در حالی که احتمال می رود جنگ داخلی در سوریه به یک جنگ منطقه ای تبدیل شود، مقامات آمریکا و ناتو می گویند دولت ایالات متحده این روزها اطلاعات و مشاوره های نظامی بیشتری در اختیار ترکیه قرار می دهد.
واشنگتن پست نوشته است دولت آقای اوباما گفته که می خواهد از کشیده شدن به یک درگیری نظامی در سوریه اجتناب کند؛ و در چند ماه اخیر در برابر فشار داخلی از سوی جمهوریخواهان، و فشار خارجی از سوی هم پیمانان عرب آمریکا برای پشتیبانی قویتر از گروه های مخالف در سوریه مقاومت کرده است.
اما در حالی که دامنه کشمکش های داخلی سوریه هر چه بیشتر از مرزهای شمالی اش به ترکیه سرایت می کند، دولت ایالات متحده با ترکیه – هم پیمان کلیدی اش در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو – بیشتر همکاری می کند. به گفته مقامات آمریکایی، در هفته های اخیر، مقامات نظامی دو کشور با یکدیگر دیدارهایی داشته، و در مورد مسائلی همچون تدارک طرح های احتمالی برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع در آسمان ترکیه، یا تصرف انبارهای سلاح های شیمیایی و بیولوژیک سوریه با یکدیگر مشورت کرده اند.
مقامات ایالات متحده همچنین می گویند مقامات اطلاعاتی این کشور به ترکیه اطلاعاتی دادند که بر اساس آن، ارتش ترکیه هفته گذشته یک هواپیمای مسافربری سوریه را در مسیر مسکو به دمشق، به ظن حمل سخت افزارهای ساخت روسیه ردیابی و متوقف کرد.
بنا به اظهار یک مقام آمریکایی، که نخواست نامش فاش شود، هواپیمای سوری حامل «رادار و قطعات برقی برای سیستم های ضدهوایی سوریه بود که همگی ساخت روسیه است.» سوریه دهه هاست برای ساخت رادار و دفاع ضدهوایی اش – که یکی از مجهزترین ها در منطقه خاورمیانه است – به روسیه متکی است.
وادار کردن هواپیمای سوریه به فرود در خاک ترکیه، جنجال دیپلماتیک میان کشورهای ترکیه، روسیه و سوریه برپا کرد، و به تنش ها در روابط این کشورها – که از سوم اکتبر در پی فرود خمپاره های سوریه در خاک ترکیه و کشته شدن پنج غیرنظامی ترک آغاز شده بود – دامن زد.
از آن هنگام، بمباران مناطق فرامرزی ادامه یافته است، سوریه گروه های مخالف را که در مرز آن کشور با ترکیه مستقر شده اند، هدف می گیرد، و خمپاره ها گاهی در خاک ترکیه فرو می افتد. ترکیه در واکنش دست به حملات توپخانه ای زده که آخرین آنها روز جمعه دو هفته پیش بود؛ و در ضمن، به دمشق هشدار داده که خطر بروز یک جنگ تمام عیار افزایش یافته است.
ایالات متحده و ناتو آشکارا از ترکیه حمایت کرده و می گویند آن کشور حق دارد در برابر حملات سوریه از خود دفاع کند. در همین حال، آنها طرفین را به خویشتنداری فراخوانده و مکرراً تأکید کرده اند که نه واشنگتن و نه ناتو قصد مداخله نظامی ندارند.
با این حال، درگیری های مرزی ترکیه و سوریه محاسبات استراتژیک را به هم ریخته و به ویژه مقامات نظامی و اطلاعاتی آمریکا را به همکاری نزدیکتر با ترکیه سوق داده است.
سفیر آمریکا در ترکیه روز سه شنبه در آنکارا به خبرنگاران گفت: «می توانم به شما اطمینان بدهم که ارتش و مقامات نظامی دو کشور یا یکدیگر در تماس نیستند. می دانم که در این هفته کارشناسان نظامی ما تمرکز خود را به طور اخص بر گفتگو درباره سوریه معطوف کرده اند. و آنچه که ارتش به خوبی انجام می دهد تدارک دیدن طرح هایی برای هر وضعیت محتمل است.» وی افزود در مورد این که برای حفاظت از جان غیرنظامیان یا مخالفان دولت بشار اسد در دمشق از آنها حمایت کنیم یا طرح منطقه پرواز ممنوع را به اجرا درآوریم، «تصمیم سیاسی اتخاذ نشده»؛ اما وی تأیید کرد که مقامات ایالات متحده، ترکیه و ناتو سرگرم بحث در مورد گزینه ها هستند. «ما همه گزینه ها را در نظر می گیریم.»
