برای کُرلينگ در زبانِ فارسی از معادل- گوی دوانی يا سُر دادن سنگ بر روی يخ استفاده ميشود.
کرلينگ يک ورزش تيمی است و خيلی شبيه به بولينگ هست. می شود گفت اين يک مدل بولينگ است که بر روی يک سطح پوشيده از يخ بازی می شود.
اين ورزش از يک سنگ و يک زمين به شکل مستطيل تشکيل شده است. يک سنگ گرانيتی که دسته ای کوتاه بر رويش قرار دارد وازآن سنگ به جای توپ برای بازی استفاده می شود.
در اين ورزش دو تيم با يکديگر رقابت می کنند که در هر تيم، چهار بازيکن وجود دارد. هرکدام از اعضای تيم هم يک وظيفه مشخصی دارد. هدف نهايی هر تيم، اين است که گوی را (در اصطلاحِ ورزشکارانِ کرلينگ به آن راک يعنی سنگ می گويند) به منطقه هدف يا خانه برساند. هر تيمی که بتواند گوی خود را به مرکز خانه نزديکتر نمايد آن تيم، برنده مسابقه است.
زمين ورزش کرلينگ
زمين مسابقه های رسمی از ۴ پيست تشکيل شده است که در هر زمينِ مستطيل شکل، تنها دو تيم با هم بازی می کنند. اين سطحی که با يخ پوشيده شده وزمين کرلينگ محسوب ميشود، بر اساس استانداردهای فدراسيون جهانی کرلينگ ، به ابعاد ۴۴متر و نيم در ۴ متر ونيم تا ۵ متر ساخته ميشود.
يخ به طور مصنوعی ساخته شده وتوسط لوله های سردی که بمانند يخچال در زير سطحِ يخ زده، قرار دارد، زمين بازی را همواره سرد نگاه می دارد. نکته مهم آن است که، دمای زمين بايد نزديک به منفی ۵ درجه سانتيگراد باشد .مساله مهم ديگر که برای آماده سازی زمينهای کرلينگ بايد به آن توجه داشت، پاشيدن قطرات آب بر روی سطحِ يخ است. اين قطرات، در اصطلاحِ ورزشکارهای کرلينگ، ريگ ناميده می شود که حرکت چرخشی سنگ بر روی اين ريگها، اساس اين بازی را تشکيل می دهد.
هدف يا خانه نيزحلقه هايی به پهنای ۳ متر و ۶۶ سانتيمتر هستند که در دو انتهای زمين با رنگهای آبی و قرمز مشخص شده اند. بازيکنان بر روی زمينِ بازی، با سُر خوردن خود و سنگ، با تيمِ ديگر مسابقه می دهند.
هر تيم از ۴ نفر متشکل شده است. ليدر، بازيکنان دوم و سوم و اسکيپ بازيکنان يک تيم را تشکيل می دهند.
نفر اول تيم که به او ليدر می گويند، گوی را به سمت خانه و يا هدفی که در مسير خانه قرار دارد سُر می دهد. همانطور که اشاره شد، محدوده هدف -خانه- ناميده می شود. بازيکن ليدر دو ضربه اول تيم را می زند. دونفر ديگر که بازيکن دوم و سوم تيم می باشند، با وسايل مخصوص، يعنی با يک وسيله مثل، مرتبا در داخل زمين به همراه سنگ حرکت کرده و مسير مسابقه را تميز می کنند. آنها با اين کار، سرعت و مسير حرکت راک را تعين می کنند.
چرا زمين بازی را تمييز می کنند
به غير از حرکت اول بازيکن ليدر، که خيلی مهم است، که تصميم می گيرد چه جايی را انتخاب کرده و چطور و با چه سرعتی، راک را سُر دهد.
تميز کردن، نقش موثری در حرکت سنگ دارد.می شود گفت که حرکتی تکميلی است. بطورمثال اگر قرار باشد گوی تيم مقابل را از خانه و يا اطراف آن، دور کرد، با کمک کردن به انحنای مسير حرکت سنگ، بازيکنان سعی می کنند تا گوی خود را به سنگ تيمِ حريف بزنند و آن را از ميدان خارج کنند. داورها نيز با استفاده از ابزارهای زمان بندی، وقت مسابقه را کنترل می کنند و مواظب هستند که در زمانی که تيمی در حال حمله کردن است، اعضای تيم ديگر- به غير از استفاده از جارو و يا تی ، از پا و دست استفاده نکنند و بدين ترتيب بازی را قضاوت می کنند .
تاريخچه ورزش کرلينگ
ورزش کرلينگ در اواخرِ قرون وسطی، يا به طوردقيق طبق آنچه که در کتابهای تاريخِ ورزش نوشته شده و فدراسيون جهانی کرلينگ هم آن را در سايت خود قرار داده است، بين سالهای ۱۵۳۰ تا ۱۵۶۹ميلادی در کشور اسکاتلند به وجود آمده است. اولين سند نوشته شده در مورد بازی با سنگ بر روی يخ، مربوط به
نوشته های جان مک کويين است که در پيزلی، منطقه ای در شرق بندر گلاسکو، در سال ۱۵۴۰ به آن اشاره شده است. به هرحال از اوايل قرن شانزدهم ، بازی کُرلينگ در اسکاتلند شکلی شبيه به بازی امروزی را داشته است .
