سیزدهم آبان سال ۱۳۵۸ خورشیدی
در روزهای پس از رویداد انقلاب بیست و دوم بهمن ماه، بخشی از احساسات ضد آمريکائی در ايران بمناسبت روابط نزديک آمريکا و شاه، آنگاه که وی در جريان انقلاب ايران را ترک گفت، افزايش يافت و هنگامی که شاه فقيد در اواخر سال ۱۹۷۹ ميلادی ( ۱۳۵۸ خورشیدی)برای معاينات پزشکی وارد خاک آمريکا شد، يک گروه خشمگين پانصد نفری از انقلابيون اسلامی، به سفارت آمريکا در تهران يورش بردند و ۶۶ ديپلمات آمريکائی را بر خلاف تمام قوانين بين المللی به گروگان گرفتند.
اين گروه متشکل از اعضای حزب توده، چپی های وابسته به فدائيان خلق و مجاهدين و گروهی از تندروهای اسلامی با اسم کلی "دانشجويان پیرو خط امام" بودند.
گروگانگيرها که از پشتيبانی نظام تازه ايران برخوردار بودند؛ استرداد شاه را خواستار شدند. اما پرزيدنت "جيمی کارتر" رئيس جمهوری وقت آمريکا اين تقاضا را رد کرد و بقصد فشار برای آزادی گروگانها، ۲ هفته بعد طبق دستور ویژه شماره ۱۲۱۶۰ رئیس جمهوری تمام دارائی های ايران را در آمريکا مسدود کرد. پرزیدنت کارتر واردات نفت را از ايران ۲ روز پیش از این دستور ویژه متوقف ساخته بود.
دانشجویانی که ديپلماتها را به گروگان گرفته بودند، پانزده روز بعد، يعنی در روز نوزدهم ماه نوامبر ( بیست و هشتم آبان) سيزده نفر را آزاد کردند. در این گروه ۱۳ نفری، دوازده زن و یک آمريکائی آفريقائی تبار وجود داشت.
گروگان گيرها که به "دانشجویان پیرو خط امام" مشهور شده بودند؛ بعداً يک گروگان ديگر را نيز در ماه آوريل سال ۱۹۸۰ ميلادی رها ساختند و بقيه – يعنی ۵۲ نفر ديگر – را در اسارت خود نگاه داشتند.
بنا بر گفته " Gaddis Smith” تاريخ نگار آمريکائی، بحران گروگانها پس از جنگ جهانی دوم بيش از هر ماجرائی توجه فراوان رسانه ها و تلويزيون ها را بخود معطوف کرده بود. ایران پس از ماه ها مذاکره گروگان ها را آزاد کرد. این مذاکرات در دوره ریاست جمهوری پرزیدنت کارتر در جریان بود اما گروگان ها در روز بیستم ماه ژانویه سال ۱۹۸۱ میلادی (۳۰ دی ماه سال ۱۳۵۹ خورشیدی) و هنگام ادای مراسم سوگند رونالد ریگان به عنوان چهلمین رئیس جمهوری آمریکا آزاد شدند. پرزیدنت ریگان هنگام ادای سوگند خود خبر آزادی گروگان ها را اعلام کرد.
"جيمی کارتر" رئيس جمهوری وقت آمريکا در آن روزها از تصميم خود برای نجات گروگانها گفت که با مطالعه وقايع ايران و خطرات فزاينده ای که متوجه گروگانها بوده و با درک اين واقعيت که آزادی آنها در زمانی زود نا محتمل است؛ تصميم گرفته است تا طرح عمليات نجات را به اجرا در آورد.
اما طرح رئیس جمهوری وقت آمریکا با سقوط سه هليکوپتر از هشت هليکوپتری که در طوفان شن در ايران در نزدیکی طبس سقوط کرد، شکست خورد و ماًموريت گروه ويژه نجات گروگانها در ماه آوريل سال ۱۹۸۰ (اردیبهشت سال ۱۳۵۹ خورشیدی) بی نتيجه ماند.
برنامه های تلويزيونی سراسری آمريکا پوشيده از تصاوير گروگانها بود چرا که اتفاق در تاريخ آمريکا بی سابقه بود. پوشش خبری بی نهايت گسترده رسانه های همگانی آمريکا از جمله برنامه های ويژه در شب، پاسخی بود به هيجانات و احساسات مردم درباره شرائط و وضعيت گروگانها.
نشان دادن گروه هائی که ديوانه وار در تهران فرياد می کشيدند و مرگ بر آمريکا، مرگ بر کارتر و مرگ بر شاه می گفتند، سوزاندن پرچم آمريکا در خيابانهای تهران واز همه مهمتر ديدن تفنگداران نيروی دريائی آمريکا با چشمهای بسته - تفنگدارانی که پاسداران سفارت آمريکا در تهران بودند - بينندگان آمريکائی را خشمگین کرده بود. بهر طرف که می نگريستی، مردم آمريکا خواستار آن بودند که دولت بنوعی دست به يک عمل تلافی جويانه بزند.
در ماه فوريه سال ۱۹۸۰ ميلادی(بهمن ماه ۱۳۵۸ خورشیدی)، آيت الله خمينی اعلام کرد که گروگانها را تا زمانی که آمريکا بخواسته های مشخص وی توجه نکند، آزاد نخواهد کرد. اين خواسته ها عبارت بودند از باز گرداندن شاه به ايران برای محاکمه، بازگرداندن ثروت شاه به ايران و اين قول که آمريکا در آينده در کارهای داخلی ايران دخالت نکند.
مذاکرات برای بازگشت ديپلمات های آمريکائی پس از آن که شاه در بیست و هفتم ژوئيه سال ۱۹۸٠ میلادی ( پنجم امرداد سال ۱۳۵۹ خورشیدی) درگذشت، با ميانجی گری الجزاير شروع شد. گروگانهای آمريکائی ۴۴۴ روز بعد از حمله دانشجويان پیرو خط امام به سفارت آمريکا در تهران، در روز بيستم ماه ژانويه سال ۱۹۸۱ ميلادی ( ۳۰ دیماه ۱۳۵۹ خورشیدی) و لحظاتی پس از مراسم سوگند "رونالد ريگان"* رئيس جمهوری جديد آمريکا آزاد شدند.
کمی بعد اعلام شد که هواپيمای حامل ۵۲ گروگان در نخستين مرحله بازگشت به آمریکا از فضای هوائی ايران خارج شده و همه آنها زنده، سلامت و خوب هستند.
گفته می شود تنش گروگان گيری در شکست "جيمی کارتر" رئيس جمهوری وقت آمريکا در انتخابات مجدد رياست جمهوری بسيار مؤثر بود.
هر چند که گروگان های آمریکائی بالاخره آزاد شدند اما روابط آمریکا و ایران هرگز بهبودی نیافت و علاوه بر آن، دیپلوماسی محرمانه پرزیدنت ریگان ثابت کرد که باید با دولت جمهوری اسلامی ایران با احتیاط روبرو شد. کاری که عملاً پس از رونالد ریگان، از سوی سایر رؤسای جمهوری آمریکا نیز مورد توجه قرار گرفت.
رونالد ريگان ۲ روز پس از مراسم سوگند رياست جمهوری، به ديپلمات های آزاد شده پيامی فرستاد که با اين چند کلمه شروع شده بود:
به آزادی خوش آمديد.
پنجشنبه ۶ دی ۱۴۰۳ ایران ۱۸:۲۱