راس ویلسن، سفیر پیشین ایالات متحده در آنکارا، که اکنون مدیر بخش اروپا و آسیای شورای آتلانتیک واقع در شهر واشنگتن است می گوید آنچه که ترکیه در این برهه می خواهد، در وهله اول بیانیه هایی حاکی از حمایت آشکار ناتو، و اطمینان از این است که سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در صورت لزوم به کمک آن کشور خواهد شتافت. «بخش بزرگی از خواسته آنکارا به نظر من حمایت سیاسی است، نه این که ناتو چند اسکادران جت جنگنده یا هزاران سرباز به آن کشور اعزام کند.» اما وی افزود ترکیه همچنین می خواهد که آمریکا و ناتو تمایل نشان دهند که چنانچه روند وقایع در مرز ترکیه و سوریه از کنترل خارج شود، آمادگی و برنامه ریزی نظامی شان را روزآمد کنند.
در حالی که چند هفته بیشتر به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی نمانده، دولت آمریکا گفته است که تلاشش در وهله اول یافتن یک راه حل سیاسی برای جنگ داخلی در سوریه است. واشنگتن بر شورای امنیت سازمان ملل متحد فشار می آورد تا در مورد سوریه تصمیمی بگیرد، هر چند روسیه و چین با حق وتویشان، علیه هر گونه تصمیم از سوی شورای امنیت مقاومت کرده اند.
به اعتقاد سونر کاگاپتای، مدیر برنامه پژوهشی ترکیه در انستیتو واشنگتن برای سیاستگذاری خاورمیانه، حال که سازمان ملل متحد ظاهراً فلج شده، بعید نیست ترکیه دست به دامن ناتو شود تا در صورت تشدید اوضاع سوریه، حتی بدون حکم سازمان ملل دست به کار مداخله شود، و مقررات منع پرواز وضع کند یا برای آوارگان سوری در ترکیه مأمنی بسازد. بیش از یکصد هزار آواره سوری به ترکیه پناهنده شده اند. آقای کاگاپتای می گوید وقتی پای مسأله سوریه به میان می آید، برای آنکارا، ناتو حکم سازمان ملل را دارد. به گفته آقای کاگاپتای «ممکن است اتحادی برای جنگ در داخل خود ناتو تشکیل شود. این همان رویکردی است که سازمان سال گذشه پس از خلع رهبر پیشین لیبی، معمر قذافی اتخاذ کرد.»
واشنگتن پست نوشته است دولت آقای اوباما گفته که می خواهد از کشیده شدن به یک درگیری نظامی در سوریه اجتناب کند؛ و در چند ماه اخیر در برابر فشار داخلی از سوی جمهوریخواهان، و فشار خارجی از سوی هم پیمانان عرب آمریکا برای پشتیبانی قویتر از گروه های مخالف در سوریه مقاومت کرده است.
اما در حالی که دامنه کشمکش های داخلی سوریه هر چه بیشتر از مرزهای شمالی اش به ترکیه سرایت می کند، دولت ایالات متحده با ترکیه – هم پیمان کلیدی اش در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو – بیشتر همکاری می کند. به گفته مقامات آمریکایی، در هفته های اخیر، مقامات نظامی دو کشور با یکدیگر دیدارهایی داشته، و در مورد مسائلی همچون تدارک طرح های احتمالی برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع در آسمان ترکیه، یا تصرف انبارهای سلاح های شیمیایی و بیولوژیک سوریه با یکدیگر مشورت کرده اند.
مقامات ایالات متحده همچنین می گویند مقامات اطلاعاتی این کشور به ترکیه اطلاعاتی دادند که بر اساس آن، ارتش ترکیه هفته گذشته یک هواپیمای مسافربری سوریه را در مسیر مسکو به دمشق، به ظن حمل سخت افزارهای ساخت روسیه ردیابی و متوقف کرد.
بنا به اظهار یک مقام آمریکایی، که نخواست نامش فاش شود، هواپیمای سوری حامل «رادار و قطعات برقی برای سیستم های ضدهوایی سوریه بود که همگی ساخت روسیه است.» سوریه دهه هاست برای ساخت رادار و دفاع ضدهوایی اش – که یکی از مجهزترین ها در منطقه خاورمیانه است – به روسیه متکی است.
وادار کردن هواپیمای سوریه به فرود در خاک ترکیه، جنجال دیپلماتیک میان کشورهای ترکیه، روسیه و سوریه برپا کرد، و به تنش ها در روابط این کشورها – که از سوم اکتبر در پی فرود خمپاره های سوریه در خاک ترکیه و کشته شدن پنج غیرنظامی ترک آغاز شده بود – دامن زد.
