لتا هانگ فیلچر، خبرنگار صدای آمریکا، واشنگتن
پس از گذشت چندین دهه خصومت، روز ۱۵ دسامبر سال ۱۹۷۸ میلادی ایالات متحده و چین از عادی سازی مناسبات دیپلماتیک خود خبر دادند.
۳۰ سال پس از پشت سر گذاشتن تیرگی روابط، برنت اسکوکرافت و زبیگنیو برژینسکی، دو چهره ای که نقش کلیدی در آن دوران بازی کردند، بار دیگر تاریخ را مرور می کنند.
در اواخر سالهای ۱۹۶۰ چین سردمدار انقلاب فرهنگی ضد سرمایه داری به رهبری مائو تسه تونگ بنیانگذار حزب کمونیست بود.
در ایالات متحده، ریچارد نیکسون در مقام یک مخالف سر سخت ضد کمونیست کاندیدای ریاست جمهوری شد.
پس از انقلاب کمونیستی سال ۱۹۴۹ در چین دو کشور مناسبات دیپلماتیک نداشتند. اما زمانیکه ریچارد نیکسون به مقام ریاست جمهوری نایل شد تغییراتی را در سیاست ایالات متحده آغاز کرد.
اسکوکرافت، مشاور وقت نیکسون در این مورد می گوید: « نیکسون با موضع گیری سر سخت ضد کمونیستی به قدرت رسید. او چهره شناخته شده ضد کمونیستی بود و بنا براین می توانست بدون جلب سوءظن مردم، ایالات متحده را به چین نزدیک کند.»
اسکوکرافت می گوید: « ایالات متحده در قبال اتحاد شوروی سیایت تنش زدایی اتخاذ کرده بود. از دیدگاه نیکسون تیرگی روابط با چین ناهمگونی خطرناکی پدید می آورد.»
ایالات متحده برای سالهای متمادی فقط با رهبران غیر کمونیستی جزیره تایوان رابطه دیپلماتیک داشت. آقای نیکسون، هنری کیسینجر، مشاور امنیت ملی را در یک ماموریت مخفی به چین اعزام کرد تا به چندین دهه روابط خصمانه این دو کشور پایان دهد.
برنت اسکوکرافت می گوید :« هراس نیکسون، رییس جمهوری وقت از آن بود که جزییات این طرح بر عموم آشکار شود و تصمیم بر آن بود که در این صورت تداوم گفتگو ها متوقف شود.»
ریچارد نیکسون، ماه فوریه سال ۱۹۷۲ به چین سفر کرد و در پای دیوار بزرگ چین در مورد موانع موجود سخنرانی کرد.
ریچارد نیکسون گفت:« ما خواهان برداشته شدن هر گونه دیواری بین مردم هستیم و ما امیدواریم ثمره این سفر این باشد که دیوارها، چه دیوار واقعی و چه موانع عقیدتی و فلسفی بین مردم جهان افتراق ایجاد نکند.»
با این وجود به دلیل وضعیت تایوان روابط در حال رکود مانده بود.
برژینسکی اخیرا در سخنرانی در موسسه بروکیگز، مرکز پژوهشی مستقر در واشنگتن گفت: « روابط ایالات متحده و شوروی در اواسط سالهای ۱۹۷۰ بر سر مذاکرات تسلیحاتی رو به وخامت گذاشته شد.»
برژینسکی می گوید:« من بر این باور بودم که عادی سازی مناسبات با چین اهرم قدرتی برای ایالات متحده خواهد بود تا با دولتمردان شوروی مذاکره نماید. بنابراین با تاکید بر ارتباطات استراتژیک با همکاری رییس جمهوری وقت کارزار جدیدی را به راه انداختیم.»
برژینسکی در ماه مه به چین سفر کرد و ایده عادی سازی روابط ایالات متحده با چین بدون حل و فصل مسئله تایوان را مطرح نمود.
دنگ ژیاوپینگ، رهبر وقت چین، برژینسکی را به ضیافت شام دعوت کرد.
برژینسکی می گوید: « رهبر چین با افسوس و حسرت به من گفت برای من سه سال دیگر وقت باقی مانده و شاید هیچگاه امکان سفر به ایالات متحده را نیابم. در آن زمان برای من مشخص نبود که در مورد قدرت سیاسی خود سخن می گوید و یا از سن و سالش خبر می دهد. اما احساس کردم او نیز یک حس ضرورتی را در خود احساس می کند.»
هفت ماه بعد چین و ایالات متحده مناسبات دیپلماتیک رسمی خود را از سر گرفتند و جیمی کارتر، رییس جمهوری وقت، میزبان آقای دنگ در کاخ سفید بود.
با وجود تنش های سیاسی و اقتصادی روابط ایالات متحده و چین گسترش یافته است.
کارشناسان بر این باورند مناسبات دو کشور به طور فزاینده ای به یکدیگر وابسته است.
جمعه ۲۶ بهمن ۱۴۰۳ ایران ۱۹:۲۴