آنچه در زیر می‌آید اصول توافق‌نامه‌ای است که بامداد روز یکشنبه ۲۴ نوامبر (۳ آذر) ، پس از مذاکرات چهار روزه ایران و کشورهای ۵+۱ در ژنو امضا شد. آنچه در زیر می آید اصول این توافق است که از سوی کاخ سفید ایالات متحده منتشر شده و در صدای آمریکا ترجمه شده است.
توقف پیشرفت برنامه ایران و عقب نشاندن بخش‌های کلیدی
تعهد ایران به توقف غنی سازی بالای ۵ درصد:
-توقف هرگونه غنی سازی اورانیوم بالای ۵ درصد و برچیدن تجهیزات غنی سازی تا این درصد خاص.
تعهد ایران به خنثی سازی ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی:
-ایران باید در فاز اول، ذخیره اورانیوم ۲۰ درصدی خود را تا زیر ۵ درصد رقیق سازد و یا آن را به شکلی درآورد که برای غنی سازی بیشتر مناسب نباشد.
تعهد ایران به توقف پیشرفت در زمینه ظرفیت غنی سازی:
-ایران نباید هیچ گونه سانتریفیوژ جدیدی از هیچ نوعی را نصب کند.
-ایران نمی‌تواند هیچ گونه سانریفیوژی از نسل جدید را برای غنی سازی اورانیوم نصب یا استفاده کند.
-ایران باید حدود نیمی از سانتریفیوژهای نصب شده در نطنز و سه چهارم سانتریفیوژهای نصب شده در فردو را بدون فعالیت بگذارد تا به این ترتیب این تجهیزات نتوانند در غنی سازی به کار روند.
-تولید سانتریفیوژ محدود به جایگزین‌سازی تجهیزات آسیب‌دیده شود تا به این ترتیب ایران نتواند از فرصت شش ماهه برای ساخت و انبار کردن تجهیزات سانتریفیوژ استفاده کند.
-ایران نباید تاسیسات غنی سازی جدید احداث کند.
تعهد ایران به توقف پیشرفت در زمینه افزایش ذخیره اورانیوم ۳.۵ درصدی:
-ایران تعهد می‌دهد تا ذخیره اورانیوم ۳.۵ درصدی خود را افزایش ندهد، به این ترتیب در پایان دوره شش ماهه مقدار ذخیره اورانیوم ۳.۵ درصدی نسبت به اول دوره بیشتر نخواهد بود، و هر گونه اورانیوم ۳.۵ درصدی جدید به اکسید تبدیل خواهد شد.
تعهد ایران به توقف پیشرفت فعالیت‌ها در اراک و در بخش پلوتونیوم. ایران متعهد است تا:
-راکتور اراک را از فعالیت خارج کند.
-به راکتور اراک سوخت‌رسانی نکند.
-تولید سوخت برای راکتور اراک را متوقف کند.
-هیچ‌گونه آزمایش مضاعف سوخت برای راکتور اراک انجام ندهد.
-هیچ‌گونه قطعات اضافی تجهیزاتی را در اراک نصب نکند.
-هیچ‌گونه سوخت و آب سنگین را به محوطه راکتور منتقل نکند.
-هیچ‌گونه تاسیساتی که قادر به بازفرآوری باشد احداث نکند. بدون بازفرآوری، ایران نمی‌تواند پلوتونیوم را از سوخت مصرف شده جدا سازد.
شفافیت کامل و نظارت سرزده از برنامه هسته‌ای ایران
ایران متعهد می‌شود تا:
-به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه بازرسی روزانه تاسیسات نطنز و فردو بدهد. این دسترسی روزانه به بازرسان مجوز می‌دهد تصاویر ضبط شده در دوربین‌های مداربسته را مرور کنند تا کار نظارت جامع و همه‌جانبه باشد. چنین اجازه‌ای امکان شفافیت بیشتر در کار غنی‌سازی در این تاسیسات را فراهم می‌سازد و زمان لازم برای حذف هرگونه عدم تعهد از جانب ایران را کوتاه می‌کند.