از آن هنگام، بمباران مناطق فرامرزی ادامه یافته است، سوریه گروه های مخالف را که در مرز آن کشور با ترکیه مستقر شده اند، هدف می گیرد، و خمپاره ها گاهی در خاک ترکیه فرو می افتد. ترکیه در واکنش دست به حملات توپخانه ای زده که آخرین آنها روز جمعه دو هفته پیش بود؛ و در ضمن، به دمشق هشدار داده که خطر بروز یک جنگ تمام عیار افزایش یافته است.
ایالات متحده و ناتو آشکارا از ترکیه حمایت کرده و می گویند آن کشور حق دارد در برابر حملات سوریه از خود دفاع کند. در همین حال، آنها طرفین را به خویشتنداری فراخوانده و مکرراً تأکید کرده اند که نه واشنگتن و نه ناتو قصد مداخله نظامی ندارند.
با این حال، درگیری های مرزی ترکیه و سوریه محاسبات استراتژیک را به هم ریخته و به ویژه مقامات نظامی و اطلاعاتی آمریکا را به همکاری نزدیکتر با ترکیه سوق داده است.
سفیر آمریکا در ترکیه روز سه شنبه در آنکارا به خبرنگاران گفت: «می توانم به شما اطمینان بدهم که ارتش و مقامات نظامی دو کشور یا یکدیگر در تماس نیستند. می دانم که در این هفته کارشناسان نظامی ما تمرکز خود را به طور اخص بر گفتگو درباره سوریه معطوف کرده اند. و آنچه که ارتش به خوبی انجام می دهد تدارک دیدن طرح هایی برای هر وضعیت محتمل است.» وی افزود در مورد این که برای حفاظت از جان غیرنظامیان یا مخالفان دولت بشار اسد در دمشق از آنها حمایت کنیم یا طرح منطقه پرواز ممنوع را به اجرا درآوریم، «تصمیم سیاسی اتخاذ نشده»؛ اما وی تأیید کرد که مقامات ایالات متحده، ترکیه و ناتو سرگرم بحث در مورد گزینه ها هستند. «ما همه گزینه ها را در نظر می گیریم.»
راس ویلسن، سفیر پیشین ایالات متحده در آنکارا، که اکنون مدیر بخش اروپا و آسیای شورای آتلانتیک واقع در شهر واشنگتن است می گوید آنچه که ترکیه در این برهه می خواهد، در وهله اول بیانیه هایی حاکی از حمایت آشکار ناتو، و اطمینان از این است که سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در صورت لزوم به کمک آن کشور خواهد شتافت. «بخش بزرگی از خواسته آنکارا به نظر من حمایت سیاسی است، نه این که ناتو چند اسکادران جت جنگنده یا هزاران سرباز به آن کشور اعزام کند.» اما وی افزود ترکیه همچنین می خواهد که آمریکا و ناتو تمایل نشان دهند که چنانچه روند وقایع در مرز ترکیه و سوریه از کنترل خارج شود، آمادگی و برنامه ریزی نظامی شان را روزآمد کنند.
در حالی که چند هفته بیشتر به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی نمانده، دولت آمریکا گفته است که تلاشش در وهله اول یافتن یک راه حل سیاسی برای جنگ داخلی در سوریه است. واشنگتن بر شورای امنیت سازمان ملل متحد فشار می آورد تا در مورد سوریه تصمیمی بگیرد، هر چند روسیه و چین با حق وتویشان، علیه هر گونه تصمیم از سوی شورای امنیت مقاومت کرده اند.
به اعتقاد سونر کاگاپتای، مدیر برنامه پژوهشی ترکیه در انستیتو واشنگتن برای سیاستگذاری خاورمیانه، حال که سازمان ملل متحد ظاهراً فلج شده، بعید نیست ترکیه دست به دامن ناتو شود تا در صورت تشدید اوضاع سوریه، حتی بدون حکم سازمان ملل دست به کار مداخله شود، و مقررات منع پرواز وضع کند یا برای آوارگان سوری در ترکیه مأمنی بسازد. بیش از یکصد هزار آواره سوری به ترکیه پناهنده شده اند. آقای کاگاپتای می گوید وقتی پای مسأله سوریه به میان می آید، برای آنکارا، ناتو حکم سازمان ملل را دارد. به گفته آقای کاگاپتای «ممکن است اتحادی برای جنگ در داخل خود ناتو تشکیل شود. این همان رویکردی است که سازمان سال گذشه پس از خلع رهبر پیشین لیبی، معمر قذافی اتخاذ کرد.»