خبرگزاری ایسنا در مطلبی با عنوان «سنگینی بیکاری بر دوش دانشجویان» اشاره کرده است که یکی از اهداف اصلی دانشجویان، کسب مدرک دانشگاهی و ورود به بازار کار مناسب است. ایسنا همچنین این پرسش را مطرح کرده که آیا شرایط مناسبی برای ورود دانشجویان به بازار کار وجود دارد؟
همین خبرگزاری در یک گزارش دیگر اشاره کرده است که تابستان ۱۴۰۰ حدود یک میلیون نفر از فارغ التحصیلان دانشگاه‌های کشور بیکار بوده‌اند، که از این میزان ۴۷۴ هزار نفر مرد و ۵۳۸ هزار نفر زن بودند.
کدام استان‌ها و کدام دانشگاه‌ها بیشترین فارغ التحصیل بیکار را دارند؟
خبرگزاری دانشجو، برپایه «پایش وزارت علوم» نوشته است: بالاترین نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی مربوط به سه استان گیلان، مازندران و گلستان است با ۶۶ درصد، و در رتبه دوم استان‌های یزد، اصفهان و چهارمحال بختیاری هستند که نرخ بیکاران دانشگاهی آن ۵۶ درصد است. سپس استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، زنجان و اردبیل قرار دارند با نرخ بیکاری ۵۱ درصدی.
طبق این گزارش، استان‌های تهران و البرز، با ۳۹ درصد کمترین بیکار و سپس خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی و سمنان با نرخ بیکاری ۴۰ درصد در رده بعدی جای دارند.
در میان دانشگاه‌ها نیز در مقطع کارشناسی یا لیسانس بیشترین بیکار مربوط به فارغ التحصیلان دانشگاه الزهرا، با ۵۲ درصد و کمترین مربوط به دانشگاه صنعتی قم با ۶. ۱۷ درصد بوده است.
این آمار در مقطع کارشناسی ارشد یا فوق لیسانس، دانشگاه یاسوج با ۴۲ درصد بیشترین و دانشگاه گلستان با ۳. ۱۴ کمترین میزان بیکاری را داشته است. در مقطع دکتری، دانشگاه صنعتی اصفهان با ۲۵ درصد بیشترین و دانشگاه الزهرا با ۵ کمترین بیکار را در سال ۹۹ داشته است.
دلایل بیکاری فارغ التحصیلان
خبرگزاری تسنیم نوشته است: در حالی که بازار کار با سیل تقاضای شغلی دانش آموختگان دانشگاهی رو به رو است و وضعیت بیکاری روز به روز رو به وخامت است، مشاهده می کنیم که هیچ فرماندهی برای ایجاد اشتغال وجود ندارد.
این خبرگزاری سپس مهمترین دلیل بیکاری فارغ التحصیلان را برشمرده است، از جمله این که:
- جمعیت تحصیل کرده ایران پس از انقلاب ۵۷ حدود ۱۴ برابر شده، در حالی که بازار کار پیشرفت نکرده است.
- گرایش شدید به برخی از رشته ها.
- تحصیلات در رشته هایی که بازار کار آن وجود ندارد یا کم است، مانند کشاورزی و دامپزشکی.
- کاهش نرخ مشارکت اقتصادی تحصیلکردگان در سال‌های اخیر.
- افزایش دانشگاه‌ها بدون افزایش فرصت شغلی.
کدام رشته ها بیشترین بیکار را دارند؟
بر اساس پایش وزارت علوم، در سال ۱۳۹۹ در مقطع لیسانس رشته های تاریخ، علوم جغرافیا و هوا فضا، به ترتیب با ۳. ۶۷ درصد، ۶. ۵۴ درصد و ۷. ۶۲ درصد بیشترین بیکار را داشته است. در همین مقطع رشته های بهداشت و درمان، کامپیوتر و مهندسی برق با ۱. ۲۲ درصد،۲. ۳۹ درصد و ۲. ۴۲ درصد کمترین بیکار را داشته است.
در مقطع فوق لیسانس، رشته‌های تاریخ و علوم جغرافیا با ۸. ۵۷ درصد بالاترین نرخ بیکاری بین دانش آموختگان دارای مدرک کارشناسی ارشد را دارند و کمترین نرخ مربوط به رشته های درمانی با ۱ .۱۲ درصد و مکانیک ۴ .۲۳ درصد است. در مقطع دکتری بیشترین سهم بیکاری مربوط به رشته هوا فضا است با نرخ ۵ .۵۹ درصد و کمترین مربوط به رشته های بهداشت درمان با ۱. ۴ درصد و مهندسی عمران با ۵.۵ درصد.
چاره‌ای جز مهاجرت نیست!
تجارت نیوز، در مطلبی ضمن ارائه آمار مهاجرت بیش از ۳۷ درصد از دارندگان مدال های المپیاد علمی و ۲۵ درصد از مشمولان بنیاد نخبگان، اذعان می کند: ناامیدی از اصلاح امور کشور، مهمترین دلیل مهاجرت دانش آموختگان از ایران است.
علی افشین همتیار، مدیر امور اجتماعی دانشگاه صنعتی شریف، می گوید: کار پیدا کردن برای دیپلمه ها راحت تراز لیسانسه‌هاست. او می گوید: آنچه در این سال ها روی رفتن دانشجویان و فارغ التحصیلان تاثیر گذاشته این است که اغلب از اینجا ناامید شده اند، و سراغ هر چه در خارج از کشور باشد می روند. وی از نصیحتی که به یکی از دانشجویان کرده نیز نقل قول می کند که «گفتم اگر می‌خواهی وارد صنعت شوی تا مقطع لیسانس کافی است، زیرا صنعت ما آنقدر پیشرفته نیست که به تحقیقات روز وابستگی داشته باشد.»
این در حالی است که روزنامه دنیای اقتصاد، از حضور پررنگ فارغ التحصیلان دانشگاه امام صادق در پست های دولتی در کابینه دولت ابراهیم رئیسی خبر می‌دهد.
دانشگاهی که به نظر برخی از کارشناسان، بر اساس گرایش و اعتقادات سیاسی و مذهبی، داوطلبان را می پذیرد.
به نظر می‌رسد واقعیت‌های بازار کار در جمهوری اسلامی ایران و شرایط سیاسی و اقتصادی کشور به گونه‌ای است که نشان می‌دهد این بازار آماده پذیرش لشکر «مدرک به دست‌ها» نیست.