روزنامه نیویورک تایمز در شماره روز یکشنبه خود به نقد کتابی پرداخته که پدیده ای را زیر ذره بین می گذارد که ما شرقی ها به نام جبر جغرافیایی می شناسیم. نام کتاب، «انتقام جغرافیا» ست و نویسنده آن رابرت کپلن است که روزنامه نگار و تحلیلگر سیاسی است.
بسیاری از آنچه تاکنون در خصوص خاورمیانه عنوان شده و برمبنای آن کتاب نوشته شده است، مطابق معیارهای امروز، ابراز دیدگاههایی امپریالیستی و نژادپرستانه توصیف می شود. اما کپلن در کتاب تازه خود به مبحثی می پردازد که بافت قومی و قبیله ای خاورمیانه را بررسی می کند و نتیجه می گیرد که انتظار قانونمندی و اجرای قانون، همچنین تحقق ابعاد جامعه ای مدنی، به عناصر جغرافیایی نیز بستگی دارد. وی تأکید می کند که جغرافیا مبنای شکل گیری بسیاری از عادات فرهنگی است و از این روی مسائل سیاسی خاورمیانه باید با رویکردی فرهنگی مورد تعمق قرار گیرد.
آنها که جغرافیا را از یاد می برند، هرگز نمی توانند برآن غلبه کنند. واقعیت آن است که جغرافیا نقشی به سزا در تحلیل رفتارهای سیاسی اقوام و ملل دارد. کپلن در کتاب خود پرسشی را مطرح می کند: نقشه جهان به ما چه می آموزد؟ و تنشهای سیاسی و سرنوشت یک ملت، تا چه اندازه در عادات و رفتارهای قومی و بومی آن ریشه دارد؟
کپلن در کتاب انتقام جغرافیا به تبیین فرضیه ای اعتدال گرا می پردازد که جغرافیا را با مجموعه ای از عناصر در می آمیزد. عناصزی که مهمترین آنها بخت و اقبال، طرز تفکر و اراده انسانی تلقی می شود.
تحلیل ژئو پلیتیک نویسنده کتاب انتقام جغرافیا، دریای مدیترانه را پیوند میان جنوب اروپا و شمال آفریقا می خواند؛ که نقشی است که این دریا در دنیای باستان نیز داشته است. از سوی دیگر، وسعت جغرافیایی و ثروت اقتصادی اتحادیه اروپا از دید رابرت کپلن گستره ای را در برمی گیرد که یکی از مراکز مهم و عمده صنعتی جهان باقی خواهد ماند.
نویسنده کتاب انتقام جغرافیا به انتقال قدرت اقتصادی اتحادیه اروپا از بروکسل به برلین اشاره می کند و آن را از تحولات عمده امروز اتحادیه اروپا قلمداد می کند. رابرت کپلن در بررسی شرق جهان، از روسیه آغاز می کند و می گوید که به تعبیر وی ولادیمیر پوتین و دیمیتری مدودف هیچ اندیشه یا ایدئولوژی قابل تأملی ندارند اما عنصری که به نفع آنها عمل می کند، جغرافیاست که به رابطه سیاسی پرتنشی میان روسیه و چین منتج می شود.
در خاورمیانه و آسیای جنوب شرقی، دیدگاه جغرافی محور نویسنده کتاب، شباهتی نامنتظره را میان ایران و عربستان سعودی مطرح می کند. وی هر دوی این کشورها را مجموعه ای از سرزمینها، مردم و قبایل گوناگون می داند که در عین شباهت، تفاوتهای فراوانی با یکدیگر دارند که مهمترین آنها اختلاف عقیده عمیق سیاسی است.
نویسنده کتاب انتقام جغرافیا، به ایران نیز می پردازد و آن کشور را قلمروِ ملل گوناگون قلمداد می کند. وی در بخشی از کتاب که به ایران اختصاص یافته، می نویسد:« پسوندِ ستان، در فارسی یعنی محل، و از این روی است که «ستانها»ی آسیای مرکزی، یعنی پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و «ستانها»ی دیگر، انعکاس نقشه ای هستند که در تهران کشیده شده است.
