خبرگزاری رویترز در گزارش تحلیلی می نویسد بازدید سه روزه هیأت بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی از تاسیسات هسته ای ایران آغاز شد تا راه حلی برای حل مسئله اتمی این کشور یافته شود. ایران می گوید برنامه اتمی اش با هدف صلح آمیز و برای تولید برق است اما کشورهای غربی به برنامه هسته ای ایران مشکوک است و می گوید هدف از آن تولید سلاح اتمی است.
تنش ها با غرب در یک ماه گذشته زمانی بالا گرفت که واشنگتن و اتحادیه اروپا تحریم های بیشتری را با هدف وادار کردن ایران به شفاف سازی درباره برنامه اتمی اش، بر تهران اعمال کردند. این تمهیدات مستقیما بر توانایی ایران به عنوان دومین صادرکننده نفت اوپک نشانه گیری شد.
خبرگزاری مهر به نقل از علی اکبر صالحی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی که اکنون به اتیوپی سفر کرده گفته است: «ما به ماموريت اين هيات و نتايج کار آن بسيار خوشبين هستيم... در اين سفر هيات آژانس سؤالاتی دارند که به آنها پاسخ لازم داده خواهد شد.» آقای صالحی همچنین با رد هرگونه فعالیت سری ایران تاکید کرد که «ما چیزی برای اختفا نداریم».
همزمان علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی هشدار داد که هیأت بازرسی آژانس باید کاری «منطقی، حرفه ای و فنی» انجام دهد و در غیر این صورت با عواقب آن مواجه خواهد شد. آقای لاریجانی گفته است: «این دیدار آزمایشی برای آژانس است. اگر این هیأت کار خود را حرفه ای انجام دهد، راه همکاری در آینده باز است. در غیر این صورت، اگر آژانس به ابزاری در دست قدرت های بزرگ برای فشار بر ایران تبدیل شود، ایران چاره ای غیر از بررسی چارچوبی جدید در روابطش با آژانس نخواهد داشت.»
پارلمان جمهوری اسلامی ایران در گذشته لوایحی را تصویب کرده که دولت را به بازبینی سطح روابطش با آژانس بین المللی انرژی اتمی ملزم می کند. درعین حال مقامات ارشد ایران همواره بر اهمیت حفظ روابط با آژانس تاکید کرده اند.
هرمان نکائرتس، معاون آژانس بین المللی انرژی اتمی و رئیس هیأت اعزامی این نهاد به ایران، پیش از ترک وین ابراز امیدواری کرد که ایران نگرانی های بازرسان درباره «ابعاد احتمالی نظامی برنامه هایش» را رفع کند.
بحث پارلمانی
حدود یک هفته پیش، به دنبال توافق کشورهای ۲۷ گانه اتحادیه اروپا در توقف واردات نفت خام از ایران از تاریخ اول ژوئیه، بحث درباره لایحه ای که صدور نفت به اتحادیه اروپا را ظرف مدت چند روز متوقف کند، در دستور کار مجلس ایران قرار گرفت. این جلسه قرار بود روز یکشنبه برگزار شود اما مجلس آن را به تاخیر انداخته است.
عماد حسینی، سخنگوی کمیته انرژی مجلس به خبرگزاری مهر گفته است: «هنوز طرحی تنظیم نشده و به مجلس نرسیده است. آنچه وجود دارد ایده ای از سوی نمایندگان است و به شدت مورد پیگیری قرار است تا به نتیجه برسد.» او همچنین ابراز امیدواری کرد که رایزنی درباره تهیه و تنظیم این طرح در هفته جاری نهایی شود.
پالایشگاه های اروپایی
مجلس شورای اسلامی با برگرداندن تحریم ها به سوی اتحادیه اروپا، امیدوار است که روزنه شش ماهه ای را که اتحادیه اروپا در اختیار اعضایش- بویژه کشورهای متزلزل اقتصادی در جنوب اروپا- قرار داده تا خود را با شرایط جدید تطبیق دهند، ببندد.
