سیزدهم بهمن، سالروز امضای پیمان رامسر، روز جهانی تالابهای جهان نامگذاری شده است.
در سال ۱۳۴۹ خورشیدی، نمایندگان ۱۸ کشور جهان به دعوت سازمان ملل متحد در رامسر گرد آمدند تا پیمانی را به امضا رسانند تا براساس آن، کشورها متعهد به حفظ تالابها به عنوان سپر طبیعی مقابله با ریزگردها، آشیان پرندگان مهاجر و حفظ چرخه طبیعت شوند.
با این حال تالابهای کشور میزبان کنفرانس، امروزه حال و روز خوشی ندارند. ۲۲ تالاب بین المللی ایران و صدها تالاب ملی، امروزه از سوی عوامل نابودکنندهای همچون ساخت پتروشیمی، برداشت آب برای پرورش ماهی، حفر چاههای عمیق و خانه سازی تهدید میشوند، که توفان ریزگردهای این روزها در خوزستان یکی از پیامدهای آن است.
بنا بر گزارش سازمان ملل متحد، ایران دومین کشور در جهان است که تالابهایش رو به نابودی میروند. کشوری که حدود ۵۰ سال پیش تلاشهایش در جهت بسیج جهانی برای حفظ تالابها به ثمر رسید و میزبان نخستین کنفرانس سازمان ملل متحد شد.
پیمان رامسر حاصل تلاشهای بی وقفه اسکندر فیروز نخستین رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران بود. از پی آن ۲۲ تالاب ایران به عنوان تالابهای بین المللی به ثبت سازمان ملل متحد رسید.
اما ۴۴ سال پس از این پیمان، امروزه شماری از تالابهای بین المللی ایران به دلایل گوناگون که متاسفانه بیشترشان عوامل انسانی هستند، رو به نابودی گذاشتهاند. سدسازیها و حذف حقآبههای تالابها، ساخت صنایع، پرورش ماهی، دامداری و کشاورزی در حریم آنها، تالابهای ایران را بطور جدی تهدید میکند.
تالابها نه تنها آشیانه پرندگان مهاجر و منبع اصلی ارتزاق زندگی ساکنان محل هستند؛ بلکه سپرهای طبیعی مقابله با توفان ریزگردهای سرطانزایی هستند که حیات موجودات زنده، از جمله انسانها، را تهدید میکنند.
برای نمونه نتیجه خشک کردن شماری از تالابهای خوزستان منجر به توفان ریزگردهایی شده که از سال ۱۳۸۰ به این سو، بطور پیاپی و همه ساله خسارتهای بسیار در این استان به بار آورده است.
تالاب بزرگ بین المللی شادگان خوزستان هم اکنون با چالشهای جدی زیست محیطی روبرو است و کارشناسان هشدار دادهاند چنانچه این تالاب خشک شود، هوای خوزستان غیرقابل زیست برای موجودات زنده میشود.
تالاب بین المللی هامون در سیستان نیز قربانی سد کجک در افغانستان شده، و مهاجرت اجباری صدها هزار بومی منطقه را به دنبال آورده است.
معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران که به مناسبت روز جهانی تالابها در دانشگاه زابل سخنرانی می کرد، تالابها را مظهر همگرایی ملل دانست و خواهان همکاری برای احیای تالاب هامون شد.
بر اساس برآورد سازمان ملل متحد، ارزش یک هکتار زمین تالابی، ده برابر یک هکتار جنگل و ۱۶۰ برابر یک هکتار زمین کشاورزی است.