-به آژانس امکان دسترسی به تجهیزات مونتاژ سانتریفیوژ را بدهد.
-به آژانس امکان دسترسی به محل تولید قطعات دورانی و تجهیزات انبارشده سانتریفیوژ را بدهد.
-به آژانس امکان دسترسی به معادن و استخراج اورانیوم را بدهد.
-اطلاعات طراحی راکتور اراک را ارائه دهد. این امر دیدگاه انتقادی به راکتور اراک را فراهم می‌آورد که قبلا میسر نبود.
-امکان بازرسی‌های مکرر از راکتور اراک را فراهم آورد.
-اطلاعات و داده‌های کلیدی مورد درخواست در پروتکل الحاقی توافقنامه پادمانی آژانس و کد اصلاح شده ۳.۱ را ارائه دهد.
مکانیزم راستی‌آزمایی
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای اجرای بسیاری از راستی‌آزمایی‌ها فراخوانده خواهد شد تا به شکل همزمان با بازرسی‌های دائم در ایران پیش برود. به‌علاوه، کشورهای ۵+۱ و ایران متعهد به تاسیس یک کمیسیون مشترک برای کار با آژانس برای نظارت بر اجرای و رسیدگی به مسائلی هستند که ممکن است پیش بیاید. کمیسیون مشترک همچنین با آژانس کار می‌کند تا تفاهم‌نامه‌ای از نگرانی‌های قبلی و فعلی را با توجه به برنامه هسته‌ای ایران، تهیه کند، از جمله درباره بعد احتمالی نظامی برنامه اتمی ایران و همچنین فعالیت‌های ایران در پارچین تحقیق کند.
امتیازهای محدود، موقتی، و قابل بازگشت به ایران
در ازای گام‌های بالا از سوی ایران، گروه ۵+۱ امتیازهایی محدود، موقتی و قابل بازگشت را به ایران می‌دهد و همزمان بخش گسترده‌ای از تحریم‌ها، از جمله بر نفت، مروادات مالی، تحریم‌های بانکی مانند سابق باقی می‌مانند. اگر ایران از انجام تعهداتش برنیاید، امتیازها را لغو می‌کنیم. گروه ۵+۱ بویژه متعهد است تا:
-اگر ایران تحت این توافق و در چارچوب نظام سیاسی خود از تعهداتش پیروی کند، برای مدت شش ماه تحریم‌های جدید مرتبط با برنامه اتمی را تحمیل نکند.
-برخی تحریم‌های اعمال شده بر طلا و فلزات قیمتی، بخش صنعت اتومبیل ایران، و همچنین صادرات پتروشیمی ایران را به حالت تعلیق درآورد. به این ترتیب در واقع حدود ۱ و نیم میلیارد دلار عایدات نصیب ایران می‌کند.
-مجوز بازرسی‌ها و تعمیرات مرتبط با ایمنی در داخل ایران را برای خطوط هوایی خاص ایرانی صادر کند.
-خرید نفت ایران را در حد فعلی نگاه دارد که در واقع ۶۰ درصد کمتر از دو سال پیش است. ۴.۲ میلیارد دلار حاصل از این فروش به شکل اقساط به ایران منتقل می‌شود به شرطی که ایران به تعهداتش عمل کند.
-۴۰۰ میلیون دلار از سرمایه‌های دولتی ایران را مستقیما به موسسات آموزشی شناخته‌شده در کشورهای ثالث منتقل کند تا هزینه تحصیل دانشجویان ایرانی پرداخت شود.
تعاملات انسان‌دوستانه
تعاملات انسان‌دوستانه‌ای که طبق قانون آمریکا مجاز هستند را تسهیل کند. تعاملات انسان‌دوستانه از تحریم‌های کنگره مستثنی هستند در نتیجه این کانال به ایران امکان دستریسی به منبع جدیدی از پول را نمی‌دهد. مراودات انسان‌دوستانه در برگیرنده خرید مواد خوراکی، کشاورزی، و دارویی و پزشکی است. ما همچنین نقل و انتقالات مالی مرتبط با خدمات پزشکی با خارج از ایران را تسهیل می‌کنیم. ما این کانال را برای منافع مردم ایران درنظر گرفته‌ایم.