احمد قلعه بانی، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در گفت و گو با خبرگزاری ایسنا ضرر تحریم ها را متوجه خود اتحادیه اروپا دانست و گفت تحریم صادرات نفت ایران می تواند به پالایشگاه های اروپایی مانند شرکت ایتالیایی اِنی ضربه بزند که طبق قراردادهای بیع متقابلی که با ما دارند، متعهدند که نفت شان را برداشت کنند و اگر نفت این میادین را برداشت نکنند به ضرر خودشان خواهد بود و بازپرداخت سرمایه شان دچار مشکل می شود.» آقای قلعه بانی همچنین با اشاره به قرارداد سه ساله برخی شرکت های اروپایی با ایران گفت: «شرکت‌هایی که قرارداد طولانی مدت برای دریافت نفت از ایران دارند در صورتی که مایل به فسخ این قراردادها باشند، زیان و ضرر ناشی از فسخ قرارداد بر عهده آنها است و مسئولیت اقدام شان با باید به عهده بگیرند.»
شرکت ایتالیایی اِنی، طبق قراردادهایی که در سال ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ در ایران امضا کرده به ارزش حدود یک و نیم میلیارد دلار نفت از ایران طلب دارد و از سوی اتحادیه اروپا تضمین هایی دریافت کرده که تحریم های جدید، قرارداد بیع متقابل آن با ایران را دربر نمی گیرد، اما اقدام پیش دستانه ایران ممکن است آن تضمین را به خطر اندازد. اِنی در این زمینه اظهار نظر نکرده است.
تحلیلگران می گویند در صورت تصویب لایحه مجلس ایران و بستن شیر نفت به سوی اتحادیه اروپا، بازار جهانی نفت آسیب جدی نخواهد دید.
رویترز به نقل از رابرت اسمیت، مشاور در زمینه انرژی می گوید: «عربستان سعودی اعلام کرده که نفت ایران را جایگزین می کند. اقدام ایران هیچ تهدید جدی علیه ثبات بازر نفت نیست. همزمان، آسیایی ها بویژه چین و هند با گرفتن تخفیف بر سر قیمت نفت از ایران، سود بیشتری می برند.»
رویترز می نویسد خطر بن بست میان ایران و غرب و تبدیل آن به برخورد نظامی، بازار نفت و امنیت جهان را بیشتر به مخاطره می اندازد.
تهران بارها تهدید کرده که در صورت اعمال تحریم بر صادرات نفت، تنگه هرمز را می بندد. اقدامی که واشنگتن آن را غیرقابل تحمل خوانده است.
روحیه همکاری
دیدار هیأت آژانس بین المللی انرژی اتمی از ایران شاید فرصتی برای رفع برخی تنش ها باشد. یوکیا آمانو مدیرکل آژانس، ایران را به نشان دادن «روحیه همکاری» ترغیب کرده و تهران گفته است که مایل به بحث درباره «هر گونه مسئله» ای در جهت منافع آژانس است، از جمله نگرانی های مرتبط با تولید سلاح.
اما دیپلمات های غربی که اغلب ایران را به اتخاذ چنین روش هایی برای خریدن وقت متهم می کنند، می گویند شک دارند که تهران همکاری مدنظر آژانس را ارائه دهد.
آنان می گویند ایران همکاری و شفافیت محدودی خواهد داشت و بعید است که همکاری کامل بکند.
نتیجه این بازدید تعیین می کند که ایران با انزوای بیشتر مواجه می شود یا مذاکرات گسترده تر میان تهران و کشورهای غربی از سرگرفته می شود.
صالحی گفته است در نامه ای که «به زودی» سعید جلیلی به کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ارسال خواهد کرد، درباره «مکان و زمان» مورد نظر ايران برای مذاکرات هم نظر داده خواهد شد. او همچنین گفت در نامه ای که طی چند روز آینده، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران خواهد نوشت، «ممکن است نظرات ديگری هم آقای جليلی صلاح بدانند منعکس کنند.» او در این باره توضیح بیشتری نداده است.
آخرین دور مذاکرات هسته ای ایران میان آقای جلیلی و خانم اشتون به نمایندگی از قدرت های بزرگ، در ژانویه ۲۰۱۱ با شکست مواجه شد زیرا ایران حاضر نشد فعالیت های حساس اتمی اش را متوقف کند.
ایران به ماموریت هیأت بازرسان آژانس خوشبین است
