بخش انگلیسی صدای آمریکا - بیش از چهار ماه پس از این که دموکرات ها در مجلس نمایندگان آمریکا تحقیقاتی را برای استیضاح پرزیدنت دونالد ترامپ آغاز کردند، سنای ایالات متحده چهارشنبه در یک رای گیری تقریبا حزبی رئیس جمهوری را از اتهامات سوء استفاده از قدرت و مانع تراشی در برابر کنگره تبرئه کرد.
بسیاری از کارشناسان اتفاق نظر دارند که این نتیجه تقریبا قابل پیش بینی احتمالا پیامدهای گسترده ای برای دولت و سیستم سیاسی در آمریکا خواهد داشت.
جانبداری سیاسی کم سابقه ممکن است برکنار کردن رئیس جمهور از قدرت در آینده را عملا غیرممکن کند
هرگز انتظار نمی رفت استیضاح و محکومیت رئیس جمهور کار ساده ای باشد. قانون اساسی ایالات متحده معیار بسیار بالایی را برای برکناری یک رئیس جمهور از قدرت تعیین کرده است: رای اکثریت در مجلس نمایندگان و رای دو سوم سنا پس از برگزاری دادگاه. تنها سه رئیس جمهور - اندرو جانسون، بیل کلینتون و اکنون ترامپ - در تاریخ ایالات متحده مورد استیضاح قرار گرفته اند، اما هیچکدام محکوم نشدند.
در دوره اختلاف های عمیق اعتقادی و سیاسی در سراسر کشور ممکن است برکناری رئیس جمهور غیرممکن باشد. منتقدان می گویند تا زمانی که حزب رئیس جمهور کنار او بایستد و کنترل سنا را در دست داشته باشد، رئیس جمهور می تواند نسبت به تهدید برکناری از قدرت، فارغ از این که رفتارش چقدر نادرست باشد، احساس امنیت خاطر کند.
وفاداری حزبی در جریان استیضاح ترامپ در اوج خود بود. حتی یک جمهوریخواه در مجلس نمایندگان به رای گیری استیضاح ترامپ ملحق نشد. تبرئه رئیس جمهور در سنا به استثناء رای سناتور میت رامنی به محکومیت ترامپ بر سر سوء استفاده از قدرت به همان میزان مشابه شرایط در مجلس نمایندگان بود.
وقتی کنگره در سال ۱۹۷۰ استیضاح ریچارد نیکسون را بر سر رسوایی «واترگیت» مد نظر قرار داد، اختلافات ایدئولوژیک هرگز در این سطح نبود. در کنگره آمریکا جمهوریخواهان لیبرال و دموکرات های محافظه کار حضور داشتنند. اگر چه نیکسون در نهایت برای پرهیز از استیضاح استعفا داد، اما شش جمهوریخواه کمیته قضایی مجلس نمایندگان، با عبور از خطوط حزبی به توصیه مواد استیضاح رای دادند.
نتیجه انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ ممکن است منطق استیضاح را تایید یا تکذیب کند
وقتی ترامپ استیضاح شد، همه مشتاق بودند بدانند که آیا استیضاح به امری عادی در سیاست آمریکا بدل خواهد شد یا نه. جمهوریخواهان هشدار دادند معیار برای استیضاح رئیس جمهور چنان تقلیل پیدا کرده است که کنگره می تواند صرفا بر سر اختلاف در سیاستگذاری رئیس جمهور را استیضاح کند.
هنوز روشن نیست که آیا نحوه اجرای استیضاح ترامپ به دوره نوینی از استیضاح های مداوم جناحی می انجامد یا خیر. پیتر شین، استاد حقوق دانشگاه ایالتی اوهایو، می گوید انتخابات ریاست جمهوری نوامبر می تواند نشانه ای از تاثیر این امر ارائه دهد.
او معتقد است اگر ترامپ دوباره در انتخابات پیروز شود، ممکن است اشتهای کنگره برای استیضاح را کور کند. از سوی دیگر، پیروزی یک دموکرات می تواند اثبات حقانیت دموکرات های مجلس نمایندگان در فشار برای استیضاح باشد.