در نظر گرفتن لغو محدود تحریم‌ها
در مجموع، قریب ۷ میلیارد دلار تسهیل (ایجاد شده)، و این بخشی از کل هزینه‌ای است که ایران طی فاز اولیه و تحت تحریم‌هایی که به قوت خود باقی می‌مانند متحمل می شود. بخش عمده‌ای از حدود صد میلیارد دلار سرمایه ایران در هولدینگ‌های خارجی همچنان به دلیل تحریم‌ها برای ایران غیرقابل دسترس است.
در شش ماه آینده فروش نفت خام ایران نمی‌تواند افزایش یابد. تحریم‌های نفتی به تنهایی منجر به از دست رفتن ۳۰ میلیارد دلار ایران می‌شود- یا حدودا پنج میلیارد دلار در ماه- در مقایسه با آنچه که ایران در شش ماه مشابه سال ۲۰۱۱ نصیبش شد، یعنی قبل از اجرایی شدن تحریم‌ها. با آن که ایران می‌تواند به ۴.۲ میلیارد دلار از عایدات فروش نفت خود دسترسی داشته باشد، حدود ۱۵ میلیارد دلار از درآمدش در این مدت شش ماهه به حساب‌های خارجی مسدود شده ایران واریز می‌شود. به طور خلاصه، تحت این توافق ما انتظار داریم که موجودی ایران در حساب‌های مسدود شده خارجی‌اش افزایش یابد و نه کاهش.
ادامه فشار اقتصادی بر ایران و حفظ ساختار تحریم‌ها
طی فاز اولیه توافق، ما به اعمال تحریم‌هایمان علیه ایران ادامه می‌دهیم، از جمله از طریق اقدام علیه افرادی که به دنبال راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها هستند.
-تحریم علیه فروش نفت خام همچنان بر دولت ایران فشار خواهد آورد. ما با همکاری شرکای بین‌المللی‌مان فروش نفت ایران از ۲و نیم میلیون بشکه در روز در اوایل ۲۰۱۲ را به یک میلیون بشکه در روز رساندیم و قابلیت فروش تقریبا ۱ و نیم میلیون بشکه در روز را از ایران گرفتیم. این به معنای از دست دادن بیش از ۸۰ میلیارد دلار از آغاز ۲۰۱۲ است و ایران هرگز نخواهد توانست آن را جبران کند. در فاز اولیه توافق، ممنوعیت اتحادیه اروپا بر نفت خام سرجای خود می‌ماند و امکان فروش نفت ایران تا حدود یک میلیون بشکه در روز نگاه داشته خواهد شد، و نتیجتا ایران همچنان ماهانه ۴ میلیارد دلار دیگر ضرر خواهد کرد.
-تحریم صادرات کالاهای نفتی به ایران که میلیاردها دلار به ایران ضرر زد، ادامه خواهد یافت.
-بخش عمده حدود ۱۰۰ میلیارد دلار دارایی خارجی ایران غیرقابل دسترس یا محدود باقی می‌ماند.
-دیگر بخش‌های نظام تحریمی ما دست‌نخورده باقی می‌ماند، از جمله:
*تحریم بانک مرکزی ایران و حدود ۲۴ بانک و موسسه مالی دیگر ایران.
*تحریم‌های ثانویه در پیروی از تحریم‌های گسترده ایران که طبق قوانین بر بانک‌هایی اعمال می‌شود که با افراد و موسسات تحریم‌شده از سوی آمریکا، کار می‌کنند.
*تحریم دیگر کسانی که خدمات مالی به ایران ارائه می‌دهند، از جمله انواع مختلف بیمه، و
*دسترسی محدود به سیستم مالی آمریکا
-تمامی تحریم‌های اعمال شده بر ۶۰۰ فرد و موسسه که به خاطر حمایت از برنامه هسته‌ای و موشک بالیستیک ایران هدف تحریم قرار گرفته‌اند، به قوت خود باقی می‌ماند.
