۲۸ اردیبهشت، روز ملی خیام نامگذاری شده؛ روزی که یک سال پیش با طنین نوای پرشور شهرام ناظری در آرامگاه این شاعر و ریاضیدان ایرانی گرامی داشته شد و امسال با لغو کنسرت کیهان کلهر و ایجاد مانع در برگزاری کنسرت ناظری در نیشابور، به سردی برگزار شد.
بهار نیشابور، وقت گرامیداشت دو شاعر برجسته ایران، عطار و خیام است؛ آرامگاه عطار، عارف و شاعر ایرانی، ۲۵ فروردین شاهد بزرگداشت یاد اوست و باغ آرامگاه خیام، ۲۸ اردیبهشت بزرگداشت این ریاضیدان، فیلسوف و شاعر را به خود می‌بیند. طنز روزگاه اما اینجاست که بزرگداشت خیام، ۹۰۰ سال پس از مرگ او، هر سال چشم به سخاوت نمایندگان رهبر دینی دارد. عجیب نیست اگر سال گذشته در این روز، پس از سالها لغو مجوز موسیقی، شهرام ناظری اجازه برگزار کنسرت کوتاهی را یافت اما امسال با دردسر و مانع روبرو شد.
این، تنها تضاد بزرگ خراسان، مهد شاعرانی چون فردوسی و خیام و عطار و میزبان آرامگاه امام هشتم شیعیان نیست. سرزمینی که از یک سو مهمترین شاعر حماسه سرای کشور را در خود جای داده و از سوی دیگر از وجود آرامگاه دو شاعر بزرگ دیگر به خود می‌بالد، تجربه دیگری از فرهنگ را پشت سر می گذارد. آنجا سرزمینی است که نمایندگان رهبر دینی نوای موسیقی یا نماد حماسه‌های ملی را مجاز نمی‌دانند؛ در جایی کنسرت ناظری، سراج، کلهر و قربانی لغو می شود و جای دیگر تصاویر داستان های شاهنامه از روی دیوارهای مشهد پاک می‌شود.
اما انگار خیام را از آنچه دور و بر او می گذرد باکی نیست. او که افلاک را برای تنظیم تقویم جلالی رصد کرده و در فلسفه و ریاضی به استادی رسیده، در هر بیت رباعیات خود، خواننده را از افسوس این دنیا و آنچه در آن می گذرد بر حذر داشته است.
خيام اگر ز باده مستی خوش باش
با ماهرخی اگر نشستی خوش باش
پايان همه چيز جهان نيستی ست
پندار كه نيستی، چو هستی خوش باش
