ویکتوریا نولند: هیچ قانونی «اپل» یا شرکت دیگری را از فروش تولیداتشان در آمریکا به خریدارانی که قصد استفاده از آنها را دارند، منع نمی کند.
دو فروشگاه جداگانۀ عرضۀ محصولات اپل ایالت آتلانتای آمریکا، از فروش آی پد و آی فون به دو شهروند آمریکایی ایرانی تبار خودداری کردند. این دو جوان آمریکایی که هر دو در آتلانتا دانشجو هستند، به رسانه های آمریکایی گفته اند که در مراجعه به فروشگاههای اپل، فراورده های این کمپانی به آنها فروخته نشده است.
خبرنگار یک شبکۀ تلویزیونی آتلانتا همراه سحر ثابت، یکی از مشتریانی که اپل او را رد کرده، به فروشگاه اپل رفت تا اطمینان یابد که این فروشگاه چنین سیاستی را اعمال می کند. مدیر فروشگاه با تأیید این سیاست، آن را بار دیگر تکرار کرد.
زاک جعفرزاده، مشتری ایرانی تبار دیگر نیز با مورد مشابهی مواجه شده بود. وی همراه دوست ایرانی اش که دانشجو و مقیم آمریکاست، به یک فروشگاه اپل در آتلانتا مراجعه کرده بود، و با رد درخواست خرید تلفن برای دوستش روبه رو شد.
زبانِ ممنوع!
در هر دو مورد، فروشندگان از خریداران پرسیده بودند که به چه زبانی صحبت می کنند. خانم ثابتی و آقای جعفرزاده که با همراهانشان مشغول صحبت به فارسی بودند، گفته بودند:«فارسی. ما ایرانی هستیم.» آنگاه، با خودداری فروشگاه از فروش کالا مواجه شده بودند و به آنها گفته شد: «کشور ما رابطۀ خوبی با کشور شما ندارد.»
سحر ثابت به دنبال این پیشامد، با کمپانی اپل تماس گرفت. مدیریت اپل ضمن پوزش خواستن از وی، گفته بود که می تواند آی پد مورد نظرش را آنلاین بخرد. دراین حال، مدیر فروشگاه در مراجعۀ مجدد خانم ثابت، با تأکید بر سیاستهای فروشگاه، به بخشی از سیاستهای اپل که به این نکته اشاره دارد، استناد کرده و تأکید ورزیده بود که این، تنها ایران نیست که شهروندانش شامل چنین قاعده ای هستند، بلکه کشورهایی که از سوی دولت ایالات متحده در فهرست حامیان تروریسم هستند- از جمله کوبا و کرۀ شمالی- مشمول همین مقرراتند.
شمار ایرانیان یا ایرانی تبارانی که در فروشگاههای اپل در جای جای آمریکا با همراهانشان فارسی صحبت کرده اند، بسیار است. در عین حال اپل، کارمندان و فروشندگان فارسی زبان فراوانی نیز دارد. و البته بی شمارند ایرانیانی که- خواه در داخل و خواه خارج از ایران- یک یا چند فراوردۀ اپل را- اعم از آی فون، آی پد، آی پاد، یا لپ تاپِ مک، خریده اند و دائماً هم از آنها استفاده می کنند. باتوجه به قیمت بالای این محصولات در ایران، ایرانیان مسافر به آمریکا نیز از مشتریان دائمی این فروشگاه به شمار می روند.
محصولات اپل در ایران
در ایران، محصولات اپل را می توان با ضمانت و خدمات پس از فروش خرید. تعداد زیادی از فروشگاههای پایتخت، محصولات اپل را درمیان فراورده های الکترونی دیگر، ارائه می کنند. آی فون را هم در اغلب مغازه هایی که تلفن همراه می فروشند، می توان یافت.
تعداد ایرانیان مشتاق داشتن محصولات اپل- به ویژه آی فون و آی پد- بسیار است؛ خصوصاً در تهران. بسیاری می گویند که اغلب کسانی که خواهان خرید تلفن همراه جدید هستند- خصوصاً اگر جوانتر باشند- ترجیح می دهند آی فون بخرند. قیمت آی فون ۴-اس (آخرین مدل تلفن همراه اپل)، حدود یک میلیون و هفتصد تا یک میلیون و هشتصد هزار تومان است، و آی فون ۴، تقریباً صدهزار تومان ارزانتر است.