لغت کرلينگ از کجا آمده است
لغت ورزش کرلينگ که به آن اوايل رو رينگ گيم نيز می گفتند، از زبان و لهجه محلی اسکاتلندی ها نشأت ميگيرد، کُرلينگ کلمه مشتق شده از فعلِ کُر ميباشد که توصيف کننده يک صدای خش خش آرام است. صدای سُر خوردن سنگ بر روی يخ.
اولين باشگاه های کرلينگ جهان
طبيعی است که اولين باشگاه های ورزشی کرلينگ نيز در اسکاتلند بوجود آمده باشد. در سال ۱۸۳۸ باشگاهی در ادينبورگ تاسيس می گردد که بعدها با استقبال ملکه بريتانيا، به باشگاه سلطنتی يا رويال کالدونيان کرلينگ کلاب- مشهور می شود.
فدراسيون جهانی کُرلينگ
اين فدراسيون نيز ،در شهر پِرث اسکاتلند واقع است، همانجايی که اين ورزش بيشترين طرفداران را پيدا کرد. اين فدراسيون ۴۴ کشورعضو دارد و زير نظر يک هيات رييسه ۹ نفره و فقط با ۸ کارمند اداره می شود. البته تعداد زيادی داوطلب به اين فدراسيون کمک می رسانند.
سفر اين ورزش
کرلينگ ۱۵۰ سال پيش، از اسکاتلند به ايالات متحده آمد و به تدريج در اوايل قرن نوزدهم وارد کشورهای سوئيس، آلمان، سوئد و به طور کلی وارد کشورهای اسکانديناوی شد. جايی که هم اکنون بيشترين مدعيان قهرمانی را در خود جای داده است.
جالب است که دراوايل برگزاری رقابتهای کرلينگ در اسکاتلند، مسابقات که فقط مخصوص زنان بود، با نام اسکاچ کاپ يا جام اسکاتلندی، بين تيم شهرهای فالکريک و ادينبورگ اسکاتلند، در آن کشور برگزار می شد که هم اکنون به صورت جهانی، در دو گروه زنان و مردان و در رده های سنی مختلف برگزار ميشود.
کرلينگ ورزشی المپيکی
کرلينگ از سال ۱۹۹۸ به عنوان يک رشته ی جديد وارد بازيهای المپيک زمستانی شد. البته ۸۴ سال پيش، در المپيک ۱۹۲۴ اين ورزش يکی از ورزشهای المپيک زمستانی بود، که مورد بی لطفی قرار گرفت، ولی حالا دوباره به المپيک برگشته است و طرفداران بسياری نيز پيدا کرده است.
مسابقات کرلينگ قهرمانی اروپا
رقابتهای کرلينگ قهرمانی اروپا در سال ۲۰۰۸ درکشور سوئد با قهرمانی تيم ملی کرلينگ اسکاتلند به پايان رسيد. دراين رقابتها که در شهر اورنس کولد سويک سوئد برگزار شد، دو تيم اسکاتلند و نروژ به فينال رقابتهای مردان رسيدند. تيم نروژ در مصاف با تيم کرلينگ اسکاتلند که پر افتخارترين ورزشکاران خود را در اين دوره در ترکيب داشت، تيمی از پيش باخته نبود و تا پايان مسابقه جنگيد. اما در تيم اسکاتلند، بازيکنانی حضور داشتند که هر کدام برای پيروزی کافی به نظر می رسيدند.
ايون بی يرز دارنده ی ۳ مدال طلا، ۲ نقره و ۲ برنز جهانی و قهرمانی المپيک ۲۰۰۶ تورين، پيتر اسميت صاحب ۱۷ مدال، شامل ۷ نشان طلای رقابتهای اروپا، ايوان مَک دانِلد قهرمان ۸ تورنمنت بين المللی با ۴ مدال طلای جهانی و همچنين بازيکن اسکيپ يا جايگزين اين تيم ديويد موردوک که خود با ۳ عنوان قهرمانی جهان از پر افتخارترين بازيکنان حاضر در اين ميدان به شمار می رفت، تيم پر ستاره اسکاتلند را تشکيل می دادند. اما اين تيم پس از نبردی ديدنی سرانجام با هنرنمايی موردوک درحرکات هفتم و هشتم به پيروزی رسيد.
چرا که بازيکن اسکيپ تيم نروژ ، توماس اولسرُود در حرکت آخر خود موفق نبود و سنگ به اندازه ۵ سانتيمتر از مرکز خانه فاصله گرفت و بدين ترتيب تيم اسکاتلند به قهرمانی اروپا رسيد. در رقابتهای کرلينگ زنان، دو تيم سوئيس و سوئد به فينال رسيدند که کرلينگ بازان سوئيس توانستند با برتری برحريف قدرتمند خود اولين عنوان قهرمانی اروپا را کسب نمايند. در حاليکه تيم مدافع عنوان قهرمانی اروپا در اين ديدار به دنبال هشتمين قهرمانی خود می گشتند درمصاف با تيم سوئيس با يک امتياز نتيجه را واگذار کردند.
در تيم کرلينگ سوئيس ميريام اتُو با حرکت خود سنگ آنته نوربرگ سوئدی را از محوطه خانه دور نمود و بدين ترتيب جام قهرمانی را از دارنده مدال طلای المپيک ۲۰۰۶ تورين سِتاند. در پايان رقابتهای کرلينگ قهرمانی زنان اروپا پس از سوئيس و سوئد، تيمهای دانمارک، آلمان، ايتاليا، اسکاتلند، روسيه، انگليس، هلند و جمهوری چک قرار گرفتند.