طرح خواسته های صنفی از کاندیداهای ریاست جمهوری در هر کشوری به منظور شفاف سازی دیدگاه نامزدها و روشن شدن شیوه های مدیریتی آنان رویه ای است مرسوم، ولی در ساختار فرهنگ و هنر دولتی ایران این امر بدیع می نماید.
اخیرا دو نهاد معتبر فرهنگی و هنری، اتحادیه ناشران و خانه سینما در ایران، پرسش هایی را با کاندیداهای ریاست جمهوری مطرح کرده اند.
به باور برخی کارشناسان هنری، این پرسش ها در اصل نگرانی های اهالی سینما و فرهنگ است، پرسش هایی نظیر اینکه نظر کاندیداهای ریاست جمهوری، درباره ممیزی در تولید و نمایش آثار هنری چیست و یا اینکه ظرف چه مدت برنامه های حمایتی آنان، اجرایی می شوند؟ و یا سئوالاتی که دست آخر، به طور مستقیم از کاندیدای ریاست جمهوری خواسته می شود که وزیر احتمالی کابینه را برای تصدی پست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی کنند. طرح این پرسش ها و نگرانی ها، منتقدان و کارشناسان هنری و فرهنگی را به بررسی عملکرد سیاستگذاران فرهنگی و هنری دولت نهم سوق می دهد.
پرویز جاهد، منتقد سینما در لندن با اشاره به بسته شدن فضای فرهنگی و کنترل همه جانبه آن توسط دولت، به صدای آمریکا گفت :«برخوردهایی که ظرف این چند سال با فیلم ها و سینماگران ایرانی صورت گرفت به نظر من در طول سالهای بعد از انقلاب تا این حد سابقه نداشته است، ما شاهد بودیم که بسیاری از فیلم ها توقیف شدند و سانسور خیلی شدید شد. یک کنترل و دخالت همه جانبه از طرف دولت در مورد همه امور سینما، از ایده گرفته تا فیلمنامه، تا تولید و بعد هم اکران صورت گرفت و در واقع این سیاست ها باعث تقویت نقش وزارت ارشاد در نظارت بر آثار سینمایی و کنترل همه جانبه امور سینما شد. از طرفی ما شاهد صدور بخشنامه های خیلی تند و تهدید آمیز در زمینه فیلمنامه صدور مجوز ساخت پروانه نمایش و مسایلی از این قبیل بودیم که در میان هنرمندان و فیلمسازان یک نوع فضای رعب و وحشت ایجاد کرد، و این همه اتفاقاتی بود که صورت گرفت و البته از قبل هم قابل پیش بینی بود، یعنی از بدو انتخاب آقای احمدی نژاد به عنوان رییس جمهوری و انتخاب وزیری از روزنامه کیهان که در واقع روزنامه تند جناح راست و انحصارطلب در ایران محسوب می شود قابل پیش بینی بود.»
پرویز جاهد همچنین در تشریح فضای فرهنگی و هنری موجود، به سیاست «دولتی نمودن سینما» و انزوای هنرمندان اشاره و خاطرنشان کرد سیاست «دولتی نمودن هنر»، در همه ابعاد سینما پیش رفت، تا حدی که ما شاهد دخالت های دولت در وظایف خانه سینما بودیم، دولت قصد داشت جشن خانه سینما را هم کنترل کند و وزارت ارشاد می خواست در نحوه اجرای جشن و جوایز آن دخالت کند. تقسیم بندی که بین هنرمندان و سینماگران با عنوان «خودی» و «یر خودی» صورت گرفت، همه اینها به اعتقاد من نتیجه حاکم شدن یک نگاه ایدئولوژیک و غیردموکراتیک به سینما و هنر، و بطور کلی عرصه فرهنگ بود که تفسیر خاصی از دین و هنر داشت و سعی داشت اینها را تعمیم دهد به همه عرصه های فرهنگی و هنری، و در واقع تفکر و بیانی را تحمیل کند به هنرمندان و سینماگران که نتیجه اش باعث انزوای بسیاری از سینماگران و به حاشیه راندن آنها و در بعضی از موارد گریز آنها از کشور شد.»
کامران ملک مطیعی، کارگردان تئاتر و تلویزیون، و بازیگری که مجبور به ترک ایران شده و اینک در واشنگتن زندگی می کند ضمن اشاره به فضای موجود، در مورد تلویزیون دولتی ایران و سیاست های اعلام شده برخی کاندیداهای ریاست جمهوری می گوید: «در مورد فضایی که هم اینک در سینما، تئاتر و تلویزیون ایران حاکم است بهتر است ضمن نگاهی به گذشته ، ببینیم که چه اتفاقاتی در طول این چند سال افتاده، خصوصا با این هفت سئوالی که خانه سینما از کاندیداها پرسیده و تا جایی که من می دانم، فقط آقای کروبی به پرسش ها پاسخ داده که البته جوابیه ایشان هم خودش جای بحث و سخن دارد، اما این را بگویم که همیشه هنرمندان مرغ عزا و عروسی هستند، این انتخابات هم یکی از همین مجالس است. مگر سایر کاندیداها در دوره های قبلی، همین صحبت ها را نکردند؟ مگر آقای لاریجانی و احمدی نژاد که دوره قبل کاندیدا بودند همین حرفها را نزدند؟ وقتی آنها از صنعت سینما صحبت می کنند، باید از آنها پرسید مگر ما در ایران چیزی به عنوان صنعت سینما داریم؟ در ایران تا جایی که من می دانم ما ۹۳ سالن سینما داشتیم با کیفیت های مختلف که یا تعطیل بودند و جزو این آمار محسوب شدند یا نامطلوب بودند، ما در ایران چه تعداد سالن سینما داریم که از صنعت سینما صحبت می کنیم؟»
ولی پرویز جاهد معتقد است که دو کاندیدای اصلاح طلب انتخابات ریاست جمهوری سیاست های بهتری را در این موارد از خود ارائه داده اند.
جمعه ۴ خرداد ۱۴۰۳ ایران ۱۵:۰۳