از: Aida F. Aki
خبرنگار صدای آمریکا
تصمیم اخیر ایالات متحده به استقرارمجدد ناوگان دریایی خود در دریای کاراییب واقیانوس اطلس جنوبی نگرانی هایی پیرامون مداخله نظامی آمریکا در آمریکای لاتین بوجود آورده است.
آنچه اهمیت ویژه ای به این تصمیم می بخشد این است که استقرارمجدد ناوگان چهارم در زمانی روی داده که بسیاری ازتحلیلگران تصمیم مقامات کشورهای آمریکای لاتین به فاصله گرفتن ازایالات متحده را پیش بینی کرده بودند.
مقامات وزارت دفاع ایالات متحده تصمیم ماه گذشته برای فعال سازی مجدد ناوگان چهارم دریایی را اقدامی با هدف سازماندهی تشکیلاتی خوانده اند که راه را برای برقراری امنیت دریایی، مبارزه با قاچاق مواد مخدر واجرای عملیات کمکهای بشردوستانه درسراسرآمریکای لاتین هموار میکند.
اما آرژانتین، اکوادور و دیگر کشورهای منطقه استدلال مقامات آمریکا برای فعال سازی مجدد ناوگان چهارم را، که برای اولین بارپس ازسالهای دهه ۱۹۵۰ میلادی صورت می گیرد، مورد پرسش قرار داده اند.
ونزوئلا به ناوگان هشدار داده ازآبهای ساحلی این کشور فاصله بگیرد و اعلام کرده است برای دفاع از قلمرو خود از روسیه بمب خریده است.
پنتاگون با اعلام این که ناوگان چهارم یک نیروی متخاصم نیست وبه قلمروهای آبی کشورهای منطقه وارد نخواهد شد، تلاش کرده هراسهای موجود را برطرف سازد.
جیمی دیرمبلوم، سفیر پیشین کاستاریکا درآمریکا و پژوهشگر موسسه هادسن مستقردرواشنگتن، ایده هراس از مداخله نظامی ایالات متحده دراین منطقه را مردود می شمارد.
دیرمبلوم چنین اقدامی را بازگشت به سیاست متکی به زوراوایل قرن بیستم میلادی و فعال سازی ناوگان چهارم را به معنای تصمیم مقامات آمریکا به حمله به دیگرکشورها تعبیر نمی کند.
وی درعین حال می گوید آمریکا با استقرارمجدد ناوگان دریایی دراین منطقه پیام مورد نظر خود را ارسال کرده است.
دیرمبلوم تاکید می کند غوغاهای خبری درچین ودربسیاری ازکشورها در مورد ایران وکوبا و اخیرا در روسیه براه افتاده و بسیاری ازآنها به این اقدام آمریکا مربوط است، بنابراین نباید تعبیرپیچیده ای از این پیام ارائه داد.
لری برنز، مدیر شورای روابط کشورهای نیم کره غرب درواشنگتن می گوید تحول اخیر درموقعیت نیروهای دریایی ایالات متحده با تغییرموضع کشورهای آمریکای لاتین به سوی یکپارچگی منطقه ای و دوری جستن از سیاستهای آمریکا همزمان شده است.
وی می گوید هرچند کشورهای آمریکای لاتین به طورسنتی به نزدیکی به ایالات متحده تمایل بیشتری داشتند، اما حضورتهاجم گونه دیگرکشورهای دنیا دراین منطقه موجب نگرانی امریکا شده است.
برنزخاطر نشان می کند آمریکا با اتخاذ یک سیاست مدبرانه و چاره جویانه در جستجوی یافتن راهکاری برای رفع نگرانی های خود در قبال دیپلماسی نظامی کشورهایی همچون چین، اسپانیا، روسیه و برزیل است که به کشورهای آمریکای لاتین سلاح می فروشند.
وی می افزاید: ونزوئلا رقمی معادل دو میلیارد دلاراسلحه از روسیه خریده است. چین فروشنده عمده تجهیزات نظامی و یکی ازخریداران بزرگ نفت و گاز است.
این فروش های تسلیحاتی بر نگرانی آمریکا افزوده است. در همین حال آمریکای لاتین از نظر سیاسی موضعی دفاعی در برابر ایالات متحده اتخاذ می کند. در چنین شرایطی تصمیم آمریکا به تقویت مواضع خود در منطقه منطقی می نماید.
برنز می گوید همزمان با تاکید برزیل بر گسترش هماهنگی منطقه ای و ایحاد موسسات جدیدی که ایده خودکفایی اقتصادی و سیاسی را ارتقا می دهند، آمریکای لاتین درمسیر پیشرفت قدم گذاشته است.
تاسیس «اتحادیه ملتهای آمریکای جنوبی» که از دیدگاه آقای برنز به «سازمان پیمان اتلانتیک شمالی» و «سازمان ایالتهای آمریکا» شباهت دارد نمونه ای ازاین مراکزتازه تاسیس است.
«اتحادیه ملتهای آمریکای جنوبی» با تمرکز انحصاری عضویت کشورهای آمریکای لاتین تاسیس شده ودرواقع یک «سازمان ایالتهای آمریکا» است که ایالات متحده عضو آن نیست.
