لینکهای قابل دسترسی

خبر فوری
سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ ایران ۰۷:۰۹

با وجود مقاومت بشار اسد، سوریه به سرعت به پرتگاه نزدیک می شود


اگر استعاره زمین شناسی که روزهای اخیر به کرات در واشنگتن به گوش می رسد در مورد دمشق نیز مصداق داشته باشد، سوریه نیز با سرعت به پرتگاه سرنوشت خود نزدیک می شود. پرزیدنت بشار اسد روز یکشنبه (۶ ژانویه) سخنرانی در اپرای دمشق ایراد کرد که از تصمیم او برای مقاومت و مستحکم تر کردن پایگاه حمایتی خود برای مبارزه و مقابله با شورش های بیست و یک ماهه ای حکایت می کرد که او آن را ائتلاف نامقدس بین کشورهای غربی و القاعده نامید. سخنرانی آقای اسد که تقریباً یک ساعت طول کشید نشانه و امید اندکی از قصد او برای پایان دادن به جنگ داخلی کشور داشت. جنگ داخلی سوریه تا به حال شصت هزار کشته به جای گذاشته و درخواست اصلی شورشیان کناره گیری او از قدرت است. در واقع، اسد هر گونه فکر مذاکره با مخلفان را رد کرد. او مخالفان را «دشمنان خدا و دست نشاندگان غرب» نامید. او گفت «فقط با کارفرمایان مذاکره خواهد کرد و نه با خادمان». این اظهارات وی شاید نشانه ای به ارسال پیام مستقیم او به قدرت های منطقه ای و کشورهای قدرتمند غربی باشد.

با وجودی که بشار اسد راهکارهایی را نیز مطرح کرد اما این پیشنهادات تفاوت چندانی با درخواست های پیشین او نداشت و آن ها عبارت بودند از این که شورشیان به حمله های خود پایان دهند، قدرت های خارجی از حمایت آن ها دست بردارند، کنترل گذرگاه های مرزی (که هم اکنون بسیاری از آن ها در کنترل شورشیان است) در اختیار دولت باشد و حکومت با گروه هایی که خشونت را نفی می کنند به هدف مذاکره برای تدوین یک قانون اساسی جدید و گشودن راه برای گذار سیاسی «یک کنفرانس گفتگوی ملی» برگزار کند. تردیدی نبود که سخنگوی گروه های مخالف شروط او را رد می کند.او گفت حکومت هیچ امتیاز معناداری ارائه نکرده است. وزارت امور خارجه ایالات متحده پیشنهادهای اسد را رد کرد و آن ها را «دور از واقعیت» و «تلاش دیگری برای حفظ قدرت قدرت» خواند. پافشاری گروه های مخالف تا امروز بر این بوده است که مذاکرات فقط زمانی ممکن و محتمل است که اسد با کناره گیری از قدرت موافقت کند.

جان لاندیس، کارشناس امور سوریه در دانشگاه اوکلاهوما می گوید «سخنرانی (اسد) حرف های کسی نبود که در پی دستیابی به آشتی باشد. این سخنرانی مردی است که هنوز به پیروزی جناح خود ایمان دارد. او هیچ نشانی از امید به محتمل بودن یک راهبرد سیاسی نشان نداد اما در عوض در پی اعزام سربازان خود برآمد و به غرب یادآوری کرد که (اقدامات آنها) چه پیامدهایی در بر خواهد داشت».

در حالی که دیدگاه قدرت های غربی این است که حکومت اسد روزهای پایانی خود را سپری می کنند، نشانه هایی بسیاری در داخل سوریه وجود دارد که از خطرات موجود و نیز قوای رژیم دمشق حکایت می کنند. نیروهای امنیتی اسد در بسیاری از مناطق روستایی کنترل را به نیروهای مخالف واگذار کرده اند و در تعدادی از شهرها و مناطق فقیرنشین کشور حتی قدرت را به مخالفان سپرده اند. اما حکومت طی ماه های اخیر حمله های خود به مناطق تحت کنترل شورشیان را تشدید کرده و آمار قتل عام و درد و رنج مردم این مناطق را به عمد به طور قابل توجهی افزایش داده است. به نظر می رسد که شورشیان، با وجود وعده قدرت های خارجی برای حمایت و پشتیبانی، در بسیاری از مناطق به طور قابل توجهی با کمبود بودجه و منابع نظامی روبرو شده اند.

اسد همچنین کشورهای غربی را با مطرح کردن پیروزی نظامی شورشیان و ادعای (نقش) القاعده در این درگیری ها به بازی گرفت. واشنگتن ماه گذشته «جبهت النصره» را در فهرست سازمان های تروریستی بین المللی قرار دارد. جبهت النصره، یک گروه شبه نظامی الهام گرفته از القاعده است که در صف مقدم نیروهای شورشی جنگنده قرار داد. این اقدام آمریکا موجی از اعتراضات به همراه داشت که حتی رهبری «ائتلاف ملی سوریه» مورد حمایت ایالات متحده نیز به آن اعتراض کرد .

