وجود خانه‌های مجلل در تهران و در عین حال حاشیه نشینانی که سقف شان، تنها حلبی و آهن پاره است، تصویر گویا از فاصله ثروت و فقر در ایران است. چنین تصویرهایی در ایران زیاد است؛ نه تنها در ایران، بلکه تقریبا در همه جا.
قرار نیست دارایی و ثروت همه برابر باشد و جامعه بی طبقه تشکیل شود؛ مگر در برخی از جوامع که رهبران آن چنین ادعایی داشته‌اند و البته نتوانسته‌اند به وعده خود عمل کنند.
اما در ایران خیلی‌ها می‌گویند برابری پیش کش؛ و سئوالشان این است که چرا فاصله ثروتمندها و فقیرها و به زبان دیگر شکاف طبقاتی بیشتر از قبل شده است.
اما آیا این مدعایی درست است؟
برای سنجش این مدعا باید به شاخصی با عنوان ضریب جینی نگاه کنیم. ضریب جینی شاخصی است برای محاسبه توزیع ثروت در میان مردم. هر چقدر این ضریب بالاتر باشد، معنی‌اش آن است که اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمدها بیشتر است.
ضریب جینی بین صفر تا یک است. اگر به صفر نزدیک تر باشد، یعنی توزیع عادلانه درآمد. اگر هم به یک نزدیک باشد، یعنی توزیع ناعادلانه درآمدها در کشور. اما بیان آماری ضریب جینی معمولا به صورت درصد است.
هم بانک مرکزی و هم مرکز آمار ایران اعلام کرده‌اند که ضریب جینی در سال ۱۳۹۲ در مقایسه با سال قبل از آن، افزایش یافته و از ۳۶ درصد به ۳۹ درصد رسید. این نشان می‌دهد توزیع درآمد ناعادلانه‌تر شده و شکاف طبقاتی افزایش یافته است.
افزایش شکاف طبقاتی هم دلیل اقتصادی دارد و هم دلایل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی. اما اگر فقط از منظر اقتصادی نگاه کنیم افزایش شکاف طبقاتی در ایران ناشی از عواملی مانند تورم، رکود عمیق در صنایع، و افزایش میزان بیکاری است.
کنترل حاکمیت بر درآمدهای نفتی و رانت‌های مرتبط با آن و توزیع آن در میان گروه‌های وفادار به حاکمیت، از دیگر عوامل گسترش شکاف طبقاتی در ایران است.
در گزارش مرکز آمار ایران گفته شده که در سال ۹۲ نابرابری توزیع درآمد در میان شهرنشینان استان گلستان، بدتر از دیگر نقاط ایران بوده، و البته استان خراسان رضوی شاهد بالاترین توزیع برابر درآمدها بوده است.
در مورد روستائیان هم، روستاهای استان یزد بهترین و روستائیان استان البرز، بدترین وضعیت را داشته‌اند.
دولت محمود احمدی نژاد امیدوار بود با توزیع یکسان یارانه‌های نقدی، شکاف طبقاتی را کمتر کند. توزیع یارانه‌ها هنوز هم ادامه دارد، اما شکاف طبقاتی بدتر از قبل شده است.
بسیاری از اقتصاددانان می‌گویند آنچه نابربری‌ها را کمتر می‌کند، توزیع قدرت سیاسی و مشارکت دادن مردم در قدرت است، و نه توزیع مقدار مشخصی از پول نقد در میان فقیر و غنی.