در جنگل کنگو در آفریقا گونه ای جانور زندگی می کند که اکثر مردم نام آن را هم نشنیده اند. این جانور شبیه شامپانزه است، و درست مثل شامپانزه، نود و نه درصد دی ان ای اش با انسانها یکی است. تفاوت این نوع میمون- که بونوبو یا شامپانزۀ کوتوله نام دارد- با شامپانزۀ معمولی آن است که جثه ای کوچکتر و لاغرتر از شامپانزه دارد، و نسلی در حال انقراض است. این میمون به گونه ای تعلق دارد که در گروهی کاملاٌ متفاوت از شامپانزه ها جای می گیرد.
رفتار شناسی شامپانزه های کوتوله
رفتارهای اجتماعی شامپانزه های کوتوله (بونوبوها)، به کلی با شامپانزه های عادی متفاوت است. شامپانزه ها خشنند و گاه یکدیگر یا گونه های دیگر میمونها را می کشند، اما بونوبوها آرامند و صلح طلب. بونوبوها جمعیتی اکثراً نر دارند، اما به رغم این که شمار نرها از ماده هایشان بیشتر است، جمعیتی زن سالارند.
سالی کاکس، دبیر جمعیت حفظ نسل بونوبوها که جمعیتی فعال در واشنگتن است، می گوید در اجتماع شامپانزه های کوتوله حس همکاری گروهی قویتر و بیشتر از شامپانزه های عادی است.
خانم کاکس می افزاید که بونوبوها تمایلات بسیارقوی جنسی دارند. او می گوید:«بونوبوها و انسانها تنها گونه هایی از نخستیها (پریماتها) هستندکه به قصد لذت نیز هم آغوشی می کنند و آمیزش جنسی آنها تنها برای تولید مثل نیست. بونوبوها گرایش جنسی دو گانه- هم به همجنس و هم به جنس مخالف- دارند، و به اشکال و شیوه های گوناگون درمی آمیزند. آنها برای حل تنش و اختلاف نیز به هم آغوشی می پردازند. از این روی، «شامپانزۀ هیپی» خوانده می شوند؛ چون عملاً شیوۀ عشق ورزیدن به جای جنگیدن را در زندگیشان پیاده می کنند.
آیرین ماگافان فیلمساز صاحبنامی است که اخیراً مستندی پیرامون بونوبوها ساخته که در آن به زندگی یک خانواده از این گونۀ شامپانزه در باغ وحش کلومبوس در اوهایو پرداخته است.
خانم ماگافان می گوید در کتابهای علمی و متون زیست شناسی به ندرت از شامپانزه های کوتوله سخنی به میان آمده، به این دلیل که عمدۀ توجه معطوف شامپانزه های معمولی می شود. این فیلمساز که زندگی بونوبوها را به دقت مطالعه و از نزدیک تماشا کرده، بزرگترین دشمن این گونۀ درمعرض خطر انقراض را انسانها می داند که این جانوران را شکار می کنند، می کشند و به بازار می برند و می فروشند. شامپانزه های کوتوله، بیش از هر گونۀ دیگری از میمونهای آفریقایی با خطر انقراض نسل مواجهند.
خطر جدی از بین رفتن شامپانزه های هیپی
جانورشناسان برآورد کرده اند که اکنون تنها هفت هزار بونوبوی آزاد باقی مانده اند که همگی در جمهوری دموکراتیک کنگو هستند. کمتر از دویست بونوبو در ایالات متحده و اروپا در اسارت انسانها هستند.
برای پیشگیری از انقراض نسل شامپانزه های کوتوله، جمعیت بونوبوهای واشنگتن دو زیستگاه محافظت شدۀ طبیعی برای آنها ایجاد کرده که یکی از آنها وسعتی بزرگتر از کشور بلژیک دارد.
یک منطقۀ حفاظت شده مخصوص این شامپانزه ها هم نزدیک کینشاسا فعال است که در آن از نوزادانی که والدین خود را از دست داده اند، مراقبت می شود و اگر ممکن باشد، آنها را به طبیعت باز می گردانند.
محققان و میمون شناسان می گویند بونوبوها ساکنان یکی از بزرگترین جنگلهای استوایی جهانند؛ جنگل کنگو، که بعد از جنگل آمازون وسیعترین جنگل استوایی دنیاست. آنها این دو جنگل را به ریه های زمین تشبیه می کنند و می گویند جنگل کنگو جایی است که بسیاری از داروها نیز از گیاهان آن تهیه می شود. انقراض نسل شامپانزه های کوتوله، معادل نابودی جنگل کنگوست: فاجعه ای برای محیط زیست و بشریت.
سالی کاکس می گوید:«بونوبوها خیلی باهوش و بسیار حساسند، طبیعتی صلح طلب دارند، آگاهند، و آنها را چون آدمیان باید شناخت. از بسیاری جهات، ملاقات و آشنایی با یک بونوبو، از شناختن یک انسان جالبتر است. اما آگاهی ما در خصوص این نوع شامپانزه بسیار اندک است و تنها به طور سطحی اطلاعاتی مختصر در این مورد داریم.»
