تصمیم اخیر ایالات متحده دراستقرارمجدد ناوگان دریایی خود دردریای کاراییب واقیانوس آتلانتیک جنوبی نگرانی هایی را پیرامون مداخله نظامی آمریکا در آمریکای لاتین مطرح کرده است.
اهمیت ویژه این امرازآن جهت است که استقرارمجدد ناوگان چهارم درمقطع زمانی روی داده که بسیاری ازتحلیلگران تصمیم مقامات کشورهای آمریکای لاتین دردوری جستن ازایالات متحده را پیش بینی کرده بودند.
مقامات وزارت دفاع ایالات متحده تصمیم ماه گذشته مبنی برفعال سازی مجدد ناوگان دریایی چهارم را اقدامی به هدف سازماندهی تشکیلاتی خوانده اند که راه را برای برقراری امنیت دریایی، مبارزه با قاچاق مواد مخدر واجرای عملیات کمکهای بشردوستانه درسراسرآمریکای لاتین فراهم میکند.
اما آرژانتین، اکوادور و دیگر کشورهای منطقه استدلال های مقامات آمریکا برای فعال سازی مجدد این ناوگان دریایی که برای اولین بارپس ازسالهای ۱۹۵٠ میلادی روی داده را مورد پرسش قرار داده اند.
ونزوئلا به این ناوگان هشدارداده تا ازآبهای مرزی این کشور فاصله گرفته و اعلام کرده برای دفاع از قلمروهای خود ازروسیه بمب خریداری نموده است.
پنتاگون با اعلام این امرکه ناوگان چهارم یک نیروی متخاصم نیست وبه قلمروهای آبی کشورهای منطقه وارد نخواهد شد تلاش کرده تا بيم و هراس موجود را برطرف نماید.
جیمی دیرمبلوم، سفیرپیشین کوستاریکا درآمریکا و پژوهشگر موسسه هادسن مستقردرواشنگتن، ایده هراس ازمداخله نظامی ایلات متحده دراین منطقه را مردود می شمارد.
آقای دیرمبلوم چنین اقدامی را بازگشت به سیاست متکی به زوراوایل قرن بیستم میلادی و فعال سازی ناوگان چهارم را به معنای تصمیم مقامات آمریکا به حمله به دیگرکشورها تعبیر نمی کند.
وی درعین حال می گوید آمریکا با استقرارمجدد ناوگان دریایی دراین منطقه پیام مورد نظر خود را ارسال کرده است.
آقای دیرمبلوم تاکید می کند غوغاهای خبری درچین ودربسیاری ازکشورها درمورد ایران وکوبا و اخیرا" درروسیه پدید آمده و بسیاری ازآنها به همین اقدام آمریکا مربوط است، بنابراین نباید ازمخابره این پیام تعبیرپیچیده تری کرد.
لری بیرنز، مدیر شورای روابط مربوط به کشورهای نیم کره درواشنگتن می گوید تحول اخیر درموقعیت نیروهای دریایی ایالات متحده با تغییرموضع کشورهای آمریکای لاتین به سوی یکپارچگی منطقه ای و دوری جستن از سیاستهای آمریکا همزمان شده است.
وی می گوید درشرایطی که کشورهای آمریکای لاتین به طورسنتی به نزدیکی به ایالات متحده تمایل بیشتری داشتند اما حضورتهاجم گونه دیگرکشورهای دنیا دراین منطقه موجب نگرانی آمریکا شده است.
آقای بیرنزخاطر نشان می کند آمریکا با اتخاذ یک سیاست مدبرانه و چاره جویانه در جستجوی یافتن راهکاری برای رفع نگرانی های خود در قبال دیپلماسی نظامی کشورهای همچون چین، اسپانیا، روسیه و برزیل است که به کشورهای آمریکای لاتین سلاح می فروشند.
وی می افزاید، «ونزوئلا رقمی معادل دو ميليارد دلارسلاح از روسیه خریده است. چین فروشنده عمده تجهیزات نظامی و یکی ازخریداران بزرگ نفت و گاز است.
نگرانی ایالات متحده نسبت به این امرکه روسیه و چین به کشورهای آمریکای لاتین از جمله ونزوئلا سلاح می فروشند به طور فزاینده ای افزایش یافته است.
بنابراین آمریکای لاتین در دورانی که به طور فزاینده ای ازنظرسیاسی علیه آمریکا موضع دفاعی اتخاذ کرده با عقد این قراردادهای عظیم برثروت خود می افزاید ومقامات آمریکا نیزمصمم اند تا مواضع خود را مستحکم ترکنند.»
آقای بیرنز می گوید همزمان با تاکید برزیل برگسترش هماهنگی منطقه ای و ایجاد موسسات جدیدی که ایده خودکفایی اقتصادی و سیاسی را ارتقا می دهند آمریکای لاتین درمسیر پیشرفت قدم گذاشته است.
تاسیس «اتحادیه ملتهای آمریکای جنوبی» یا UNASUR که از دیدگاه آقای برنز به «سازمان پیمان اتلانتیک شمالی» و «سازمان کشورهای قاره آمریکا» شباهت دارد نمونه ای ازاین مراکزتازه تاسیس است.