-تحریم بخش‌های مختلف اقتصادی ایران، از جمله کشتی‌رانی و کشتی‌سازی به قوت خود باقی می‌ماند.
-تحریم سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت در ارائه خدمات فنی به بخش انرژی ایران به قوت خود باقی می‌ماند.
-تحریم برنامه نظامی ایران به قوت خود باقی می‌ماند.
-محدودیت‌های گسترده آمریکا بر تجارت با ایران به قوت خود باقی می‌ماند و دسترسی ایران به تجارت با بزرگترین اقتصادهای جهان را می‌گیرد.
-تمامی تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد به قوت خود باقی می‌ماند.
-تمامی تحریم‌های هدفمند مرتبط با حمایت مالی دولت ایران از تروریسم، نقش بی‌ثبات‌کننده ایران در منازعات سوریه، و سابقه سیاه حقوق بشر ایران، در بین دیگر نگرانی‌ها، به قوت خود باقی می‌ماند.
راه‌حل جامع
طی فاز اولیه شش ماهه، ۵+۱ به مذاکره برای راه‌حل جامع ادامه می‌دهد. پارامترهای این راه‌حل کلی، در جهت اطمینان‌دهی به جامعه بین‌الملل درباره فعالیت‌های منحصرا صلحآمیز هسته‌ای ایران است. تحت این راه‌حل جامع: هیچ‌گونه توافقی در زمینه راه‌حل جامع صورت نمی‌گیرد، مگر آن که در همه زمینه‌ها توافق حاصل شود. طی شش ماه آینده تعیین می‌کنیم که آیا راه‌حلی وجود دارد که درباره صلحآمیز بودن برنامه ایران به ما اطمینان کافی دهد. اگر ایران به نگرانی‌های ما پاسخ ندهد، ما آماده افزایش تحریم‌ها و فشارها هستیم.
نتیجه
به طور خلاصه، این گام به نوبه خود اهمیت بسیاری دارد. بدون این توافق مقطعی، ایران می‌توانست هزاران سانتریفیوژ دیگر را به فعالیت درآورد. می‌توانست سانتریفیوژهای نسل آینده را که زمان فوران را کوتاه می‌کند، نصب و راه‌اندازی کند. می‌توانست راکتور آب سنگین اراک را سوخت‌رسانی و فعال کند. می‌توانست ذخیره اورانیوم با غلظت ۲۰ درصد را به فراتر از میزان لازم برای تولید بمب برساند. ایران تحت شرایط فعلی قادر به انجام هیچ‌یک از این‌ها نیست.
به‌علاوه، بدون این رویکرد مقطع‌بندی‌شده، تحریم‌های بین‌المللی ممکن بود حالت فرسایشی به خود بگیرد زیرا ایران می‌توانست این‌طور به جهان وانمود کند که موضعش درباره راه‌حل دیپلماتیک جدی بود و ما جدی نبودیم. ما نمی‌توانستیم شرکا را برای انجام کار حیاتی تحریم‌ها متحد کنیم. با این گام اولیه، ما برنامه ایران را متوقف و به عقب می‌رانیم و به ایران یک گزینه شفاف می‌دهیم: انجام تعهدات و مذاکره با حسن‌نیت برای رسیدن به توافق نهایی، و در غیر این صورت تمامی جامعه بین‌الملل با انزوای بیشتر و فشار پاسخش را خواهند داد.
مردم آمریکا یک راه‌حل صلحآمیز و پایدار را ترجیح می‌دهند که از دستیابی ایران به سلاح اتمی جلوگیری کند و نظام جهانی منع گسترش تسلیحات جمعی را تقویت کند. توافق اخیر ما پتانسیل رسیدن به این هدف را دارد. ایالات متحده آمریکا از طریق دیپلماسی قوی و منظم برای صلح بیشتر، امنیت و همکاری میان کشورها به سهم خود تلاش می‌کند.
