مقاله ای از مجید رفیع زاده برای هافینگتون پست
آیت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی ایران با استادی از ضعف باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا، و دولت او سوء استفاده کرده است و شرط و شروط جدیدی بر توافق هسته ای اضافه می کند. این امر نشان می دهد که خامنه ای آماده است دولت اوباما را بیشتر بدوشد و امتیازات بیشتری بگیرد.
این توافق سست توسط شش قدرت جهانی و ایران و کنگره آمریکا و مجلس شورای اسلامی هم تایید شده است. خامنه ای در حال حاضر تمام انرژی خود را صرف بازی سیاسی اش با باراک اوباما کرده است.
تصور بسیاری بر این بوده که توافق هسته ای امری صد در صدی است و حال که مجلس با دستور غیرمستقیم خامنه ای آن را تایید کرده و رهبر اطمینان دارد که قدرتش دیگر از سوی تحریم های اقتصادی غرب با تهدید روبرو نخواهد بود دیگر با توافق کاری نخواهد داشت.
شروط جدید و پسا توافق هسته ای خامنه ای
بر مبنای دستورالعمل جدیدی که برای حسن روحانی، رییس جمهوری ایران، فرستاده شده و در وبسایت رهبر جمهوری اسلامی قابل دسترس است، خامنه ای از آمریکا و دیگر کشورهای اروپایی می خواهد تضمین بدهند و دلایل «قوی و کافی» ارائه کنند که تمام تحریم ها علیه جمهوری اسلامی پیش از اقدامات لازم ایران بر مبنای توافق جامع هسته ای (برجام) برداشته خواهد شد.
بنابراین، ماه ها وقتی که صرف بررسی برنامه هسته ای ایران و امضای توافق شد ظاهرا جوک بوده است. شرایط جدید رهبر جمهوری اسلامی برای لغو تحریم ها پیش از عمل ایران به تعهداتش ظاهرا ناقض توافق است.
شرط دیگر رهبر جمهوری اسلامی رد گزینه «بازگشت دوباره» تحریم ها است. اول، او می خواهد تحریم ها همان ابتدا برداشته شوند، بعد می خواهد هیچ مکانیزمی برای اعمال دوباره تحریم ها وجود نداشته باشد حتی در صورتی که ایران تصمیم بگیرد از توافق دست بکشد و با سرعت تمام غنی سازی اورانیوم را دنبال کند.
اما صبر کنید، این همه ماجرا نیست، یک شرط دیگر هم وجود دارد. بعد از این که خامنه ای توسط رئیس جمهور و تیم هسته ای اش در آخرین ساعات مذاکرات شرط برداشتن تحریم تسلیحات متعارف را عنوان کرد، حال او شرط برداشتن تمام تحریم ها را به توافقی که پیشتر به دست آمده است اضافه می کند (از جمله تحریم های مرتبط با تروریسم و نقض حقوق بشر).
جنبه دسیسه آمیز این کشمکش قدرت در این است که ایران از یک سو به غرب اجازه نداد هیچ موضوعی غیر از مساله هسته ای حتی برنامه موشک های بالستیک تهران به میز مذاکرات آورده شود. اما از سوی دیگر رهبران ایران امتیازات فراوانی به دست آوردند که ربطی به برنامه هسته ای نداشت؛ از جمله برداشتن تحریم تسلیحات متعارف، لغو تحریم های مرتبط با تروریسم و حقوق بشر، لغو تحریم فرماندهان نظامی، و بسیاری موارد دیگر.
از آن جا که به نظر می رسد توافق هسته ای قرارداد سستی است که کنار گذاشته خواهد شد، اعتماد به نفس خامنه ای تقویت شده است. او از آمریکا سوء استفاده می کند و ضعف دولت اوباما را به بازی گرفته است. برای همین، ایران در نقض آشکار قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، پس از توافق هسته ای، دست به پرتاب آزمایشی موشک بالیستیک زد.
خامنه ای فراتر از قانون
خامنه ای خود را در موقعیتی قرار می دهد که در آن بسیار راحت است؛ او نشان می دهد که در مواردی چون توافق هسته ای فرای قانون قرار دارد. این موقعیت به او امکان می دهد به میل خود مقررات جدیدی وضع کند و مقررات قبلی را نقض کرده یا دور بزند.
خامنه ای به دلایل عمده ای توافق هسته ای را علنا تایید یا رد نخواهد کرد. نخست، او علاقه ای به پذیرش مسئولیت یا پاسخگویی درباره عواقب توافق هسته ای ندارد. دوم، او می خواهد برای بیرون آمدن از توافق به هر دلیلی در هر زمانی که مناسب بداند صاحب اختیار باشد (ترجیحا پس از لغو کامل تحریم های اقتصادی).
اما دلیل دیگری هم وجود دارد که خامنه ای موضعی خنثی داشت. او در پی کسب امتیازهای بیشتری بود.
وقتی بحث سوء استفاده از ضعف رهبران دیگر کشورها مطرح می شود، خامنه ای یکی از حیله گرترین سیاستمداران منطقه است. برای همین است که از سال ۱۳۶۷ تا کنون در راس قدرت مانده است.
خامنه ای در حال حاضر سخت مشغول یک بازی سیاسی با اوباما است. دیگر اعضای اروپایی شورای امنیت سازمان ملل متحد هم در مذاکرات هسته ای جا پای دولت اوباما گذاشتند و امتیازاتی به تهران دادند.
خامنه ای می داند که اوباما در موضع تسلیم است و گزینه دیگری غیر از کوتاه آمدن در برابر خواست های خامنه ای یا سرباز زدن عامدانه از پرداختن به مسائل جدی ندارد تا این که کاخ سفید را ترک کند و مشکل را برای رئیس جمهوری بعد باقی بگذارد. این روند نهایتا چشم انداز یک توافق هسته ای واقعی را پیچیده خواهد کرد.
برگردان فارسی این مقاله تنها برای آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.