روز چهارشنبه نهم اکتبر پرزيدنت بوش تفاهم نامه تاريخی همکاری اتمی غيرنظامی بین ایالات متحده و هند را امضاء کرد. پرزيدنت بوش گفت اين تفاهم نامه به جهانيان نشان ميدهد که آمريکا با کشورهائی که دموکراتيک و مسؤل عمل ميکنند، روابط دوستانه خود را گسترش ميدهد. گزارش زير را هفته گذشته پس از تصويب اين تفاهم نامه در کنگره آمريکا خبرنگار صدای آمريکا ارائه کرده بود.
***
دن رابینسون، خبرنگار صدای آمریکا، کنگره آمریکا
روز جمعه سوم اکتبر کنگره آمریکا تفاهم نامه غيرنظامی بین ایالات متحده و هند را تصویب کرد.
پیشنهاد سال ۲۰۰۵ پرزیدنت بوش برای عقد این تفاهم نامه، عامل اختلاف نظرهای بسیاری بین نمایندگان سنای کشور بود.
مخالفان در داخل و خارج از کنگره، برای ممانعت از تصویب این طرح، تلاش های بسیاری به عمل آوردند. این در حالی است که طرفداران این موافقت نامه بر این نظربودند که تصویب آن را نمی توان تا انتخاب دولت جدید در ایالات متحده به تعویق انداخت.
موافقت نامه هند وآمریکا یکی ازطولانی ترین و بحث برانگیرترین موضوعات بین کاخ سفید و کنگره بوده است.
هاوارد برمن، نماینده حزب دموکرات و رییس کمیته سیاست خارجی اخیرا گفت کاندولیزا رایس، وزیر امور خارجه، برای مطرح شدن این موافقت نامه به وی تعهد شخصی داده است. برمن می گوید تعهد کاندولیزا رایس این است که ایالات متحده با اعمال هر گونه تغییر در سیاست گذاری خود، دستیابی به تصمیم جمعی کشورهای تامین کننده انرژی هسته ای درجلسه ماه نوامبر "گروه تامین کننده انرژی هسته ای» را در اولویت های خود قرار خواهد داد.
بر اساس این تصمیم، کلیه کشورهای تامین کننده انرژی هسته ای، از صادرات (اورانیوم) غنی شده، بازیافت تجهیزات و فن آوری به کشورهایی که پیمان منع گسترش سلاح های کشتار جمعی را امضا نکرده اند، منع شده اند.
پرزیدنت بوش امیدوار بود پیش از سفر اخیر مان موهان سینگ، نخست وزیر هند، به کاخ سفید موافقت نمایندگان کنگره را برای تصویب نهایی این طرح جلب کند. پرزیدنت بوش در مراسم استقبال از نخست وزیر هند، موافقت نامه دهلی نو و واشنگتن را ثمره یک رابطه راهبردی قوی و خوب نامید.
بوش گفت:« این معاهده نتیجه تلاش های مستمر مقامات دو کشور و شجاعت بسیار هند بوده است. و مسلما رضایت از این موافقت نامه و تصویب نهایی در کنگره آمریکا هدف نهایی ماست. بنابراین نهایت تلاش ما تصویب سریع آن در کنگره است.»
مخالفان این موافقت نامه بر این باورند مفاد آن تاثیر تلاش های دیگر در زمینه منع گسترش سلاح های کشتار جمعی را کاهش خواهد داد و در نهایت منصرف کردن کشورهای دیگر برای عدم دستیابی به توانایی اتمی را با چالش های بیشتری روبرو خواهد کرد.
باربارا لی، نماینده دموکرات کالیفرنیا، در کنگره می گوید: « تصویب این موافقت نامه، تلاش های ما برای منصرف کردن کشورهایی همچون ایران و کره شمالی از دستیابی به سلاح های اتمی را بی اثر خواهد کرد. در نهایت دستاورد نهایی ما از تصویب این موافقت نامه، ایجاد مشوق هایی برای کشورهای دیگر است تا از پیمان منع گسترش سلاح های کشتار جمعی سرباز زنند.»
