لایحه مشابهی برای کارکنان بخش خدمات عمومی به پارلمان آن کشور فرستاده شد. مسئله ای که از سوی مردم از آن استقبال فراوان شده است.
موج مهاجرت اخیر مسلمانان به کشورهای سکولار اروپا بحث و مجادله خشم آلوده ای را در آن قاره به وجود آورده است.
در اوایل سال جاری میلادی، یک کمیسیون پارلمانی در فرانسه نیز خواهان آن شده بود که پوشش برقع در تمام مراکز عمومی ممنوع شود و هر چند که روز سه شنبه سی اُم ماه مارس گذشته شورای دولتی فرانسه یا بالاترین پیکره اجرائی کشور هشدار داد که هر گونه اقدامی در این مورد می تواند بر خلاف قانون اساسی فرانسه باشد، با این همه با نظر این شورا مخالفت شد و در همین راستا ۲ روز بعد یعنی در روز اول ماه آوریل سه نماینده حزب سوسیالیست فرانسه در پارلمان آن کشور گفتند ساده ترین راه آن است که نظر شورای عالی دولتی فرانسه را به عنوان پایه ای برای مطرح کردن یک بحث قضائی در جهت حمایت از ممنوعیت استفاده از حجاب اسلامی در مجامع عمومی مورد نظر قرار داد.**
گفته می شود که «فرانسوا فیون»، نخست وزیر فرانسه که خود نیز از تصویب این لایحه حمایت می کند، از شورای عالی دولتی فرانسه خواسته است تا مسئله را با توجه به جنبه های قضائی مورد ملاحظه قرار داده و نظر خود را ابراز کند.
پیش از آن نیز، در سال ۲۹۹۴ میلادی دولت فرانسه قانونی را پذیرفت که دختران مسلمان را از سر کردن روسری در مدارس ممنوع می کرد.
اظهار نظرها درباره منع پوشش حجاب اسلامی در ملاء عام چگونه شکل گرفته است؟
روزنامه نیویورک تایمز در این باره می نویسد چرا فرانسه دائماً در فکر برقع است و چرا در حالی که دولت فرانسه خود می گوید تنها ۱۹۰۰ زن در آن کشور تمام بدن خود را می پوشانند باید پاسخ بیش از نیمی از کسانی که در نظر سنجی عمومی اخیر شرکت کرده اند در جهت تاًیید منع استفاده از برقع یا مقنعه اسلامی در معابر عمومی باشد؟
پاسخ ساده است. این مخالفت ها تنها برای رساندن یک پیام به مسلمانان است. به مسلمانانی که به طور روز افزون و آشکارا تعدادشان برای انجام فرائض دینی در حالی که از امکانات غرب استفاده می کنند، افزوده شده است. شهروندان فرانسوی به همراه سیاستمداران فرانسه می خواهند دوباره فرانسوی بودن را در خیابان هایشان احساس کنند.***
روزنامه نیویورک تایمز همچنین می نویسد در گزارش کمیسیون مجلس ملی فرانسه آمده است که «حجاب کامل چالشی برای کشور ماست. این مسئله قابل قبول نیست. ما باید این افراط طلبی را محکوم کنیم.»
... و اما در آمریکا نیز که در رابطه بین مذهب و دولت برخورد متفاوتی در مقایسه با کشورهای اروپائی وجود دارد به مورد نسبتاً مشابهی بر می خوریم.
در سال ۲۰۰۳ میلادی یک قاضی در ایالت فلوریدا اجازه نداد که اداره راهنمائی و رانندگی برای یک زن مسلمان که بخش زیادی از صورت خود را در عکس پوشانده بود، گواهینامه رانندگی صادر کند.
الحاقیه شماره یک قانون اساسی آمریکا دولت را از این که از یک مذهب به خصوص حمایت کند، منع کرده است. علاوه بر آن، یک مدرسه یا بنیاد عمومی نیز از این که کسی را از داشتن یک پوشش مذهبی ویژه ممنوع کند، منع شده است.
حتی می توان این احتمال را درباره روسیه خارج از چارچوب اتحادیه اروپا مورد ملاحظه قرار داد.
با توجه به دو زن بمب گذار انتحاری که با اقدام خود در روز دوشنبه بیست و نهم ماه مارس گذشته در دو حمله از پیش تنظیم یافته در متروی مسکو باعث کشته شدن ۴۰ نفر و زخمی شدن تعداد زیادی از مسافران شدند، روسیه نیز در جهت مبارزه با افراط گرائی اسلامی است. حادثه ای که یک روز پس از آن با انتشار تصویر یکی از زنان بمب گذار در حجاب اسلامی بیشتر شکل گرفت.
سه نماینده حزب سوسیالیست پارلمان فرانسه که در پی تصویب لایحه منع استفاده از حجاب اسلامی در معابر و مراکز عمومی هستند می گویند «برقع یک سمبل ایده ئولوژیک در یک جامعه لائیک - غیر مذهبی – است.»
یکی از نمایندگان حزب جنبش اتحاد مردمی در مجلس ملی فرانسه که در جهت تصویب لایحه منع استفاده از برقع تلاش می کند می گوید «نظر شورای دولتی فرانسه قابل احترام است و با نهایت دقت مورد مطالعه قرار خواهد گرفت، اما این ما، یعنی مسؤولان سیاسی هستیم که ضرورت اجرای آن را در رابطه با مسائل امنیتی مشخص خواهیم کرد.»