به رغم آنکه اپل در ایران نمایندگی ندارد، محصولات آن به نحوی وارد ایران می شوند، و تعمیر و خدمات مربوط به تأمین ضمانت بعد از فروش آن نیز، اغلب در خود ایران و به دست تعمیرکاران انجام می گیرد.
اپل درهیچ کجای ایران نمایندگی رسمی ندارد، اما شرکتها و مؤسساتی خصوصی، با تمرکز بر محصولات اپل- اعم از عرضه یا آموزش استفاده از آنها- فعالیت می کنند.
طبیعی است که اگر ایرانیان چه در داخل و چه در خارج از کشور، محصولات اپل را نخرند، این کارخانه میزان زیادی از فروش خود را ازدست خواهد داد.
واکنشهای وزارت امورخارجۀ آمریکا، ناظران، و شرکت اپل
با توجه به آنکه روابط عمومی مدیریت اپل گفته است که با استناد به سیاستهای دولت آمریکا سیاست عدم فروش محصول به ایرانیان را در فروشگاههای خود حاکم کرده است، برای آگاهی از جزئیات دقیق قوانین آمریکا در مورد فروش کالا به ایرانیان یا ایرانی تبارهای آمریکایی، با یکی از سخنگویان وزارت امورخارجۀ آمریکا صحبت کردم. پوجا جانجونوالا طی گفتگویی اختصاصی با وبسایت فارسی صدای آمریکا، وجود چنین سیاست یا قانونی را تکذیب کرد. خانم جانجونوالا می گوید: «در وزارت خارجه آمریکا گزارش هایی دیده ایم مبنی برآن که شرکت اپل بابت موردی که پیش آمده، پوزش خواسته است. مطلقاً قانون یا سیاستی وجود ندارد که برای شرکت اپل یا هر کمپانی دیگری در آمریکا منعی برای فروش محصولاتش - برای مصرف در همین کشور - ایجاد کند؛ خواه ایرانی یا فارسی زبان باشند، خواه نه. تحریمهای ایالات متحده عمدتاً مانع صدور، یا خرید و سپس صدورِ کالا به ایران می شوند؛ به شرط آنکه ده درصد یا بیشتر از محتویات این کالاها، تولید آمریکا باشد.»
بعد از ظهر چهارشنبه نیز ویکتوریا نولند، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت: «هیچ قانون یا سیاستی در آمریکا شرکت «اپل» یا هیچ شرکت دیگری را از فروش تولیداتشان در خاک آمریکا به خریدارانی که قصد استفاده از آنها را در آمریکا دارند، منع نمی کند. این شامل مشتریان ایرانی و فارسی زبان نیز می شود.... تحریمهای آمریکا معمولا صدور یا باز صدور بدون مجوز دفتر اموال خارجی وزارت خزانه داری (OFAC) کالاهایی را به ایران منع می کنند که از ده درصد یا بیشتر محتوای آمریکایی تشکیل می شوند و این با هدف ممانعت از استفاده از فنآوریهای آمریکایی برای برنامه های گسترش سلاحهای کشتار جمعی یا فعالیتهای تروریستی دولت ایران صورت می گیرد.»
شرکت اپل تا لحظۀ تهیۀ این گزارش در روز چهارشنبۀ بیستم ژوئن، هیچ گونه واکنش رسمی نشان نداده و تماسهای مکرر من با روابط عمومی کمپانی اپل نیز تاکنون بی پاسخ مانده است.
در این حال، چند نهاد غیر دولتی فعال درآمریکا که با محور روابط ایرانیان و آمریکا تلاش می کنند، از جمله «شورای آمریکایی - ایرانی» و «شورای ملی ایرانیان آمریکایی» با صدور بیانیه هایی خواهان رفع تبعیض علیه ایرانیان و ایرانی تباران ساکن آمریکا شدند.
سوء تفاهم، عدم درک درست مقررات، مبهم بودن شیوۀ نگارش سیاستهای کمپانی اپل، اعمال تبعیض و توهین به شهروندان ایرانی تبار از سوی اپل، امکان پدید آمدن ابعاد حقوقی یا طرح شکایت به عنوان پیامد این دو پیشامد در فروشگاههای اپل، همه در میان تعابیر و گمانهایی هستند که درپی شیوۀ برخورد فروشندگان فراورده های اپل با مشتریان فارسی زبانشان، از سوی ناظران این رویداد، مطرح می شود.