بسیاری از آنچه تاکنون در خصوص خاورمیانه عنوان شده و برمبنای آن کتاب نوشته شده است، مطابق معیارهای امروز، ابراز دیدگاههایی امپریالیستی و نژادپرستانه توصیف می شود. اما کپلن در کتاب تازه خود به مبحثی می پردازد که بافت قومی و قبیله ای خاورمیانه را بررسی می کند و نتیجه می گیرد که انتظار قانونمندی و اجرای قانون، همچنین تحقق ابعاد جامعه ای مدنی، به عناصر جغرافیایی نیز بستگی دارد. وی تأکید می کند که جغرافیا مبنای شکل گیری بسیاری از عادات فرهنگی است و از این روی مسائل سیاسی خاورمیانه باید با رویکردی فرهنگی مورد تعمق قرار گیرد.
آنها که جغرافیا را از یاد می برند، هرگز نمی توانند برآن غلبه کنند. واقعیت آن است که جغرافیا نقشی به سزا در تحلیل رفتارهای سیاسی اقوام و ملل دارد. کپلن در کتاب خود پرسشی را مطرح می کند: نقشه جهان به ما چه می آموزد؟ و تنشهای سیاسی و سرنوشت یک ملت، تا چه اندازه در عادات و رفتارهای قومی و بومی آن ریشه دارد؟
کپلن در کتاب انتقام جغرافیا به تبیین فرضیه ای اعتدال گرا می پردازد که جغرافیا را با مجموعه ای از عناصر در می آمیزد. عناصزی که مهمترین آنها بخت و اقبال، طرز تفکر و اراده انسانی تلقی می شود.
تحلیل ژئو پلیتیک نویسنده کتاب انتقام جغرافیا، دریای مدیترانه را پیوند میان جنوب اروپا و شمال آفریقا می خواند؛ که نقشی است که این دریا در دنیای باستان نیز داشته است. از سوی دیگر، وسعت جغرافیایی و ثروت اقتصادی اتحادیه اروپا از دید رابرت کپلن گستره ای را در برمی گیرد که یکی از مراکز مهم و عمده صنعتی جهان باقی خواهد ماند.
نویسنده کتاب انتقام جغرافیا به انتقال قدرت اقتصادی اتحادیه اروپا از بروکسل به برلین اشاره می کند و آن را از تحولات عمده امروز اتحادیه اروپا قلمداد می کند. رابرت کپلن در بررسی شرق جهان، از روسیه آغاز می کند و می گوید که به تعبیر وی ولادیمیر پوتین و دیمیتری مدودف هیچ اندیشه یا ایدئولوژی قابل تأملی ندارند اما عنصری که به نفع آنها عمل می کند، جغرافیاست که به رابطه سیاسی پرتنشی میان روسیه و چین منتج می شود.
در خاورمیانه و آسیای جنوب شرقی، دیدگاه جغرافی محور نویسنده کتاب، شباهتی نامنتظره را میان ایران و عربستان سعودی مطرح می کند. وی هر دوی این کشورها را مجموعه ای از سرزمینها، مردم و قبایل گوناگون می داند که در عین شباهت، تفاوتهای فراوانی با یکدیگر دارند که مهمترین آنها اختلاف عقیده عمیق سیاسی است.
نویسنده کتاب انتقام جغرافیا، به ایران نیز می پردازد و آن کشور را قلمروِ ملل گوناگون قلمداد می کند. وی در بخشی از کتاب که به ایران اختصاص یافته، می نویسد:« پسوندِ ستان، در فارسی یعنی محل، و از این روی است که «ستانها»ی آسیای مرکزی، یعنی پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و «ستانها»ی دیگر، انعکاس نقشه ای هستند که در تهران کشیده شده است.