درنخستین جلسه شورای سیاستگذاری بیست و نهمین جشنواره جهانی فیلم فجر که به ریاست جوادشمقدری، معاون امورسینمایی وزارت ارشاداسلامی برگزار شد، تصمیم گرفته شد تا از این پس بخشهای مستند، فیلم کوتاه و پویا نمایی از بخشهای این جشنواره حذف شود.
روابط عمومی معاونت امور سینمایی و سمعی و بصری ارشاد اسلامی گفته است: این تصمیم به منظور تقویت جایگاه و منزلت جشنواره‌های بین‌المللی فیلم کوتاه تهران و نیز مستند حقیقت، گرفته شده است.
این روابط عمومی در اطلاعیه خود افزوده است: با طراحی و تدارک جشنواره مستقلی برای فیلمهای پویانمایی که در سال آینده برگزار خواهد شد، این بخش نیز از جشنواره فیلم فجر حذف شد.
این تصمیم با واکنش مستندسازان، و سازندگان فیلمهای کوتاه روبرو شده است. شمار اندکی از مستندسازان از حذف سینمای مستند در جشنواره فیلم فجر استقبال کرده و می گویند: بود و نبود فیلمهای مستند در جشنواره فجر احساس نمی شد، زیرا این فیلمها در بدترین شرایط و زیر سایه سنگین بخشهای مسابقه و اصلی جشنواره و بدون توجه لازم مسئولان برگزار می شد.
فرهاد ورهرام یکی از این مستندسازان گفته است: در جشنواره فجر از سوی برگزارکنندگان جشنواره، و رسانه ها همواره سینمای کوتاه و مستند مطبوعات نادیده گرفته می شود. بلیط های فیلم مستند جشنواره فجر را در اختیار کسانی می گذاشتند که مخاطبان این سینما نبودند و این افراد پس از آن که متوجه می شدند بلیط ها متعلق به بخش مستند است، از رفتن به سینما خودداری می کردند. پس این جشنواره چه فایده ای برای سینمای مستند داشت؟
قاسم قلی پور سازنده فیلم سینمایی «سینمای مستند و آسمان آبی» در اعتراض به این تصمیم جوادشمقدری می گوید: سینمای مستند در ایران مظلوم است و عدم شناخت از آن همراه با نبود یک مدیر مشخص در این حوزه در کنار پایین بودن همت شماری از مستندسازان به این مظلومیت افزوده است.
جواد امامی، مستندساز نیز می گوید حذف بخش های انیمیشن، مستند و کوتاه از جشنواره فیلم فجر باعث پسرفت این گونه سینمایی می شود. امامی افزود معاونت سینمایی مانند یک باغبان است و باید به باغ رسیدگی کند نه اینکه خودش به میان گلها بپرد. او حذف این بخش ها از جشنواره فجر را باعث گسترش بی انگیزه گی در میان فیلمسازان ارزیابی کرد.
منتقدان این تصمیم وزارت ارشاداسلامی می گویند: حذف بخش مستند و کوتاه از جشنواره فجر ناشی از کاربرد و تاثیرگذاری این گونه فیلمها در شرایط امروز ایران است؛ زیرا هزینه های بالای ساخت فیلم داستانی، سانسور رو به گسترش که حتا گریبانگیر فیلمهای نیمه کاره و ساخته شده می شود، باعث جذب استعدادهای سینمایی به ساخت فیلمهای مستند و کوتاه شده است که اداره سانسور کمتر امکان مداخله در آنها را دارد؛ از این روست که حلقه یاران جوادشمقدری در معاونت سینمایی وزارت ارشاداسلامی در پی خنثی سازی و بی رنگ کردن تاثیرات رو به گسترش این گونه سینما هستند.
رخشان بنی‌اعتماد در نشست بررسی سینمای مستند گفت: «آنچه باعث می‌شود فضای تولید و نمایش فیلم مستند در ایران هرچه بیشتر محدود شود، تاثیرگذاری سینمای مستند و نیاز جامعه به آشنایی با لایه‌های مختلف اجتماعی است»
خسرو سینایی کارگردان برجسته سینمای ایران نیز درباره تهیه یک فیلم مستند گفت: سال گذشته برای ساخت فیلمی مطالعه می‌کردم که به مطالب آموزنده‌ای از زبان کارگردانان بزرگ جهان برخوردم که خطاب به دانشجویان خود گفته‌بودند. از نظر همه این آدم‌ها یکی از مشکلات اساسی برای ساخت فیلم تهیه هزینه ساخت آن است، اما در این میان به جمله‌هایی برخوردم که برایم بسیار آموزنده بود: اینگمار برگمان یکی از این کارگردانان است که می‌گوید: پیش از ساختن یک فیلم، اول به خودتان پاسخ دهد که واقعا می‌‌خواهید یک فیلم را بسازید یا خیر.
فرد زینه‌مان می‌گوید: موانعی که در راه فیلم ساز پیش می‌آید را به عنوان مانع نبینید، به عنوان یک چالش به آنها نگاه کنید تا بتوانید از آنها رد شوید. فرانک کاپرا نیز می‌گوید: یکی از خصلت‌های اولیه یک سینماگر باید سماجت باشد.
سینایی ادامه داد: بر این اساس یاد گرفتم آنچه ما درایران به عنوان مشکلات تولید فیلم می‌بینیم در همه جا هست و طبیعت فیلمسازی است و تنها در ایران وجود ندارد. مشکلات ما هم با تلویزیون و تهیه کننده خصوصی خیلی شبیه آن چیزی است که شما و همه جهان با آن روبه‌رو هستند.
رخشان بنی اعتماد نیز در سخنانی درباره تهیه فیلم و مشکلات آن گفت: تلویزیون در همه جای جهان حامی و متولی تولید فیلم است، اما سینمای مستند ما به هیچ عنوان از طریق کانال‌های دولتی حمایت نمی‌شود. این حمایت به حدی کم است که اصلا نمی‌توان گفت وجود دارد. گویا تلویزیون مایل نیست این نوع نگاه در جامعه نمایش داده شود و به همین دلیل به ساخت فیلم مستند بهایی نمی‌دهد. در واقع تلویزیون پرده نمایش واقعیت جامعه نیست. البته یک مرکز برای حمایت از فیلم مستند در کشور ما وجود دارد که به تنهایی نمی‌تواند جوابگوی نیاز مستند سازان باشد.
بنی اعتماد افزود: دامنه خط قرمزی که تلویزیون ایران برای خود کشیده خیلی بزرگتر از این موضوعات است و در مورد مسائلی که ربطی به سیاست یا دین ندارد نیز صادق است. نگاه تلویزیون کلا راغب به تولید آثار نمایشی است تا آثار مستند که یا مخاطب کمی دارد یا برای تلویزیون دردسر دارد.