پیتر شین گفت: «اگر دموکرات ها عملکرد بهتری در پاییز داشته باشند، ممکن است درس گرفته شده از آن در مجلس نمایندگان این باشد که به این کار ادامه بدهند حتی اگر نتوانند رئیس جمهور را برکنار کنند.»
تبرئه ترامپ معیار استیضاح بر مبنای سوء استفاده از قدرت را به عنوان جرمی قابل استیضاح تغییر می دهد
ماده اول استیضاح، پرزیدنت ترامپ را به سوء استفاده از قدرت در تلاش برای مجاب کردن رئیس جمهور اوکراین به انجام تحقیقات درباره جو بایدن، معاون پیشین ریاست جمهوری آمریکا، و پسرش متهم می کرد.
جمهوریخواهان ترامپ را از این اتهام تبرئه کردند زیرا باور دارند سوء استفاده ادعایی از قدرت در سطح جرمی قابل استیضاح نبوده است. منتقدان می گویند این رویکرد احتمالا این معیار را تغییر می دهد که سوء استفاده رئیس جمهور از قدرت باید چقدر جدی باشد تا او استیضاح شود.
توازن قوا به سمت قوه مجریه سنگینی کرده است
اصل تفکیک قوا در قانون اساسی آمریکا در کانون دادگاه استیضاح قرار داشت. سناتور مستقل انگس کینگ از ایالت مین هفته پیش هشدار داد که تبرئه ترامپ بر سر مانع تراشی در برابر تحقیقات کنگره می تواند توازن قوا بین کنگره و قوه مجریه را تغییر دهد: «این بزرگترین انتقال قدرت از کنگره به قوه مجریه در تاریخ کشور خواهد بود.»
آنتونین اسکالیا، قاضی متوفی دیوان عالی ایالات متحده، زمانی گفته بود تفکیک قوا برای پرهیز از تمرکز قدرت در هر یک از شاخه های حکومت «دلیل این است که آمریکا چنین کشور آزادی» است.
طی دادگاه سنا بخش عمده ای از مباحثه بر سر ماده دوم استیضاح یعنی مانع تراشی در برابر نقش نظارتی کنگره حول تفکیک قوا دور می زد. دادستان های مجلس نمایندگان هشدار می دادند که تبرئه رئیس جمهور از مانع تراشی به یک ریاست جمهوری امپراتوری گونه می انجامد. وکلای رئیس جمهور اصرار داشتند این کار قدرت قوه اجرایی را تضعیف می کند.
در دهه های اخیر، توازن قوا به سمت قوه مجریه سنگینی کرده و اختیارات ریاست جمهوری در امور داخلی و خارجی مرتب افزایش یافته است.
شین می گوید این تبرئه «به یقین موجب وسوسه بیشتر روسای جمهور به مقاومت در برابر نظارت کنگره خواهد شد. این ممکن است باعث شود دیگر روسای جمهور احساس کنند که ترکیب اهداف شخصی شان با اهداف امنیت ملی خالی از اشکال نخواهد بود.»
با این وجود، شین می گوید در بلند مدت «آن چه کلیت این روند را مهار می کند این است که افراد در قدرت چگونه به اثرگذاری افکار عمومی بر سرنوشت سیاسی شان فکر می کنند».
دادگاه بدون شاهد ممکن است به یک سابقه بدل شود
سنا برای اولین بار در بیش از ۲۰۰ سال، با وجود فشار دموکرات ها، دادگاه استیضاحی بدون حضور شهود برگزار کرد. دموکرات ها هشدار دادند که این عبور از سنت سابقه ای خطرناک را به جا می گذارد.
جمهوریخواهان می گویند نمی خواستند با فراخواندن شهود که وظیفه مجلس نمایندگان بود سابقه ای نامناسب بر جای بگذارند. کارشناسان می گویند در هر صورت این سابقه به جا گذاشته شده است و احتمالا بر رویکرد کنگره در روند استیضاح در آینده تاثیر خواهد گذاشت.
