کشورهای عرب و اسراييل در نظر دارند در نخستين دور گفتگوهای کم سابقه ای که هفته آينده برای بحث پيرامون تلاش برای عاری ساختن جهان از سلاح های هسته ای در وين آغاز خواهد شد شرکت کنند، اما ايران هنوز آمادگی خود را برای شرکت در اين نشست اعلام نکرده است.
اين اجلاس، که به ميزبانی آژانس بين المللی انرژی اتمی برگزار می شود، به منزله اقدام نمادين مهمی تلقی شده است که دشمنان منطقه را در زير يک سقف گرد می آورد، گو اينکه انتظار هيچ نتيجه ای از آن نمی رود.
اگر اين گردهمايی دو روزه به آرامی و بی دردسر انجام شود، می تواند پيام مثبتی برای جامعه جهانی باشد که قرار است سال آينده در کنفرانسی برای عاری ساختن خاورميانه از سلاح هسته ای و ديگر سلاحهای کشتار گروهی شرکت کنند.
کنفرانس هفته آينده در وين که در روزهای ۲۱ و ۲۲ نوامبر تشکيل خواهد شد، توجه خود را به تجربيات کشورهايی معطوف خواهد کرد که «مناطق عاری از سلاح های هسته ای» به وجود آورده اند که آفريقا و آمريکای لاتين در زمره اين مناطق هستند.
در همين حال روز چهارشنبه علی اکبر صالحی، وزير امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، گفت کشورش به گزارش آژانس بين المللی انرژی اتمی يک پاسخ «تحليلی» خواهد داد. آقای صالحی در سخنان خود يادآور شد که پاسخ جمهوری اسلامی، ميان کشورها و سازمان های بين المللی توزيع خواهد شد. اظهارات آقای صالحی يک روز پيش از تشکيل اجلاس شورای حکام آژانس برای بررسی گزارش آژانس در مورد برنامه هسته ای ايران، عنوان می شود. آژانس در گزارش خود گفته است که جمهوری اسلامی در زمينه توليد کلاهک های هسته ای، تحقيق می کند.
از سویی ديگر در حاليکه آژانس بين المللی انرژی اتمی آماده رسيدگی به تازه ترين گزارش کارشناسی در مورد برنامه هسته ای ايران می شود و ابراز نگرانی جدی نسبت به ابعاد نظامی اين برنامه تقاضاهای تازه ای را برای اعمال تحريم های بيشتر عليه ايران مطرح ساخته است، در لندن گروهی از کارشناسان در جلسه ای با عنوان «ارتباط برای گفتگو با ايران» جملگی بر اين عقيده بودند که تحريم ها عليه جمهوری اسلامی کارساز نيست و غرب برای متوقف ساختن يا کند کردن برنامه هسته ای ايران به رويکرد تازه ای نياز دارد.
لرد نورمن لمانت، وزير دارايی پيشين بريتانيا و رييس کنونی اتاق بازرگانی بريتانيا و ايران، سر ريچارد دالتون، سفير پيشين بريتانيا در ايران و پژوهشگر کنونی در موسسه چتم هاوس، و ماهان عابدين، روزنامه نگاری که اغلب در مورد مسائل ايران قلم می زند، سه سخنران شرکت کننده در جلسه موسسه بين المللی مطالعات استراتژيک در لندن بودند.
لرد لمانت براين عقيده بود که تحريم های اقتصادی برای متوقف ساختن يا کند کردن برنامه اتمی ايران هرگز به هدف سياسی خود دست نخواهد يافت، درست همانگونه که در مورد عراق هم پاسخ مطلوب را نداد. با اين حال لرد لمانت تاکيد کرد که اينطور نيست که بگوييم تحريم ها بی اثر بوده اند. اقتصاد ايران در وضعيت آشفته ای است. تورم و بيکاری در سطحی بالاست و احتمالا ارقام آن بيشتر از آمارهای رسمی است. لرد لمانت به اين نکته اشاره کرد که تحريم ها بر بسياری از کسب و کارهای کوچک در ايران مثلا صادرکنندگان پسته يا فرش که هيچ ارتباطی هم با برنامه هسته ای ندارند اثر منفی داشته و فعاليت آنها را مختل ساخته است. به گفته لرد لمانت رفع تحريم های اقتصادی اين را برای ايرانی ها راحت تر خواهد ساخت که مستقل از دولت فعاليت کنند. وی معتقد است که غرب بايد بر جمهوری اسلامی فشار وارد کند اما اين کار بايد با پاره ای امتيازها همراه باشد و در عين حال نگرانی های امنيتی رژيم نيز در نظر قرار گيرد.
سِر ريچارد دالتون، سفير پيشن بريتانيا در ايران، خاطرنشان ساخت که در بن بست کنونی شاهد ميزان بالايی از بی اعتمادی متقابل هستيم که در آن محرک رويکرد غرب، ملاحظات سياسی کوتاه مدت است و تمام تلاش های مربوط به مذاکره از سوی دو طرف براساس جداول زمانی بسيار محدود تنظيم می شود. با اين همه سِر ريچارد معتقد است که هنوز می توان در مورد بسته ای به توافق رسيد که هم ايران و هم آمريکا را راضی سازد، تا هم رژيم کنونی روند منع گسترش سلاح های اتمی را تقويت کند و هم جهان را از امنيتی بيش از آنچه امروز شاهدش هستيم، برخوردار سازد. چنين بسته ای از جمله متضمن پذيرفتن برنامه هسته ای ايران با محدوديت عملياتی خواهد بود بدين معنا که حسابرسی کاملی از برنامه غنی سازی اورانيوم از جمله اورانيوم ۲۰ درصدی بعمل آيد تا اعتماد آژانس در رابطه با نيت های نظامی ايران حاصل شود.
و بالاخره ماهان عابدين، روزنامه نگار ايرانی، تاکيدش بر اين بود که استراتژی نظامی ايران صرفا دفاعی است و به ميزان زيادی متاثر از جنگ های قبلی و اضطراب نسبت به مناقشه ای بالقوه با آمريکا در آينده است. آقای عابدين بين يک برنامه فعال اتمی نظامی و برنامه ای برای کسب قابليت نظامی تفاوت قائل شد و گفت برنامه ايران برای کسب چنين قابليتی در آينده است تا مثلا ۱۰ تا ۲۰ سال ديگر و در شرايط سياسی مساعد نگاهی به ساختن بمب اتم داشته باشد . اما وی تاکيد کرد که فکر نمی کند که در آينده قابل پيش بينی جمهوری اسلامی ايران به دنبال ساختن سلاح هسته ای باشد. آقای عابدين نيز در مورد بی اثر بودن تحريم ها با دو سخنران ديگر هم عقيده بود و اظهار داشت که در ايران اجماع نظری بين تمام طبقات کشور از نخبگان سياسی گرفته تا رسانه ها و دانشگاهيان در مورد لزوم برخورداری از يک برنامه تسليحات اتمی وجود دارد و اين امر با تغيير نظام حکومتی عوض نخواهد شد.