«اتحادیه ملتهای آمریکای جنوبی» با تمرکز انحصاری عضویت کشورهای آمریکای لاتین تاسیس ودرواقع یک «سازمان ایالتهای آمریکا» است که ایالات متحده عضو آن نیست.
در ضمن این سازمان یک تشکیلات امنیتی ست که بازهم با حمایت برزیل بنیان نهاده شده که درنهایت چالش فوق العاده عمده ای را در برابرایالات متحده قرارمی دهد.
کاملا" واضح است که برزیل درمسیری پیش می رود که موقعیت خود را درمقام یک ابرقدرت منطقه ای و درمقام کشوری که تسلیم ایالات متحده نیست تثبیت کند. بنابراین این منطقه دربزنگاه جغرافیایی بسیار کلیدی و حیاتی قرار دارد و کشورهای این منطقه در حال عقد توافق نامه های مشترک هستند و درعین حال با دیگرملتهای خودسر نیز رابطه برقرار کرده اند. آمریکای لاتین امروزبا چندین دهه گذشته تفاوتهای بنیادین دارد.»
در حالیکه برخی تحلیلگران تلاشهای برزیل را به عاملی برای برقراری تعادل درعملکرد دولتهای پوپولیست آمریکای لاتین تعبیرمی کنند، آلوارو وارگاس یوسا کارشناس «موسسه مستقل» Independent Institute سازمان پژوهشی تحقیقاتی مستقردرکالیفرنیا معتقد است تحولات جدید ازاین واقعیت حکایت می کند که این قاره به دو اردوی متفاوت تقسیم شده است.
آلوارو وارگاس یوسا می گوید گروهی از کشورها که می توان دولتهای آنها را هم متمایل به راست وهم متمایل به چپ تقسیم کرد درصدند تا با بنیان نهادن یک رابطه سازنده با ایالات متحده مناسبات دوستانه ونزدیک سیاسی را حفظ وبر تحکیم روابط اقتصادی خود با این کشورمتمرکز شوند.
گروه دیگری ازکشورها همچون ونزوئلا، بولیوی، اکوادور و نیکاراگوئه نیز ترجیح می دهند تا با مانع تراشی درروابط بین آمریکای لاتین و آمریکا اخلال ایجاد کنند و یک جبهه «بین المللی ضدآمریکایی» با دیگر کشورها تشکیل دهند. درعین حال این دولتها قادر نبوده اند تا روابط گرم ودوستانه کشورهای همچون پرو، برزیل و مکزیک با آمریکا را تحت تاثیر سیاستهای خود قرار دهند.
آقای یوسا تاکید می کند سیاست واشنگتن درقبال آمریکای لاتین نیز دچار شکافهایی ست وچنین امری به دلیل اولویت های متفاوت و توجه نهادهای دولتی ایالات متحده به اولویتهای خود درمناطق دیگری همچون آمریکای جنوبی و مرکزی بوده است.
وی خاطرنشان می کند درساختار دولتی آمریکا نهادهایی هستند که توجه و نیروی بسیاری را برمبارزه با قاچاق مواد مخدرمتمرکزمی کنند و بنابراین به روابط نظامی با آمریکای لاتین اهمیت زیادی می دهند ودرنتیجه چالشهای کلمبیا را به مسأله عمده این قاره بدل می کنند. از سویی دیگر بخشهايی از ساختار دولتی آمریکا به تحکیم روابط سیاسی کشورهای منطقه تمایل بسیاری دارند و حتی علیرغم موضع بسیارخصمانه بولیوی نسبت به ایالات متحده به برقراری مذاکره با این دولت ابرازآمادگی کرده اند.
پیترحکیم، رییس گروه تحلیل سیاسی گفتگوی بین کشورهای قاره آمریکا، می گوید این مسأله به بولیوی محدود نمی شود و پس ازسالهای طولانی غفلت، ایالات متحده مصمم شده تا نه تنها توجه بیشتری به آمریکای لاتین معطوف کند بلکه خود را به ابزارهای سیاست خارجی جدید مجهز نماید.
آقای حکیم خاطر نشان می کند تردیدی نیست که ایالات متحده ازاعمال فشاربرکشورهای آمریکای لاتین برای اتخاذ روابط خصمانه درقبال ونزئولا دست برداشته است.
اومی گوید به نظرمی رسد دولت کنونی برسرقدرت درواشنگتن تا حد زیادی خواست آمریکای لاتین برای حضور وایفای نقش ونزئولا درمعادلات منطقه ای و نیز تثبیت روابط بین المللی با دیگرکشورها را به رسمیت شناخته است و رییس جمهوری آینده (آمریکا) نیزباید این واقعیت را که آمریکای لاتین درساختارهای سیاسی اقتصادی و اجتماعی شکوفا شده به رسمیت بشناسد وسیاستهای آینده خود را براین اساس که چشم اندازامیدوارکننده ای برای روابط با این کشورها موجود است پیش برد.
درشرایطی که بیشتر کارشناسان بر این باورند واشنگتن باید آمریکای لاتین را به پیگیری مسیرسیاستهای منطقه ای خود تشویق کند، درعین حال ازسیاستگزاران آمریکا مصرانه می خواهند تا مراقب و متوجه آنچه که ایران، چین و روسیه در این منطقه انجام می دهند باشند
شنبه ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ ایران ۱۲:۲۱