آیا فرآیند دموکراتیک قابل صدور است؟ «نشان ما بحران»Our Brand is Crisis، مستندی است که می کوشد با بررسی انتخابات ریاست جمهوری چهار سال پیش در بولیوی و بحران های منجر به قدرت گرفتن ایوو مورالس، رئیس جمهوری کنونی آن کشور، دشواری های سد راه ترویج دموکراسی در جهان سوم را بشکافد.
سیامک دهقانپور:
یکصد روز دیگر سرنوشت بولیوی در انتخابات ریاست جمهوری رقم می خورد. سال دو هزار و دو است و گروهی از برجسته ترین مشاوران سیاسی، استراتژیست ها و متخصصان تبلیغات انتخاباتی به دعوت
گونزالو سانچز دلوزادا موسوم به گنی راهی لاپاز، پایتخت بولیوی، می شوند تا او را در رساندن پیام خود به مردمانش و شکست یازده رقیب انتخاباتی اش یاری دهند.
از منظر استراتژیست های آمریکایی گنی، نماینده جنبش ملی انقلابی، ایده آلیستی پیشروست که می کوشد در راه آزاد کردن مقررات تجارت وتقویت دموکراسی گام بردارد. اما، بسیاری از مردم بولیوی به او به چشم یک نولیبرال تحت تاثیر افکار دموکرات های آمریکایی می نگرند. او پیشتر یک بار در فاصله سالهای نود و سه تا نود هفت رئیس جمهور بولیوی بوده است.
بولیوی در فقر و فاقه دست و پا می زند. از هر ده روستایی نه تن زیر خط فقر زندگی می کنند. کشوری که بزرگترین منابع گاز طبیعی آمریکای جنوبی را در اختیار دارد در آستانه فروپاشی اقتصادی است.
ایوو مورالس، نماینده جنبش راه سوسیالیسم، رقیب گنی، در شیپور برابری می دمد و اقدامات گنی در دوران نخست ریاست جمهوری اش مبنی بر اعطای حق بهره برداری از منابع گاز آن کشور به کشورهای خارجی را از عوامل بدبختی مردم می داند.
ریچل بوینتون، کارگردان، با تبحری کم نظیر در تعقیب لحظه به لحظه رویدادها، ما را با رقابت های انتخاباتی و هیجانات آن هم نفس می کند. او با نگاهی خلاق به ماجرا، گنی را در مرکز داستان خود قرار نمی دهد. در واقع قهرمانان داستان مشاوران سیاسی و استراتژیست های او هستند که تمام دانش و خلاقیت خود را برای پیروزی گنی بکار می بندند.
فیلم «نشان ما بحران» در برجسته کردن اهمیت فوق العاده برخورداری از استراتژی تبلیغاتی، استفاده از گروههای آزمون برای سنجش روزانه افکار عمومی و واکنش آنان به استراتژی های تعیین شده، الگویی برای نمونه های مشابه است. اما، در لاپاز همه چیز طبق برنامه پیش نمی رود. گنی شخصیت متفرعنی است که در مصاحبه های تلویزیونی حاضر به اقرار اشتباهات گذشته اش نیست و همین راه را برای حملات رقیبانش باز می کند. او جایی می گوید حق اعطای بهره برداری از منابع گاز مساله پیچیده ای است که نمی توان از مردم در باره ی آن نظرخواهی کرد.
سخنرانی نابهنگام سفیر بولیوی در آمریکا علیه ایوو مورالس برای رد ادعاهای او مبنی بر تلاش واشنگتن برای ترورش؛ برخلاف مسیر تلاش های استراتژیست ها در بولیوی موقعیت مورالس را که کسی شانس چندانی برای او قائل نبود تقویت می کند. با این وجود اعجاز استراتژیست ها به کمکش می آید.
در یکی از جلسات به او می گویند ما قصد نداریم درک مردم را از اقتصاد کشور تغییر دهیم بلکه باید تنها وضعیت را در انتخابات به سود خود تغییر دهیم. گنی با کسب بیست و دو درصد آراء، اکثریتی نه چندان رضایت بخش، در انتخاباتی سخت و نزدیک پیروز می شود.
دیری نمی پاید که مورالس تظاهرات متعدد و برنامه ریزی شده ای را با کمک کشاورزان اتحادیه کاکائوکاران و بومیان بولیوی که دهه ها از تصمیم گیری های کشورشان بدور بوده اند در راستای به چالش کشیدن رئیس جمهوری جدید تدارک می بیند. وخامت اوضاع با چند اشتباه سیاسی از سوی گنی شدت می یابد.
هر چند عدم اجرای وعده های انتخاباتی از جمله طرح اشتغال زایی سراسری طی نود روز و اصرار بر افزایش مالیات بر درآمد برای کاهش بحران اقتصادی کشور شعله ناآرامی ها را افروخته تر می کند اما، هیچ کدام تاثیر ویرانگر تاکید بر ادامه سیاست های واگذاری بهره برداری از منابع گاز بولیوی به کشورهای خارجی را ندارد.
گنی در میان آتش اعتراضات داخلی کشور را به قصد واشنگتن، شهری که در آن بزرگ شده، ترک می کند. او فرزند یکی از مخالفین سیاسی حکومت وقت بولیوی است که سالها پیش به واشنگتن مهاجرت کرده بود. معاون گنی، بیست ماه را با شعار مذاکره با معترضین به حق واگذاری بهره برداری از منابع گاز کشور بر راس قدرت می ماند اما، سرانجام ایوو مورالس با اکثریتی شصت و چند درصدی و با وعده کنترل منابع گاز کشور به دست مردم در انتخابات ریاست جمهوری پیش از موعد به پیروزی می رسد.
« نشان ما بحران» که از طریق مصاحبه هایی پس از روی کار آمدن مورالس با استراتژیست های آمریکایی در پی یافتن پاسخی برای ناکامی های آنها در انطباق ارزش های دموکراتیک غرب در یک کشور جهان سومی است تصویری جذاب و پیچیده از این مشاوران سیاسی و نقش آنان درسیاست مدرن بر پرده سینما منعکس می کند.
ایوو مورالس اخیرا با اقدام برای ملی کردن صنایع گاز آن کشور به تیتر نخست خبرگزاری های سراسر جهان بدل شد.