ادوارد مارکی، نماینده دموکرات می گوید این موافقت نامه، حتی حداقل شرایط منع گسترش سلاح های کشتار جمعی را که کنگره درخواست کرده بود، در نظر نگرفته و در نهایت خطرهای غیر قابل پذیرشی را متوجه امنیت ایالات متحده و مقررات گسترش سلاح های اتمی خواهد کرد.
مارکی می گوید: « ما با زیر پا گذاشتن چنین مقرراتی برای هند، در واقع احتمال اجرای این مقررات علیه ایران و کشورهای دیگر را از خود سلب می کنیم. ایران با علاقه و اشتیاق موافقت نامه هند را زیر نظر گرفته و در نهایت از پیوستن به آن استقبال خواهد کرد.»
هند از زمان اولین آزمایش سلاح های اتمی خود در سال ۱۹۷۴، از امضای معاهده منع گسترش سلاح های کشتار جمعی سرباز زده است. منتقدان می گویند هند، پیش از راهیابی کامل به بازار هسته ای جهان، باید این معاهده را امضا کند.
طرفداران این طرح می گویند این موافقت نامه، مهر تاییدی بر اعتماد به مسئولیت پذیری هند در کنترل برنامه هسته ای است و در نهایت با فراهم آوردن فرصتی برای کنترل بیش از ۲۲ راکتور هسته ای این کشور، پیمان منع گسترش سلاح های کشتار جمعی را به رسمیت می شناسد و در ضمن، راه را برای توسعه زیربنایی انرژی مطلوب هند فراهم خواهد کرد.
گری آکرمن، نماینده دموکرات نیویورک، می گوید با تصویب این طرح که کلیه تاسیسات هسته ای و همه تاسیسات غیرنظامی آینده هند را در حوزه نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار می د هد، آژانس می تواند دو سوم تاسیسات اتمی غیر نظامی این کشور را بازرسی کند.
در شرح مفاد موافقت نامه هند و ایالات متحده در معاهده ۱۲۳، به بخشی از قانون انرژی اتمی مصوبه سال ۱۹۵۴ ایالات متحده اشاره شده است.
رابرت گری، سفیر پیشین ایالات متحده در کنفرانس خلع سلاح (هسته ای)، مصرانه از نمایندگان کنگره خواسته است وقت بیشتری را صرف بازبینی مفاد این موافقت نامه نمایند.
گری می گوید:« مفاد این طرح، ازنظر مقررات خلع سلاح اتمی موافقت نامه بدی است. ما طراح مقررات و آیین نامه خلع سلاح اتمی بوده ایم . ما اهمیت آن را در جامعه بین المللی مطرح کردیم. ما در دولتهای دموکرات و جمهوری خواه به طور مستمر از آن حمایت کردیم و حال عملکرد خود را معکوس کرده ایم و برای عقد این قرارداد با هند شکاف عمیقی در تعهد خود ایجاد کرده ایم.»
تصمیم ۴۵ کشور عضو گروه تامین کننده انرژی هسته ای، که قوانین تبادلات اقتصادی انرژی هسته ای را مقرر می کند، با لغو منع دستیابی هند به تجارت جهانی انرژی هسته ای، راه را برای تصویب نهایی این طرح در کنگره هموار کرده است.
اد موریس، نماینده جمهوری خواه کنگره می گوید: « تصمیم گروه تامین کننده انرژی هسته ای، نمایانگر اراده جامعه بین الملل برای اصلاح مقرراتی ست که با واقعیت های موجود در وضعیت انژی هند همگون باشد.»
مجلس نمایندگان آمریکا، رای نهایی خود در مورد موافقت نامه هند و ایالات متحده را به زودی اعلام خواهد کرد.
موافقان این طرح بر این باورند در صورت تصویب این طرح در کنگره، موافقت نامه با تصویب نهایی نمایندگان احزاب سنای آمریکا مورد تایید قرار گیرد.
