گزارش اقتصادی: ترکیه در بزنگاه پروژه خط لوله گاز طبیعی

لوریان جونز، خبرنگار صدای آمریکا، استانبول

در پی قطع جریان گاز روسیه به اتحادیه اروپا، ترکیه هم اکنون خود را در موقعیت ویژه ای احساس می کند چرا که خط لوله گاز ناباکو به عنوان شاهراه جایگزینی برای انتقال انرژی به کشورهای اروپایی در نظر گرفته شده است.

با وجود این به نظر می رسد خط لوله جدید چالش ها و معضلات ویژه خود را دارد.

پروژه چند میلیون دلاری خط لوله ناباکو به عنوان یکی از خوش بینانه ترین امیدها برای محدود کردن وابستگی به انتقال گاز روسیه قلمداد می شود.

پس از تهاجم روسیه به گرجستان در تابستان گذشته و در بحبوحه اختلافات میان مسکو و کی یف که انتقال انرژی از اوکراین به اروپا را با مشکلات جدی روبرو کرد، اتحادیه اروپا تلاش خود را به منظور بهره گیری از منابع متعدد انرژی افزایش داده است.

بنا به گفته کیت هاردین، کارشناس انرژی، کلید حل مشکل اروپا تنوع و گوناگونی منابع انرژی است.

وی می گوید :« من فکر می کنم آنچه در مسئله قطع گاز اوکراین رخ داد، در واقع برای کشورهای اروپایی انگیزه شد تا اتکای خود به تنها یک تامین کننده گاز را مورد بازبینی قرار دهند. بنابراین گرچه در حال حاضر اتحادیه اروپا منابع تامین کننده انرژی و گاز دیگری همچون الجزیره، لیبی و روسیه دارد اما من فکر می کنم آنها قصد دارند بار دیگر تبادلات انرژی خود با این کشورها را مورد تجدید نظر قرار دهند و به این باور خواهند رسید که تعدد منابع تامین گاز برای رفع نیاز کشورهای اروپایی موثرتر خواهد بود و ترکیه به طور مسلم به عنوان پل احتمالی برای انتقال گاز، نقش مهمی بازی خواهد کرد.»

مسیری که برای خط لوله ناباکو در نظر گرفته شده از دریای خزر به ترکیه و از طریق بلغارستان، رومانی و مجارستان به اروپا می رسد.

میتهت منده، یک مقام پیشین وزارت انرژی در ترکیه می گوید :« نیاز به یافتن مسیرهای جایگزین برای تامین انرژی در آینده بیشتر احساس خواهد شد. مصرف گاز طبیعی اروپا تا سال ٢٠٣٠ حداقل ٧٠ درصد افزایش خواهد یافت. من معتقدم با توجه به موقعیت جغرافیایی ترکیه و پتانسیلی که وجود دارد ما می توانیم برای بالا بردن امنیت تامین انرژی اروپا نقش مهمی بازی کنیم و خط لوله گاز ناباکو بهترین نمونه ایفای چنین نقشی است.»

آنکارا نقش ترکیه در مقام پل انتقال انرژی به اروپا را به عنوان برگ برنده مهمی در تلاش این کشور به منظور پیوستن به اتحادیه اروپا قلمداد می کند.

اما رایزنی ترکیه برای پیوستن به اتحادیه اروپا که در مذاکرات سال ٢٠٠٥ آغاز شد، پیشرفت چندانی نداشته است. دلیل کندی این روند اختلافات دولتمردان بخش یونانی قبرس با این کشور بود که تلاش های ترکیه در این مذاکرات را در بخش انرژی را به بن بست رساند.

انرژی یکی از ٣٥ مسئله و یا به اصطلاح بخشی ست که در مذاکرات پیرامون عضویت ترکیه در اتحاده اروپا مطرح شده است.

رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه اخیراً در یک دیدار غیر مترقبه به بروکسل گفت اگر درهای بخش انرژی مذاکرات پیوستن کشورش به اتحادیه اروپا همچنان بسته باقی بماند، حمایت خود از پروژه خط لوله گاز ناباکو را مورد بازبینی قرار خواهد داد.

وی در این باره گفته است :« اگر ما با شرایطی روبرو شویم که بخش انرژی مذاکرات به بن بست برسد، در موضع خود در قبال پروژه ناباکو تجدید نظر خواهیم کرد.»

اظهار نظر آقای اردوغان از سوی سیاستمداران اروپایی تقبیح شد. یک وزیر آلمان ترکیه را به باج گیری حول پروژه خط لوله متهم کرد.

هیو پاپ، تحلیل گر «گروه بحران بین الملل» در قبال اظهارات نخست وزیر ترکیه دیدگاه متفاوتی را مطرح می کند و می گوید :« در حال حاضر ترکیه به دلیل انواع و اقسام موانعی که کشورهای اروپایی بر سر راهش قرار داده اند، در آستانه ای قرار دارد که برای عضویت در اتحادیه اروپا برگ برنده دیگری در دست ندارد . بین کشورهای اتحادیه اروپا نیز اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد و از دیدگاه اتحادیه اروپا تقاضای اردوغان که به طور غیر منتظره ایی مطرح شده است، کمی ساده لوحانه به نظر می رسد.»

به نظر می رسد آقای اردوغان در پی واکنش شدید کشورهای اروپایی تا حدودی از موضع خود عقب نشینی کرده و گفته است ترکیه هرگز در تکمیل پروژه این خط لوله مداخله نخواهد کرد.

در عین حال تحلیل گران بر این باورند علیرغم مطرح شدن چنین درخواستی از جانب ترکیه، رهبران کشورهای اروپایی هنوز نگرانی های عمده ای دارند.

بنا به برخی گزارش ها، آنکارا خواستار پرداخت هزینه بیشتری برای انتقال گاز شده و به جای انتقال همه گاز به غرب اروپا حق استفاده از مقادیری از آن را طلب کرده است.

هلمی گولر، وزیر انرژی ترکیه می گوید کشورش به حل و فصل این اختلاف نظر متعهد است.

وی گفته است بحران اخیر پیرامون انتقال گاز طبیعی و پایبندی و تهعد ترکیه به تکمیل پروژه ناباکو بر بنیان مستحکمی استوار است.

ساخت خطوط لوله انرژی معمولا" دست آوردهای مهندسی عمده ای محسوب می شوند اما در پروژه ناباکو، غلبه بر سیاست هایی که پیرامون آن شکل گرفته است دشوار به نظر می رسد.