گزارشی از لیام کالانن در وبسایت اسلیت
فیلمساز فرانسوی مبدع سیستم فیلمبرداری از هلی کوپتر، ۴۸ سال پیش در ۴۸ سالگی در سقوط هلی کوپتر هنگام فیلمبرداری در سد کرج کشته شد.
اما چه شد که کارگردان فیلم فرانسوی «بادکنک قرمز»، برنده اسکار برای بهترین فیلمنامه و نخل طلایی فستیوال کن، سر از ایران در آورد تا فیلمی سفارشی تبلیغاتی برای محمدرضا شاه پهلوی بسازد؟
با گذشت زمان از موفقیت «بادکنک قرمز» که در سال ۱۹۶۰ ساخته شده بود، لاموریس در پی پروژه ای بود که آن موفقیت را ادامه بدهد.
محمدرضا شاه پهلوی از علاقمندان سینما و در پی بازسازی چهره ایران در داخل و خارج از کشور بود.
شاه از مستند کوتاه «ورسای» ساخته لاموریس در سال ۱۹۶۷ تمجید کرده بود. از این رو مشاوران شاه تصمیم گرفتند از این فیلمساز فرانسوی بخواهند مستندی درباره فرهنگ غنی و رو به مدرنیسم ایران بسازد. لاموریس با وجود رویای غریبی از غرق شدن در دریای خزر این پروژه را پذیرفت.
او در تهران با پژوهشگر آمریکایی پیتر چلکوسکی ملاقات کرد. قرار بود فیلم از منظر چشم یک پرنده از آسمان روایت شود. اما چلکوسکی به لاموریس گفت ایران خصوصا در مناطق بیابانی پرنده چندانی ندارد. اما لاموریس اصرار به پرواز داشت و با الهام از کتابی که چلکوسکی به او داد تصمیم گرفت راوی شخص اول فیلم خود باد باشد و نام فیلم را هم «باد صبا» گذاشت.
اما نتیجه نهایی مورد رضایت شاه قرار نگرفت. چون لاموریس تمایل زیادی به گرفتن تصاویری مدرن از ایران از دانشمندان، آزمایشگاه ها، دانشجویان و کارخانه ها نشان نداده بود و بیشتر فیلم او طبیعت و معماری کهن ایران را از دید هلی کوپتر به تصویر کشیده بود.
سد بلند کرج در آن روزها به تازگی راه اندازی شده بود و نمادی از آینده ایران بود. البته مکانی خطرناک برای پرواز با هلی کوپتر هم بود.
شاه خلبان مخصوص خود را مامور کرد تا لاموریس و پسرش این بخش از پروژه را تکمیل کنند. هلی کوپتر پس از چند بار چرخش بر فراز سد کرج به کابل های برق برخورد و در سد سقوط کرد. پاسکال فرزند لاموریس جان سالم به در برد، اما فیلمساز فرانسوی و خلبان هر دو در آن سانحه کشته شدند.
وقتی فیلم «باد صبا» پس از انقلاب در جشنواره فجر به نمایش درآمد از آن به عنوان «یک نوستالژی بصری برای هر ایرانی» اسم برده شد.
* برگردان فارسی این گزارش تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.
