سید ابراهیم رئیسی تولیت آستان قدس رضوی که مقامی انتصابی از سوی رهبر است، یکی دیگر از داوطلبان نامزدی انتخابات ریاست جمهوری ایران است. از او به عنوان گزینه مورد تایید رهبر یاد می کنند که احتمالا در رقابت نهایی با حسن روحانی در انتخابات ۲۹ اردیبهشت رقابت خواهد کرد.
پنج سال تحصیل حوزوی، ورود به دستگاه قضایی
ابراهیم رئیسی یا همان «سید ابراهیم رئیس‌السادات»، متولد ۱۳۳۹ در مشهد است. شهری که رهبر فعلی ایران و برخی مقام های بالای دیگر نیز از آن شهر هستند.
آقای رئیسی که هرگز سمتی اجرایی نداشته، عمده فعالیت اش، در حوزه قضایی، آن هم بعد از پیروزی انقلاب سال ۵۷ بوده است. وی از ۱۵ سالگی به حوزه علمیه قم وارد شد و در مقطعی کوتاه در مدرسه حقانی درس خواند. جایی که زمینه آشنایی او با مدیران آینده نظام جمهوری اسلامی شد. بعد از تنها پنج سال تحصیلات حوزوی، او در حالی که تنها ۲۰ سال داشت، در سال ۱۳۵۹ به عنوان دادیار در دادگستری کرج آغاز به کار کرد. بعد از چند ماه، مورد عنایت دادستان کل انقلاب اسلامی قرار گرفت. علی قدوسی او را با همین چند ماه تجربه، به عنوان دادستان دادگاه انقلاب کرج برگزید. علی قدوسی یکسال بعد در انفجار دفتر دادستانی جان باخت اما رئیسی در قوه قضاییه ماندگار شد. ابتدا برای مدتی همزمان با کرج، دادستان همدان شد و بعد در سال ۱۳۶۴ به عنوان سمت جانشینی دادستان انقلاب تهران منصوب شد.
حضور او در تهران، موجب شد تا بازوی قضایی بیت آیت الله خمینی شود. تنها سه سال بعد، در سال ۶۷، او از سوی روح‌الله خمینی برای احکام ویژه و مستقیمی انتخاب شد که عمده وظیفه آن، رسیدگی به مشکلات قضایی در برخی استانها از جمله لرستان، کرمانشاه و سمنان بود. عملکرد او مورد رضایت حکومت بود، و در تابستان ۱۳۶۸، چندین پرونده مهم از سوی آیت الله خمینی به او و حسینعلی نیری محول شد.
نقش رئیسی در کشتار ۶۷
بنابر روایت نهادهای بین المللی، در سال۱۳۶۷ حدود چهارهزار مخالف سیاسی که در زندان بودند و برخی احکام قضایی داشتند، توسط حکومت ایران اعدام شدند. تا چند ماه پیش از مرتضی اشراقی (قاضی زندان اوین)، حسینعلی نیری (دادستان تهران)، و مصطفی پورمحمدی (نماینده وزارت اطلاعات) به عنوان اعضای هیات مرگ برای تصمیم درباره مرگ و زندگی این زندانیان اسم برده می شد، اما بتازگی اسنادی نشان می دهد، ابراهیم رئیسی هم با دستور ویژه آیت الله خمینی، با این هیات همکاری داشته است.
احمد منتظری، فرزند آیت الله حسینعلی منتظری سال گذشته یک فایل صوتی منتشر کرد که در آن آقای منتظری غیر از این سه نفر، از ابراهیم رئیسی به عنوان معاون دادستان تهران نام می برد که با این هیات همکاری داشته است. آقای منتظری این چهار نفر را در همان جلسه «جنایتکار» خطاب می‌کند.
آقای رئیسی به این ادعا هرگز واکنش نشان نداد اما او در مقام دادستان دادگاه ویژه روحانیت، احمد منتظری را مدتی بازداشت کرد و حتی به او حکم زندان داد که در نهایت با پادرمیانی برخی مراجع، اجرای آن متوقف شد.
در حکم آیت الله خمینی نام مرتضی اشراقی و حسینعلی نیری آمده اما تحلیلگران با استناد به نامه آیت الله منتظری می گویند، پورمحمدی و رئیسی نیز نقش داشته اند. اعدام‌های سال ۱۳۶۷ با حکم آیت الله خمینی پس از حمله نظامی سازمان مجاهدین خلق به ایران در تابستان آن سال صورت گرفت. این اعدام‌ها که شامل اعضا و هواداران زندانی سازمان مجاهدین خلق در ایران و تعدادی از اعضای زندانی گروههای چپ بود بر اساس کتاب خاطرات آیت الله منتظری شامل ۲ هزار و ۸۰۰ تا ۳ هزار و ۸۰۰ نفر شد.
ارتقا تا نفر دوم قوه قضاییه
مشارکت رئیسی در محاکمه های کشتار ۶۷، به ارتقای او منجر شد. یکسال بعد که محمد یزدی رئیس قوه قضاییه شد، از دادستانی دادگاه انقلاب، به دادستانی محاکم تهران رسید. در دوره دوم ریاست یزدی، از سال ۱۳۷۳ تا ده سال بعد، او رئیس سازمان بازرسی کل کشور شد که سمتی قضایی محسوب می شود.
در دوره دوم ریاست محمود هاشمی شاهرودی بر قوه قضاییه، ابراهیم رئیسی معاون اول این قوه شد تا نفر دوم دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران باشد. وی تا پایان دوره اول ریاست صادق لاریجانی در این سمت ماند و بعد از آن جای او و غلامحسین محسنی اژه ای عوض شد تا محسنی اژه ای معاون اول شود و رئیسی دادستان کل. دوره ای که کوتاه بود و با حکم رهبر، او به آستان قدس رضوی رفت.
شاید «جانشین رهبر»
برخی تحلیلگران از ابراهیم رئیسی به عنوان گزینه مورد نظر آیت الله خامنه ای برای جانشینی او سخن می گویند. آنها نشانه هایی برای تحلیل خود ارایه می دهند. از جمله اینکه آقای رئیسی در سه دهه گذشته عهده دار سمت های مهم بوده، به نهاد قدرت نزدیک بوده و از حواشی به دور بوده است.
به تازگی هم او از سوی آیت الله خامنه ای به سمت مهم تولیت آستان قدس رضوی منصوب شده، سمتی که بیش از سه دهه در اختیار عباس واعظ طبسی بود. آستان قدس نهادی متمول از نظر اقتصادی است و نقش مهمی در فعالیت های اقتصادی حکومت ایران دارد، و در بخش هایی فعال است که زیر نظر دولت نیست.
آقای رئیسی عضو مجلس خبرگان است. او در انتخابات چهارم (سال ۸۵) و پنجم (سال ۹۴) توانست در انتخابات خبرگان پیروز شود. در حالی که در انتخابات اخیر خیلی از روحانیون محافظه کار در تهران رای نیاوردند، او از خراسان جنوبی به مجلس خبرگان راه یافت.
این روحانی ۵۶ ساله داماد سید احمد علم الهدی امام جمعه مشهد و نماینده ولی فقیه است.
اگر رئیسی بتواند روحانی را شکست دهد، رئیس جمهوری خواهد شد که در صورت مرگ آیت الله خامنه ای ۷۸ ساله، راه دشواری برای رهبری جمهوری اسلامی نخواهد داشت. و در مقابل؛ اگر شکست بخورد، شاید دیگر گزینه مطلوبی برای رهبری هم نباشد.