اعتراض سازمان میراث فرهنگی ایران به تاخیر بریتانیا در ارسال و نمایش منشور کوروش بزرگ

منشور کوروش بزرگ که هم اکنون در موزه بریتانیا نگهداری می شود قرار بود در شهریور امسال در ایران به نمایش دربیاید اما با توجه به گذشت زمان عمل به این تعهد، رییس موزه بریتانیا طی نامه ای اعلام کرده است که به دلیل حوادث سیاسی پس از انتخابات در ایران، قادر به ارسال این منشور به ایران نیست و آن را در فرصت های دیگری در آینده در این کشور به نمایش خواهد گذاشت.

پس از اعلام این خبر، سازمان میراث فرهنگی طی نامه ای اعتراض آمیز، ناخشنودی خود را از این تصمیم به رییس موزه بریتانیا اعلام کرده است و این اقدام موزه بریتانیا را متغایر با تفاهم نامه بین موزه ملی ایران و موزه بریتانیا خوانده است. مقامات دولتی ایران از این موزه خواسته اند تا توضیح بدهند که چه مشکلی از نظر فضای سیاسی در ایران وجود دارد که بخواهد سد راه انتقال منشور کوروش بزرگ به ایران شود و یا آن را به هرصورتی تهدید کند. بنا بر گفته این مقامات این اقدام بریتانیا بهانه ای است تا آن ها بتوانند عمل به تعهدشان را به تعویق بیاندازند.

این مسئله باعث شده است تا ایران با اعلام یک ضرب الاجل ۲ ماهه به بریتانیا فرصت بدهد تا تکلیف این مسئله را روشن کنند. هم چنین بنا بر مفاد مندرج دراین ضرب الاجل چنانچه موزه بریتانیا دست کم تا ۲ ماه دیگر منشور کوروش را برای نمایش به ایران نفرستد، ایران در نظر دارد تا تمام همکاری های مشترک باستان شناسی، برپایی نمایشگاه های میراث فرهنگی و غیره را در انگلستان متوقف کند. مقامات ایرانی هم چنین به انگلستان هشدار داده اند که سازمان میراث فرهنگی این کشور، صنایع دستی و گردشگری در راستای احترام به حقوق تمام ایرانیان، در صورت ادامه کارشکنی های انگلستان تا حداکثر ۲ ماه آینده تمام روابط و همکاری های علمی و فرهنگی خود را با این کشور قطع خواهد کرد.

منشور حقوق بشر کوروش بزرگ موسوم به استوانه کوروش، استوانه ای سفالین است که درسال ۵۳۹ پیش از میلاد مسیح به فرمان کوروش دوم هخامنشی، شاهنشاه ایران، ساخته شده است. دور تا دور این استوانه مجموعه ای از سخنان و دستورات شاهنشاه به خط میخی بابلی نقش گردیده است. این استوانه که به عنوان «اولین منشور حقوق بشر» درجهان شناخته می شود، درپایه های شهر بابل قرار داده شده بود.
محمد رضا شاه و فرح پهلوی درمیدان «شهیاد» در روز افتتاح برج این میدان برای نخستین بار از منشور کوروش بزرگ پرده برداری کردند.

این استوانه و منشور حقوق بشر کوروش بزرگ، نخستین بار درحدود سال ۱۸۷۹ میلادی به هنگام کاوش های باستان شناسی دربابل، در منطقه «میان رودان» توسط هورمزد رسام، باستان شناس بریتانیایی آسوری تبار کشف شد. جنس این استوانه از گل سرخرنگ رس است و ۲۳ سانتی متر طول و ۱۱ سانتی متر عرض دارد. دور تا دور این استوانه در حدود ۴۰ خط به زبان های اکدی و به خط میخی بابلی نوشته شده است. تحقیقات باستان شناسی نشان می دهد که این نوشته ها در سال ۵۳۹ پیش از میلاد مسیح به دستور کوروش بزرگ پس از شکست «بخت النصر» و گشوده شدن شهر بابل بر روی استوانه مذکور حک شده است. این استوانه سپس به عنوان یادبودی به صورت یک سنگ بنای اولیه در پایه های شهر بابل قرار داده شده است.

در دوران جشن های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی در دوران سلطنت محمد رضا شاه پهلوی این استوانه برای نخستین بار، علیرغم مخالفت های دولت وقت بریتانیا برای چند روز به ایران ارسال شد و در آن جا به نمایش در آمد.

در این لوحه کوروش بزرگ، پادشاه هخامنشی، پس از معرفی خود و دودمانش، شرح مختصری از فتح بابل را نوشته و سپس می گوید که تمامی دستاوردهایش را با کمک و رضایت «مردوک» خدای بابلی به انجام رسانده است. او سپس بیان می کند که چگونه صلح و آرامش را برای مردم بابل به ارمغان آورده و چگونه پیکر خدایانی که «نبونید» از نیایشگاه های مختلف برداشته است را به مکان اصلی آن ها بازگردانده است. او هم چنین توصیف می کند که چگونه این نیایشگاه ها را بازسازی کرده است و مردمی را که اسیر پادشاه بابل بوده اند به سرزمین های مادریشان بازگردانده است. هرچند در این نوشتار اشاره مستقیمی به رهایی و آزادی قوم یهود توسط کوروش نشده است اما شواهد نشان می دهد که آزادی یهودیان بخش مهمی از سیاست کوروش در زمان فتح بابل بوده است.

بنا برگزارش خبرگزاری رویترز، سخنگوی موزه بریتانیا در پاسخ به مقامات ایرانی در مورد تاخیر در ارسال استوانه گفته است که این موزه در نظر دارد به محض آن که شرایط را مناسب تشخیص داده و آن را عملی بداند به تعهد خود در مورد ارسال استوانه کوروش به ایران عمل کند.