باربی ۵۵ ساله شد

«باربی»، محبوب ترین عروسک جهان، درست در روز جهانی زن، هشتم مارس، شب تولدش را جشن گرفت و امروز (یکشنبه) ۵۵ ساله شد.

«باربی» ۵۵ ساله شد اما بر خلاف تصویر «دوریان گری» هرگز پیر نمی شود.

اندیشه آفرینش «باربی» هنگامی پدید آمد که «روث هندلر»، بانوی آمریکایی دید که دخترش روی عروسک هایی که از کاغذ می ساخت، نام بزرگترها را می گذارد و آن ها را «بالغ» می پندارد.

خانم «هندلر» بی درنگ به همسرش پیشنهاد داد که برای نخستین بار عروسکی درست کنند و به بازار بفرستند که مانند عروسک های معمول تا آن روز و روزگار نمایشگر کودکان نباشد.

پس از ساختن چنین عروسکی، این زن و شوهر در سال ۱۹۵۹ یعنی درست ۵۵ سال پیش، نخستین نمونه «باربی» را که با یاری یک مهندس زبردست طراحی شده بود، در آمریکا به بازار فرستادند. گفته می شود که عروسک «باربی» را تا کنون بیش از یک میلیارد بار در گوشه و کنار جهان خریده اند.

راز محبوبیت جهانی «باربی»
از آن روز تا کنون، به رغم حضور ده ها نمونه تقلیدی از «باربی»، از محبوبیت این عروسک دلربا نه تنها کم نشده که روز به روز بر آن افزوده هم می شود. به گفته صاحب نظران، راز این محبوبیت «باربی» در رنگ عوض کردن و «ابن الوقت» (در واقع «بنت الوقت») بودن این عروسک مکش مرگ ما، به معنای خوب آن است؛ یعنی این بت عیار هر سال به رنگی برازنده همان سال در می آید. «باربی»، گاه، به شکل و شمایل چهره های سرشناس هم در می آید، از «مریلین مونرو» بمب جاذبه جنسی گرفته تا «الیزابت تیلور». «باربی» حتی گاهی مردان بزرگ جهان هنر را هم مجسم می کند، مردانی مانند «فرانک سیناترا»ی حنجره طلایی.

امسال هم خیلی ها معتقدند که «باربی»، دارای رنگ و بویی از «هیلاری کلینتون»، همسر رئیس جمهوری پیشین آمریکاست که در کابینه نخست باراک اوباما زمام وزارت خارجه کشورش را در دست داشت.

دوستداران خانم کلینتون معتقدند که این شباهت، نامزد شدن این حقوق دان و سناتور پیشین نیویورک در انتخابات آینده ریاست جمهوری آمریکا را نوید می دهد. از همین رو، دوستداران خانم کلینتون شادمانند اما مخالفان او می گویند: «باربی»، با رنگ مایه ای از خانم کلینتون از اصل محترم «بی طرفی سیاسی» منحرف شده است، و «باربی» همواره باید یک سر وگردن از مسائل روزگذر، بخصوص سیاسی، بلندتر باشد.

«باربی» نوک پیکان «تهاجم فرهنگی»!
مخالفت با «باربی»، دست کم نه از دیدگاه سیاسی، که از دیدگاه فرهنگی، تازگی ندارد. سران جمهوری اسلامی «باربی» را به چشم نوک پیکان چیزی می دانند که از آن با اصطلاح «تهاجم فرهنگی» یاد می کنند.

بر پایه همین دیدگاه بود که جمهوری اسلامی کوشید تا رقیبی تازه به ده ها رقیب دیگر «باربی» در گوشه و کنار جهان بیفزاید. اندیشه آفرینش چنین عروسکی در سال ۱۳۷۵ در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان جمهوری اسلامی پدید آمد و نتیجه آن طرح دو عروسک از خواهر و برادری خیالی بنام «دارا» و «سارا» بود.

پخته شدن این اندیشه پنج سالی به درازا کشید، و سرانجام نخستین نمونه های این دو عروسک در سال ۱۳۸۰ به بازار آمد. البته «سارا»ی رقیب «باربی» همانند او، ابزارهای خودش را نیز همراه داشت، ابزاری مانند «لوازم التحریر»، نوار سرودهای جمهوری اسلامی، روسری های گوناگون، جوراب های ضخیم و...در حالی که ابزار باربی همچنان جامه های برازنده پریرویان و پری پیکران، لوازم آرایش و پیرایش، و شلوار جین و از این قبیل بود.

دوئل سارا و «باربی»
به هر روی، صاحب نظران می گویند در «دوئل فرهنگی» میان سارا و «باربی»، از آغاز روشن بود که «باربی» چشم بسته هم پیروز خواهد شد چون با سارا نمی توان به آن آسانی بازی کرد که با «باربی». به گفته همین صاحب نظران، قیمت «باربی»، در قیاس با قیمت سارا، کفه ترازو را به سود عروسک غربی – جهانی، و به زیان سارای ایرانی – چینی سنگین تر می کند.

از سوی دیگر، سارا مانند همه عروسک های پیش از آفرینش «باربی»، عروسکی است نسخه برداری شده از روی یک دخترک، در حالی که باربی، برای نخستین بار، عروسکی بالغ را به دنیای تخیلات کودکانه آورده است.

هم زمان، به نظر می رسد سارا، که البته نه در ایران، که در چین ساخته می شود، بیشتر عروسکی است تزئینی که باید آن را بالای طاقچه گذاشت و تماشا کرد، نه عروسکی که به بازی با آن پرداخت و به دنیای صور و خیال پر کشید.

جامه های باربی هم بسیار «تی تیش مامانی» تر و متنوع تر از جامه های «فاخر» ساراست که بیشتر به درد «مامان بزرگ» ها می خورد. از همین رو، باربی در ۵۵ سالگی، نه تنها در ایران، که در سراسر جهان همچنان یکه تاز مانده است، چه خوشمان بیاید، چه نیاید. زادروزت خجسته باربی جان!