برخی کارشناسان معتقدند که با شناختن و حفظ نسل شامپانزه های کوتوله، خودمان را هم بهتر خواهیم شناخت.
رفتار شناسی شامپانزه های کوتوله
رفتارهای اجتماعی شامپانزه های کوتوله (بونوبوها)، به کلی با شامپانزه های عادی متفاوت است. شامپانزه ها خشنند و گاه یکدیگر یا گونه های دیگر میمونها را می کشند، اما بونوبوها آرامند و صلح طلب. بونوبوها جمعیتی اکثراً نر دارند، اما به رغم این که شمار نرها از ماده هایشان بیشتر است، جمعیتی زن سالارند.
سالی کاکس، دبیر جمعیت حفظ نسل بونوبوها که جمعیتی فعال در واشنگتن است، می گوید در اجتماع شامپانزه های کوتوله حس همکاری گروهی قویتر و بیشتر از شامپانزه های عادی است.
خانم کاکس می افزاید که بونوبوها تمایلات بسیارقوی جنسی دارند. او می گوید:«بونوبوها و انسانها تنها گونه هایی از نخستیها (پریماتها) هستندکه به قصد لذت نیز هم آغوشی می کنند و آمیزش جنسی آنها تنها برای تولید مثل نیست. بونوبوها گرایش جنسی دو گانه- هم به همجنس و هم به جنس مخالف- دارند، و به اشکال و شیوه های گوناگون درمی آمیزند. آنها برای حل تنش و اختلاف نیز به هم آغوشی می پردازند. از این روی، «شامپانزۀ هیپی» خوانده می شوند؛ چون عملاً شیوۀ عشق ورزیدن به جای جنگیدن را در زندگیشان پیاده می کنند.
آیرین ماگافان فیلمساز صاحبنامی است که اخیراً مستندی پیرامون بونوبوها ساخته که در آن به زندگی یک خانواده از این گونۀ شامپانزه در باغ وحش کلومبوس در اوهایو پرداخته است.
خانم ماگافان می گوید در کتابهای علمی و متون زیست شناسی به ندرت از شامپانزه های کوتوله سخنی به میان آمده، به این دلیل که عمدۀ توجه معطوف شامپانزه های معمولی می شود. این فیلمساز که زندگی بونوبوها را به دقت مطالعه و از نزدیک تماشا کرده، بزرگترین دشمن این گونۀ درمعرض خطر انقراض را انسانها می داند که این جانوران را شکار می کنند، می کشند و به بازار می برند و می فروشند. شامپانزه های کوتوله، بیش از هر گونۀ دیگری از میمونهای آفریقایی با خطر انقراض نسل مواجهند.
خطر جدی از بین رفتن شامپانزه های هیپی
جانورشناسان برآورد کرده اند که اکنون تنها هفت هزار بونوبوی آزاد باقی مانده اند که همگی در جمهوری دموکراتیک کنگو هستند. کمتر از دویست بونوبو در ایالات متحده و اروپا در اسارت انسانها هستند.
برای پیشگیری از انقراض نسل شامپانزه های کوتوله، جمعیت بونوبوهای واشنگتن دو زیستگاه محافظت شدۀ طبیعی برای آنها ایجاد کرده که یکی از آنها وسعتی بزرگتر از کشور بلژیک دارد.
یک منطقۀ حفاظت شده مخصوص این شامپانزه ها هم نزدیک کینشاسا فعال است که در آن از نوزادانی که والدین خود را از دست داده اند، مراقبت می شود و اگر ممکن باشد، آنها را به طبیعت باز می گردانند.
محققان و میمون شناسان می گویند بونوبوها ساکنان یکی از بزرگترین جنگلهای استوایی جهانند؛ جنگل کنگو، که بعد از جنگل آمازون وسیعترین جنگل استوایی دنیاست. آنها این دو جنگل را به ریه های زمین تشبیه می کنند و می گویند جنگل کنگو جایی است که بسیاری از داروها نیز از گیاهان آن تهیه می شود. انقراض نسل شامپانزه های کوتوله، معادل نابودی جنگل کنگوست: فاجعه ای برای محیط زیست و بشریت.
سالی کاکس می گوید:«بونوبوها خیلی باهوش و بسیار حساسند، طبیعتی صلح طلب دارند، آگاهند، و آنها را چون آدمیان باید شناخت. از بسیاری جهات، ملاقات و آشنایی با یک بونوبو، از شناختن یک انسان جالبتر است. اما آگاهی ما در خصوص این نوع شامپانزه بسیار اندک است و تنها به طور سطحی اطلاعاتی مختصر در این مورد داریم.»
برخی کارشناسان معتقدند که با شناختن و حفظ نسل شامپانزه های کوتوله، خودمان را هم بهتر خواهیم شناخت.
