برخی فعالان سیاسی در روزهای اخیر از فضایی که پس از انتخابات شکل گرفته و به رشد ادبیاتی سخیف در نزد دولتمردان منجر شده انتقاد کرده اند. در حالی که علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی، می گوید این طرز حرف زدن در شان جمهوری اسلامی نیست. علم الهدی، امام جمعه مشهد، در واکنش به اظهارات اخیر اسفندیار رحیم مشایی، رییس دفتر رییس جمهوری، در مورد مدیریت حضرت نوح گفته است که او مثل مگس وزوز می کند.
ادبیات انقلاب نه تنها نمی تواند ادبیات رسمی باشد بلکه در تعارض با آن شکل می گیرد. انقلابیون همواره خود را از طبقه ای متفاوت از حکومتی که سرنگون کرده اند معرفی می کنند. آن چه از نظر کارشناسان به ادبیات چپ و یا کارگری معروف شده و بخش اعظم تاریخ قرن گذشته را به خود اختصاص داده پس از انقلاب هایی نظیر انقلاب روسیه و چین متولد شده و اثر خود را از طریق سازمان های چپگرا در جوامع مختلف برجای گذاشته است.
جامعه ایران پس از انقلاب هم نمی تواند از این قاعده مستثنی باشد. شاید اولین شوک خبری در مورد ادبیات رهبران انقلابی ایران در هنگام اقامت آیت الله خمینی در پاریس رخ داد. گفته می شود او در پاسخ خبرنگاری که پرسیده بود اگر پیروز شود چه سیستم اقتصادی را در ایران پیاده خواهد کرد صریحا گفته بود که اقتصاد مال خر است و ما در پی معنویت هستیم. هرچند جوانان انقلابی تلاش کردند تا او را از ارائه چنین پاسخ هایی مبرا کنند اما سخنرانی با اتکا به ادبیات عوام گرایانه برای انقلابیون اسلام گرا یک امتیاز تلقی می شد که می توانستند با میلیون ها طرفدار خود در طبقات فرودست ارتباط برقرار کنند.
آیت الله ها مخالفان و منتقدان خود را سرزنش می کردند که برای ابراز دانش پیچیده حرف می زنند. در حالی که برخی دیگر از سرزنش هم فراتر می رفتند و رسما اهانت می کردند. در این میان خطبه های نماز جمعه بهترین فرصت برای نقد بود. منتقدان همواره این روش برخورد را نقد می کردند.
اما اولین پروژه را در سال های پس از انقلاب و در دوران اصلاحات روزنامه صبح امروز به مدیر مسئولی سعید حجاریان کلید زد. اظهارات خطیبان نماز جمعه یکی از پر طرفدارترین ستون های روز شنبه این روزنامه بود. به ویژه آقای حسنی، امام جمعه ارومیه، که همواره به گونه ای حرف می زد که خوانندگان صبح امروز، شنبه ها در انتظارش بودند. ادبیاتی که مخالفان را به حیوانات تشیبه می کرد. در میان سیاستمداران، محمود احمدی نژاد هم از همین رویه استفاده می کند. او در حمله به روشنفکران در ۴ سال اول ریاست جمهوری اش آنان را «بزغاله» نامید. حتی در یک سفر استانی به مردم گفت اگر از مقامات محلی ناراضی هستند اعلام کنند تا او گوششان را بکشد. شاید جنجالی تر از آن، اظهارات او در جمع هوادارانش پس از اعلام پیروزی در انتخابات ۱۳۸۸ بود که مخالفان خود را «خس و خاشاک» نامید.
پس از محمود احمدی نژاد نوبت به علم الهدی، امام جمعه مشهد، رسید که مخالفان را به بزغاله تشبیه کرد. این اظهارات حتی در میان همفکران او واکنش برانگیز شده است. علی لاریجانی، رییس مجلس، می گوید این روش در شان جمهوری اسلامی نیست. او همه را به رعایت آداب سیاسی فراخوانده است. اما ظاهرا این سخنان او به گوش بسیاری نرسیده زیرا علم الهدی روز جمعه در واکنش به اظهارات اسفندیار رحیم مشایی، رییس دفتر رییس جمهوری، که از روش مدیریت حضرت نوح انتقاد کرده بود او را به مگسی تشبیه کرده که در کنار گوش رییس جمهوری وزوز می کند.
هرچند به نظر نمی رسد که دولتمردان جمهوری اسلامی به ویژه روحانیون از این شیوه سخن گفتن و توهین به منتقدان دست بردارند، اما شاید سرعت تحولات سیاسی و اجتماعی و طبقه جوانی که در ۷ ماه گذشته حکومت ۳۱ ساله را به چالش کشیده اند، واقع گرایانی نظیر علی لاریجانی وادار کنند تا دوستان خود را به دست شستن از این شیوه سخنرانی تشویق کند.
شنبه ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ ایران ۰۵:۱۷