تصمیم اخوان المسلمین مصر برای معرفی نامزدی برای انتخابات ریاست جمهوری، نمایانگر جدیدترین تحول در تاکتیک این گروه در طی گذار سیاسی در این کشور است. تحلیلگران سیاسی در مورد تاثیر مثبت و یا منفی این تصمیم بر پیشبرد اهداف این گروه اسلام گرا اختلاف نظر دارند.
گروههای مسیحی، سکولار و حتی گروههای مسلمان دیگر نامزدی خیرات الشاطر از اخوان المسلمین را بلافاصله تقبیح کردند.
سیاستمداران اخوان المسلمین هم اکنون اکثریت هر دو پارلمان را کسب کرده اند، اما آنها وعده داده بودند تا برای دستیابی به تعداد اندکی از کرسیها رقابت خواهند کرد. چشم انداز حضور و کنترل این گروه در قوه مجریه نگرانیها و هراسهایی پدید آورده است مبنی بر این که گرچه کشور یک دولت مستبد را از قدرت خلع کرد اما ممکن است یک نظام کاملا مشابه جایگزین آن شود.
سعید صادق، جامعه شناس سیاسی دانشگاه آمریکایی قاهره می گوید پشت کردن اخوان المسلین به وعده های این گروه در مورد عدم شرکت در رقابتهای سیاسی تعجبی ندارد.
صادق می گوید: «اخوان المسلیمن مثل همه جنبشهای خودکامه و عقیدتی است. اهداف خود را دنبال می کنند. آنها ایدئولوژی و تاکتیکهای خود را دارند و این تاکتیکها با تغییر شرایط انعطاف خواهند داشت.»
در شرایط مشابهی اخوان در مورد نقش این جنبش در تدوین قانون اساسی جدید، وعده های خود را متحقق نکرد. اخوان بعد از آن که وعده چندصدایی را مطرح کرد، اما کمیته تدوین پیش نویس (قانون اساسی) تحت کنترل یک گروه اکثریت اسلام گرا قرار گرفته است و گروههای لیبرال، مسیحی و اندیشمندان اسلامی از ایفای نقشهای بسیار محدودی که به آنها پیشنهاد شده بود، سر باز زدند.
یُسری الازباوی، پژوهشگر «مرکز الاهرام برای مطالعات راهبردی» می گوید به احتمال بسیار اسلام گرایان برای پیش بردن اهداف خود در تدوین قانون اساسی مصر موفق خواهند بود.
الازباوی می گوید اگر گروههای اسلام گرا بتوانند همه پرسی را در چارچوب قانون اساسی قرار دهند، آنگونه که موفق شدند تا با شعار «راه حل در گروی اسلام است» اهداف خود را متحقق کنند، آنگاه برای کسب رای اکثریت و تایید مسلمانان مصر با موفقیت روبرو خواهند شد.
اما دلایلی نیز وجود دارند که ثابت می کنند آینده مصر به طور قطع در گروه یک نظام اسلام گرا و متعصب نخواهد بود.
صادق، جامعه شناس سیاسی دانشگاه آمریکایی قاهره می گوید حضور الشاطر در رقابتها ضمانتی برای پیروزی او نیست.
صادق گفت: «آنها گمان می کنند که خیرات الشاطر چیزی را سرنگون خواهد کرد، اشتباه می کنند. او فهرست نامزدهای ریاست جمهوری احزاب اسلام گرا را خواهد شکست و بین آنها شکاف ایجاد می کند. او عامل انشقاق بین این گروهها است.»
صادق خاطرنشان می کند که اخوان هنوز از جدا شدن عبدل منعم ابو الفتوح، اسلام گرای میانه رو و یکی از اعضای پیشین اخوان و نامزدی وی در رقابتهای ریاست جمهوری آزرده خاطر و خشمگین است.
حضور وی همچنین با شورش و نارضایتی اعضای جوانتر گروه روبرو خواهد شد و تنشهای بین سیاستمداران سلفی بنیانگرا و اخوان المسلمین افزایش خواهد یافت.
معرفی یک نامزد در رقابتهای انتخابات ریاست جمهوری حداقل تا حدودی نفوذ و تاثیر اعضای اخوان المسلمین را در یک انتخابات گسترده و احتمالاً برای دور دوم برگزاری آن ضمانت می کند. بیش از ۴۰۰ نامزد برای رقابت در انتخابات ثبت نام کرده اند.
حتی اگر گروههای اسلامگرا متحد بودند، نیروهای قدرتمند دیگری نیز در این میان نقش ایفا می کردند و رهبران نظامی موقت مصر یکی از این نیروها هستند.
«شورای عالی نیروهای مسلح» برای محافظت از قدرت و نفوذ کنونی خود در قانون اساسی جدید به شدت تلاش خواهد کرد. روشن شد که مانع حقوقی و قانونی نامزدی الشاطر سابقه زندان او بود، نشانه دیگری که طرفین نسبت به توانایی برای همزیستی متقابل احساس اطمینان می کنند.
حتی خود الشاطر هم شخصیت متناقض و پیچیده ای دارد. دولت پیشین مصر دیدگاههای سیاسی او را سرکوب کرده بود ولی او با این وجود توانست تا با سرمایه گذاری در زمینه های مختلف تجارت، ثروتی به دست آورد و خود را به یکی از نخبگان جامعه بدل کند.
بنا به گفته صادق، رای دهندگان مصری از سال گذشته تاکنون بسیار آگاه تر شده و چنین تفاوتهای ظریفی را تشخیص می دهند.
صادق می گوید: «بسیاری از مردم ساده لوح به شنیدن شعارهای گول زننده معتاد شده بودند، شعارهایی همچون راه حل در گروی اسلام است. همه برای معضلات جدی و مزمن خود همچون تورم، بیکاری و مشکلات ترافیکی راهکاری می خواهند. بنابراین آنها می خواستند تا از سیاستمداران که به طور سنتی سکولار و فاسد بودند، خلاص شوند و افرادی بر سر قدرت بیایند که به نظر آنها مردان خدا هستند. حالا، آنها ناامید و سرخورده شده اند. آنها فقط احساس می کنند که آن افراد وعده های توخالی یک جهان بهتر و یک مدینه فاضله ایده آل را مطرح کردند که خیلی واقع گرایانه نبودند».
روایتهای مربوط به اسلام گرایان فاسد، خوراک رسانه ها هستند. یکی از نمایندگان سلفی پارلمان مصر پس از آن که در مورد جراحی زیبایی خود دروغ گفت، استعفا داد.
صادق معتقد است که نیروهای رقیب متعددی که در سیاست مصر وجود دارند، صرفاً به عنوان «سیاستمداران عادی» دیده می شوند که برنامه ها و ملاحظات سیاسی خود را دنبال می کنند و دوست دارند فرصت طلب باشند و «حرف دل و زبان آنها یکی نیست».
در حالی که آینده دموکراسی در مصر کماکان روشن نیست، صادق می گوید که احتمال این که در برهه کنونی یک گروه سیاسی و یا مذهبی بر نظام کشور مسلط شود، اندک است.
اخوان المسلیمن مصر تاکتیکهای سیاسی خود را معکوس می کنند