اسد به حکومت خود ادامه داده است و همانگونه که نیویورک تایمز جمعه گذشته نوشته بود با وجودی که دو سال از شورش های این کشور گذشته است «بخش بزرگ و مهمی از جمعیت سوریه» هنوز نسبت به (توانایی) حکومت و شورشیان تردید بسیار دارند. تعداد زیادی از مسیحیان و علوی هایی که از اسد و حکومت او نفرت دارند، هنوز به پذیرش گروه های شورشی اسلام گرای سنی تمایلی نشان نمی دهند. اسد نیز همچون اسلوبودان میلوسویچ (رهبرپیشین صربستان) ذهنیت «یا قربانی شو و یا دیگران را به قتل برسان» را در بطن گروه های تحت حاکمیت خود پدید آورده است.

حتی در شرایطی که قدرت های غربی در پایتخت های دور در کشورهایشان برای طراحی یک آشتی ملی و به امید متقاعد کردن گروه های علوی و اقلیت های مسیحی و حتی در بین بسیاری از گروه های سنی شهرنشین و ثروتمندتر که از پیروزی شورشیان ترسی به دل راه نمی دهند، نهایت تلاش خود را به کار می گیرند، اما این واقعیتی نیست که بتوان آن را تغییر داد. گروه هایی که درست در بطن درگیری ها هستند، حتی اگر از بی رحمی و خشونت حکومت اسد به تنگ آمده باشند، اما اغلب نسبت به نقش شورشیان مسلح به عنوان یک نیروی جایگزین امید کمتری دارند. شاید شکنجه سربازان علوی تا سرحد مرگ به دست شورشیان توجه و پوشش رسانه های بین المللی را چندان به خود جلب نکرده باشد، اما گروه هایی که نگران سرنوشت خود در دوران پس از سرنگونی اسد هستند، این تصاویر را روی تارنمای یوتیوب به کرات به اشتراک گذاشته اند.

فرد سی هاف که تا ماه سپتامبر گذشته مشاور ویژه دوره گذار در سوریه در وزارت امور خارجه ایالات متحده بود، در مورد خطر اختلافات قومی و مذهبی در سوریه چنین نوشت: « مخالفان رژیم سوریه ... به اصرار می گویندکه مخالفان (چه مسلح و چه غیرمسلح) به طور فزاینده ای به شهروندی سوریه متعهد هستند، شهروندی ای که در آن هیچ تمایزی بین (حقوق) گروه های سنی، علوی، مسیحی، کرد، اسماعیلی، ترکمن، دروز و غیره وجود ندارد. امید بر این است که آن ها در مطرح کردن این موضوع واقع بین باشند و راست بگویند و صرفاً سعی نکنند که توجه و احساسات آمریکایی هایی را به این که چرخ جهان (یا حداقل سوریه) چگونه می چرخد، جلب کنند. چه تعداد از اقلیت های سوریه که یک سوم کل جمعیت کشور را تشکیل می دهند، چنین ادعا و اطمینانی را از جانب گروه های مخالف می پذیرند؟ احتمالاً تعداد بسیار اندکی پذیرای چنین ادعایی هستند. آن ها چه دلیلی برای پذیرش این ادعا دارند؟ چه انگیزه ای در ذهن یک عرب غیرسنی ( یا یک عرب سنی متعهد به حاکمیت غیردینی) ایجاد شده است؟ این تصور شاید اظهارات گاه و بیگاه در مورد اهمیت حق شهروندی و یا پخش تصاویر شعارهای رزمندگان و تعریف و تمجید (جبهت النصره) در واکنش به تصمیم کاملاً قابل توجیه (گرچه شاید نابهنگام) قرار گرفتن این گروه در فهرست گروه های تروریستی ایالات متحده باشد. حکومت اسد جمعیت علوی و بخش های بزرگ و مهمی از اقلیت های دیگر را به گروگان گرفته و آن ها را به ازای ادامه بقای قبیله و دار و دسته شان ،در حقیقت اسیر کرده است ... اگر در نهایت سوریه نیز از نظر تبعیض های فرقه ای شبیه لبنان باشد، به روزهای پایانی خود نزدیک شده است.»

شاید دقیقاً علت انتخاب اسد برای بدل کردن اعتراضاتی که به صورت یک جنبش مسالمت آمیز برای دستیابی به دموکراسی آغاز شد به یک جنگ داخلی همین باشد. به این ترتیب، خطراتی که متوجه میلیون ها تن از شهروندان سوریه و نیز کشورهای منطقه می شود، بسیار وخیم تر از وضعیت موجود است.

برگرفته از مجله تایم
XS
SM
MD
LG