معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار مدعی شد که نرخ بیکاری در میان دانش آموختگان دانشگاهی در ۲ سال اخیر از ۱۳/۸ درصد به ۱۱/۴ درصد رسیده است. این در حالی است که موج مهاجرت در این سال‌ها افزایش یافته است.
محمود کریمی بیرانوند گفته که حدود ۲ میلیون نفر بیکار در کشور وجود دارد که ۴۱ درصد آنها فارغ التحصیلان دانشگاهی هستند.
صولت مرتضوی، وزیر کار جمهوری اسلامی ۲۲ دی ماه اعلام کرده بود که نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان و بانوان بالاست.
نرخ ۱۱ درصدی بیکاری مورد ادعای وزارت کار برای فارغ‌التحصیلان درحالی است که نرخ بیکاری مورد ادعای مرکز آمار در ۱۱ دی ماه، ۷/۶ درصد است.
نرخ بیکاری نشان‌دهنده عدم استفاده کافی از نیروی کار عرضه شده است. این شاخص، نشان دهنده عدم توانایی اقتصاد جهت بوجود آوردن اشتغال برای افراد متقاضی آن با وجود در دسترس بودن آنها و جستجوی فعالانه آنها برای یافتن شغل است. به تعبیری دیگر، نرخ بیکاری، درصدی از جمعیت مایل به اشتغال بدون شغل است.
ابراهیم رئیسی، رئیس دولت جمهوری اسلامی از میانه خرداد ماه ۱۴۰۰ و کارزار تبلیغات ریاست جمهوری همواره وعده ایجاد «سالی یک میلیون شغل» را داده است.
نرخ بالای بیکاری واقعی در کشور و همچنین میزان فارغ‌التحصیلان بیکار باعث شده است تا تمایلی برای تحصیل در برخی رشته‌ها وجود نداشته باشد و جمهوری اسلامی دست به تغییرات آموزشی در دانشگاه‌ها بزند.
برهمین اساس قاسم عموعابدینی، معاون آموزشی وزارت علوم تحقیقات و فناوری تابستان سال جاری تاکید کرده بود که مصوبات شورای گسترش آموزش عالی و شورای عالی برنامه‌ریزی به صورت گسترده در سال ۱۴۰۲ اجرایی و حداقل ۲۰ درصد از رشته‌هایی که متقاضی نداشته و استان‌ها و مناطق کشور به آنها نیاز ندارد یا اشتغال برای آنها وجود ندارد از برنامه پذیرش در سال ۱۴۰۲ حذف می‌شود.
محمدعلی زلفی‌گل، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری دولت جمهوری اسلامی نیز تاکید کرده تغییرات ایجاد شده با توجه به دستور علی خامنه‌ای برنامه‌ریزی شده تا به گفته خامنه‌ای، پذیرش دانشجویان بر اساس «اولویت‌های کشور و نیاز محور باشد.»
نتیجه سیاست‌های اشتغالزایی و همچنین سیاست‌های آموزشی در جمهوری اسلامی، در عمل تمایل هرچه بیشتر دانشجویان و فارغ‌التحصیلان برای مهاجرت شده است.
برهمین اساس تحلیلگران معتقدند که بخش قابل توجهی از فارغ‌التحصیلان بواسطه تصمیم به مهاجرت از جستجوی کار دست کشیده‌اند که منجر به کاهش نرخ بیکاری در این بخش شده است.
براساس نظرسنجی‌ها محدودیت‌های سیاسی، اجتماعی و مشکلات اقتصادی عامل اصلی مهاجرت بسیاری از جمله افراد تحصیل‌کرده است.