تفاوت جامعه شدیداً لائیک فرانسه با یک کشور دموکرات دیگر در آن است که مردم در کشور فرانسه حتی نمی توانند تظاهرات مذهبی را نیز پذیرا شوند.
«نیکولا سارکوزی»، رئیس جمهوری فرانسه اخیراً طی ایراد یک سخنرانی برای قانون گزاران فرانسوی به مسئله برقع اشاره کرد. در حقیقت مسئله برقع یکی از سرفصل های سخنرانی وی بود.
«نیکولا سارکوزی» در جلسه مشترک مجلس ملی و سنای فرانسه درباره برقع گفت این یک علامت مذهبی نیست، علامت انقیاد، اطاعت، تسلیم و فرمانبرداری زنان است. من می خواهم به طور جدی بگویم که فرانسه پوشش برقع را پذیرا نمی شود. وی همچنین گفت پوشیدن برقع پرسش درباره آزادی و شاًن و مقام زن است. وی در سال ۲۰۰۷ میلادی گفته بود فرانسه زنانی را که محکوم به پوشیدن برقع هستند، فراموش نخواهد کرد.
مردی که در پشت صحنه با پشتکار بحث های مربوط به منع حجاب اسلامی را در ملاء عام در فرانسه دنبال می کند، «Eric Besson»، وزیر مهاجرت فرانسه است که سابقاً سوسیالیست بوده و یکی از چهره های بحث انگیز سیاسی آن کشور است.
ارائه کنندگان طرح منع پوشیدن برقع در مراکز و مجامع عمومی فرانسه می گویند اقدام آنان در جهت برابری است. آنان برقع را سمبل سرکوبی زنان می دانند و می گویند زنان برقع پوشی که آن را رد کنند از کار در مشاغل عمومی محروم خواهند شد.
با این همه مسئله نگرش به چگونگی پوشش یک انسان دیدگاه های متفاوتی را ترسیم می کند. آیا ممنوع کردن برقع می تواند پوشیدن عمامه یا انواع دیگر پوشش های ویژه را در پی داشته باشد. آیا ممنوع کردن برقع در کشوری مانند بلژیک و فرانسه روبرو شدن با چالشی است که اسلام گرایان می توانند با خود به همراه داشته باشند؟
... و اما در یک جامعه دیگر – در مصر – قضاوت درباره پوششی مشابه به گونه ای دیگر است.
در مصر، اخیراً دادگاه عالی اداری حکم صادره درباره ممنوعیت دانشجویان را از استفاده از نقاب یا همان پوشش کامل صورت در جلسات امتحانی دانشگاه رد کرد. با این همه این پرسش مطرح می شود که آیا انتخاب نوع لباس حق طبیعی یک انسان نیست. حقی که باید آن را در چارچوب منشور حقوق بشر سازمان ملل متحد قرار داد؟
دادگاه عالی مصر در حکم خود گفت «این حق یک دختر است که بر اساس باورهای خود و محیط اجتماعی اش همانطور که می خواهد لباس بپوشد و این حق را نمیتوان از وی سلب کرد.»
تنها استثنائی که دادگاه عالی در این باره قائل شد آن بود که دانشجوئی که نقاب بر چهره دارد، باید صورت خود را هنگام ضرورت در موارد امنیتی نشان دهد.
... و اظهار نظر یک نویسنده دیگر «یاسین مشارباش» در مقاله ای چنین است «ممنوع کردن برقع هیچ مفهومی ندارد.»****
در بلژیک و فرانسه بحث های مشابه ای درباره ممنوعیت برقع در جریان است و اصلاً تعجب آور نخواهد بود اگر بحث و مناظره درباره آن به سایر کشورهای اروپائی از جمله آلمان نیز کشانده شود. اما واقعیت آن است که در حال حاضر تعداد معدودی زن مسلمان در کشورهای اروپائی زندگی می کنند که از برقع یا نقاب استفاده می کنند.
در افغانستان طالبان پوشیدن برقع برای زنان اجباری کرده بود و پس از سقوط آنان این اجبار از میان رفت. با این همه هنوز زنانی هستند که همچنان استفاده از برقع را در آن کشور حفظ کرده اند.
هنگام برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در ماه اوت سال گذشته میلادی، زنان برقع پوش نیز برای دادن راًی های خود در صف ایستاده بودند. با این همه مخالفت هائی که با پوشش حجاب اسلامی در کشورهای اروپائی دیده می شود، از منطق دیگری برخوردار است. از این منطق که افراط گرایان اسلامی در حال استفاده از امکانات غرب می خواهند فرائض مذهبی و دینی خود را انجام دهند.
این منطق حتی در گونه ای دیگر در مورد ترکیه بیش و کم اثر گزارده است. درباره یکی از جمهوری های لائیک که اکنون گرایش اسلامی پیدا کرده است.
گفته می شود یکی از علل اصلی موفق نشدن ترکیه برای ورود به اتحادیه اروپا مسئله اوج گرفتن اسلام گرائی در آن کشور است. مسئله ای که بی شک قدرت های بزرگ را در اتحادیه اروپا برای پذیرش عضو جدیدی با این خصوصیت نگران کرده است.
References:
* – Guardian.co. UK, Wednesday 31 March, 2010
** – AFP on Le Figaro, April 01, 2010
*** - New York Times, January 27, 2010” behind the Burqa”.
**** - Spiegl Online International, 04/02/2010 ( opinion)