در ضمن این سازمان یک تشکیلات امنیتی است که بازهم با حمایت برزیل بنیان نهاده شده که درنهایت چالش فوق العاده عمده ای را در برابرایالات متحده قرارمی دهد.
کاملا واضح است که برزیل درمسیری پیش می رود که موقعیت خود را درمقام یک ابرقدرت منطقه ای و درمقام کشوری که تسلیم ایالات متحده نیست تثبیت کند. بنابراین این منطقه دربزنگاه جغرافیایی بسیار مهم و حیاتی قرار دارد . کشورهای منطقه بستن قرار دادهای مشترکی را تدارک می بینند ، درعین حال با دیگرملتهای خودسر نیزرابطه برقرار کرده اند. آمریکای لاتین امروزبا چندین دهه گذشته تفاوتهای بنیادین دارد.»
در حالیکه برخی تحلیلگران تلاشهای برزیل را به عاملی برای برقراری تعادل درعملکرد دولتهای پوپولیست آمریکای لاتین تعبیرمی کنند، آلوارو وارگاس یوسا کارشناس سازمان پژوهشی «موسسه مستقل» درکالیفرنیا براین باوراست تحولات جدید ازاین واقعیت حکایت می کند که قاره امریکا به دو اردوی متفاوت تقسیم شده است.
آلوارو وارگاس یوسا می گوید گروهی از کشورها که می توان دولتهای انها را هم متمایل به راست وهم متمایل به چپ تقسیم کرد درصدند تا با بنیان نهادن یک رابطه سازنده با ایالات متحده مناسبات دوستانه ونزدیک سیاسی را حفظ وبرتحکیم روابط اقتصادی خود با این کشورمتمرکز شوند.
گروه دیگری ازکشورها همچون ونزوئلا، بولیوی، اکوادور و نیکاراگوئه نیز ترجیح می دهند با مانع تراشی درروابط بین آمریکای لاتین و آمریکا اخلال ایجاد کنند و یک جبهه «بین المللی ضدآمریکایی» با دیگر کشورها تشکیل دهند. درعین حال این دولتها قادر نبوده اند تا روابط گرم ودوستانه کشورهای همچون پرو، برزیل و مکزیک با امریکا را تحت تاثیر سیاستهای خود قرار دهند.
آقای یوسا تاکید می کند سیاست واشنگتن درقبال آمریکای لاتین نیز دچار شکافهایی ست وچنین امری به دلیل اولویت های متفاوت و توجه نهادهای دولتی ایالات متحده به اولویتهای خود درمناطق دیگری همچون آمریکای جنوبی و مرکزی بوده است.
وی خاطرنشان می کند درساختار دولتی آمریکا نهادهایی هستند که توجه و نیروی بسیاری را برمبارزه با قاچاق مواد مخدرمتمرکزمی کنند و بنابراین به روابط نظامی با آمریکای لاتین اهمیت زیادی می دهند ودرنتیجه چالشهای کلمبیا را به مسأله عمده این قاره بدل می کنند. از سویی دیگر بخشهای از ساختار دولتی آمریکا به تحکیم روابط سیاسی کشورهای منطقه تمایل بسیاری دارند و حتی علیرغم موضع بسیارخصمانه بولیوی نسبت به ایالات متحده به برقراری مذاکره با این دولت ابرازآمادگی کرده اند.
پیترحکیم، رییس گروه تحلیل سیاسی گفتگوی بین کشورهای قاره آمریکا می گوید این مسأله به بولیوی محدود نمی شود و پس ازسالهای طولانی غفلت، ایالات متحده مصمم شده تا نه تنها توجه بیشتری به آمریکای لاتین معطوف کند بلکه خود را به ابزارهای سیاست خارجی جدید مجهزسازد.
حکیم خاطر نشان می کند تردیدی نیست که ایالات متحده ازاعمال فشاربرکشورهای آمریکای لاتین برای اتخاذ روابط خصمانه درقبال ونزئولا دست برداشته است.
اومی گوید به نظرمی رسد دولت کنونی درواشنگتن تا حد زیادی خواست آمریکای لاتین برای حضوروایفای نقش ونزوئلا درمعادلات منطقه ای و نیز تثبیت روابط بین المللی با دیگرکشورها را به رسمیت شناخته است و رییس جمهوری آینده (آمریکا) نیز باید این واقعیت را که آمریکای لاتین درساختارهای سیاسی اقتصادی و اجتماعی شکوفا شده به رسمیت بشناسد وسیاستهای آینده خود را براین اساس که چشم اندازامیدوارکننده ای برای استحکام روابط با این کشورها موجود است پیش برد.
درشرایطی که بیشتر کارشناسان بر این باورند واشنگتن باید آمریکای لاتین را به پیگیری مسیرسیاستهای منطقه ای خود تشویق کند، درعین حال ازسیاستگزاران آمریکا مصرانه می خواهند تا مراقب و متوجه آنچه که ایران، چین و روسیه در این منطقه انجام می دهند باشند.