ایران از عضویت تا میزبانی غیرمتعهد ها
خروج رسمی ایران از پیمان نظامی سنتو یکی از اولین پیامدهای انقلاب سال ۵۷ بود. رهبران جمهوری اسلامی ایران با لغو قراردادهای همکاری نظامی مشترک با آمریکا بر عدم تعهد خود تاکید کردند و برای به رسمیت بخشیدن به این جایگاه جدید در اجلاس ششم سازمان کشور های غیر متعهد در هاوانا پایتخت کوبا شرکت کردند.
ابراهیم یزدی وزیر خارجه دولت موقت ریاست هیات ایرانی را بر عهده داشت. هیاتی که برای فیدل کاسترو میهمانی ویژه تلقی می شد. اما شیرینی این عضویت با جنگ عراق و ایران به تلخکامی بدل شد. غیر متعهد ها سازمانی شد که دو عضو اش برای نزدیک به هشت سال درگیر یکی از خونبارترین جنگ های قرن بیستم شدند ، بی آن که اراده ای برای پایان آن وجود داشته باشد. تضادهای دنیای دو قطبی، جنگی را رقم زده بود که پایان بخشیدن به آن خارج از توان غیرمتعهد ها بود. حمایت دو کشور لیبی و سوریه از ایران در جناح عربی این جنبش شکافی جدی ایجاد کرد. در حاشیه اجلاس حراره در سال ۱۹۸۶ علی خامنه ای رییس جمهوری وقت ایران با یاسر عرفات رهبر سازمان آزادی بخش فلسطین به تندی برخورد کرد.
هر چند در این جمع ناهمگون چنین مشکلاتی بسیار دیده می شد اما بسیاری از ناظران بودن اش را ترجیح می دادند. از همین رو جمهوری اسلامی ایران همواره تلاش کرده است تا چهره ای فعال از خود به نمایش بگذارد و تا از این طریق،مسیر پر فراز و نشیب رابطه با غرب را هموار سازد. دولت اصولگرای احمدی نژاد با چنین نگاهی در سال ۲۰۰۹ در اجلاس شرم الشیخ، خود را برای نامزدی دوره بعدی در تهران آماده کرد. و مصر دوران حسنی مبارک با توجه به رویکرد تنش زدایی و جذب ایران در منطقه این درخواست را پذیرفت. اما از آن سال تاکنون نه تنها جایگاه ایران بهبود پیدا نکرده بلکه اصرار بر ادامه برنامه اتمی با تحریم های گسترده غرب علیه ایران مواجه شده است. افزون بر این اصرار ایران بر حمایت از حکومت بشار اسد در سوریه انگیزه مثبت کشورهای عربی با نفوذ را برای همکاری منطقه ای با ایران به هراس و بازدارندگی از ایران تبدیل کرده است.
اکنون ایران در آستانه برگزاری اجلاس سران در تهران تصویری حتی متفاوت از سال ۲۰۰۹ دارد. اختلافات داخلی، بازداشت گسترده مخالفان در حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ ، فشار اقتصادی ناشی از تحریم ها از ایران چهره ای ارائه کرده که توانایی همزیستی مسالمت آمیز در جهان کنونی را ندارد. بنابراین اجلاس تهران تنها فرصتی است تا ایران در راس یک نهاد بین المللی شاید تشریفاتی قرار گیرد ومجالی برای احیای شعارهای از یاد رفته بیابد.
خروج رسمی ایران از پیمان نظامی سنتو یکی از اولین پیامدهای انقلاب سال ۵۷ بود. رهبران جمهوری اسلامی ایران با لغو قراردادهای همکاری نظامی مشترک با آمریکا بر عدم تعهد خود تاکید کردند و برای به رسمیت بخشیدن به این جایگاه جدید در اجلاس ششم سازمان کشور های غیر متعهد در هاوانا پایتخت کوبا شرکت کردند.
ابراهیم یزدی وزیر خارجه دولت موقت ریاست هیات ایرانی را بر عهده داشت. هیاتی که برای فیدل کاسترو میهمانی ویژه تلقی می شد. اما شیرینی این عضویت با جنگ عراق و ایران به تلخکامی بدل شد. غیر متعهد ها سازمانی شد که دو عضو اش برای نزدیک به هشت سال درگیر یکی از خونبارترین جنگ های قرن بیستم شدند ، بی آن که اراده ای برای پایان آن وجود داشته باشد. تضادهای دنیای دو قطبی، جنگی را رقم زده بود که پایان بخشیدن به آن خارج از توان غیرمتعهد ها بود. حمایت دو کشور لیبی و سوریه از ایران در جناح عربی این جنبش شکافی جدی ایجاد کرد. در حاشیه اجلاس حراره در سال ۱۹۸۶ علی خامنه ای رییس جمهوری وقت ایران با یاسر عرفات رهبر سازمان آزادی بخش فلسطین به تندی برخورد کرد.
هر چند در این جمع ناهمگون چنین مشکلاتی بسیار دیده می شد اما بسیاری از ناظران بودن اش را ترجیح می دادند. از همین رو جمهوری اسلامی ایران همواره تلاش کرده است تا چهره ای فعال از خود به نمایش بگذارد و تا از این طریق،مسیر پر فراز و نشیب رابطه با غرب را هموار سازد. دولت اصولگرای احمدی نژاد با چنین نگاهی در سال ۲۰۰۹ در اجلاس شرم الشیخ، خود را برای نامزدی دوره بعدی در تهران آماده کرد. و مصر دوران حسنی مبارک با توجه به رویکرد تنش زدایی و جذب ایران در منطقه این درخواست را پذیرفت. اما از آن سال تاکنون نه تنها جایگاه ایران بهبود پیدا نکرده بلکه اصرار بر ادامه برنامه اتمی با تحریم های گسترده غرب علیه ایران مواجه شده است. افزون بر این اصرار ایران بر حمایت از حکومت بشار اسد در سوریه انگیزه مثبت کشورهای عربی با نفوذ را برای همکاری منطقه ای با ایران به هراس و بازدارندگی از ایران تبدیل کرده است.
اکنون ایران در آستانه برگزاری اجلاس سران در تهران تصویری حتی متفاوت از سال ۲۰۰۹ دارد. اختلافات داخلی، بازداشت گسترده مخالفان در حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ ، فشار اقتصادی ناشی از تحریم ها از ایران چهره ای ارائه کرده که توانایی همزیستی مسالمت آمیز در جهان کنونی را ندارد. بنابراین اجلاس تهران تنها فرصتی است تا ایران در راس یک نهاد بین المللی شاید تشریفاتی قرار گیرد ومجالی برای احیای شعارهای از یاد رفته بیابد.