لینکهای قابل دسترسی

خبر فوری
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ ایران ۰۲:۳۷

سرنوشت رازآلود آخرین کتاب سیمین دانشور


بیش از دو سال از درگذشت سیمین دانشور، داستان نویس ایرانی می گذرد اما سرنوشت آخرین کتاب منتشر نشده او همچنان راز آلود باقی مانده است.

مهر ماه ۱۳۸۹ خورشیدی، یک سال و نیم پیش از در گذشت سیمین دانشور، خبرگزاری های ایران از گم شدن تنها نسخه کتاب منتشر نشده «کوه سرگردان» خبر دادند. این خبر پس از آن منتشر شد که تلاشهای مدیران انتشارات خوارزمی، ناشر کتابهای سیمین، و خویشاوندان او برای یافتن کتاب به نتیجه نرسید. حالا خبرگزاری ایسنا در گفت و گو با دختر خوانده سیمین خبر از دفترچه یادداشت و برخی از دستنوشته های او می دهد.

«کوه سرگردان» علاوه بر اینکه آخرین کتاب سیمین دانشور محسوب می شود، جلد سوم و نهایی سه گانه او نیز هست. دانشور پیش از این «جزیره‌ سرگردانی» و «ساربان سرگردان» را از این مجموعه منتشر کرده است.

به گزارش ایسنا، نگارش «کوه سرگردان» در سال ۸۶ به پایان رسید، سیمین دانشور آن را برای چاپ به نشر خوارزمی‌ سپرد و قراردادی هم برای چاپ آن با این نشر بست. اما علیرضا حیدری، مدیر نشر خوارزمی، بعد از خواندن این کتاب و انجام برخی اصلاحات، آن را به دانشور بازگرداند. در همین روزها سیمین بیمار و روانه بیمارستان شد و بعد از آن، تلاش برای یافتن رمان نتیجه ای نداد. مدتی بعد علیرضا حیدری هم از دنیا رفت و کوشش‌های بی‌حاصل اطرافیان سیمین برای یافتن این رمان، این فرضیه را به وجود ‌آورد که نکند این رمان نوشته نشده باشد. اما شواهدی وجود دارد که نشان میدهد این رمان نوشته شده است.

ویکتوریا دانشور خواهر کوچک‌تر سیمین دانشور که اکنون همراه با همسرش پرویز فرجام در همان خانه‌ ای در محله دزاشیب تهران زندگی می کنند که زمانی خانه سیمین دانشور و همسرش جلال آل احمد بود، از سرنوشت این کتاب اطلاعی ندارد. اما علی خلاقی همسرِ لیلی ریاحی، خواهرزاده و دخترخوانده سیمن دانشور گفته است که میداند «کوه سرگردان» پیش نشر خوارزمی نیست، چون آن‌ها کتاب را به خانم دانشور برگردانده بودند.

به گفته او در سه سال آخر زندگی، سیمین بیمار بود و کمی از قدرت شناختش کاسته شده بود. اما قبل از بیماری سخت سال ۸۶، قسمت‌هایی از این کتاب را برای لیلی خوانده بود. علی خلاقی معتقد است که نگارش این رمان حتما تمام شده، اما نه دست انتشارات خوارزمی است و نه در ارشاد مانده است، «به احتمال زیاد کسی آن را برداشته و صدایش را درنمی‌آورد.»

خلاقی در سال‎های بعد از مرگ سیمین با ارائه یک وصیت‌نامه به دادگاه اعلام کرد که لیلی ریاحی از خانه‌ سیمین دانشور ارث می‌برد و همچنین مسئولیت چاپ کتاب‌های سیمین با لیلی ریاحی است. اما دادگاه هنوز نظر قطعی‌اش را درباره سندیت داشتن این وصیت‌نامه اعلام نکرده است.

لیلی ریاحی، خواهرزاده و دخترخوانده سیمین دانشور، همچنین با بیان اینکه رمان «کوه سرگردان» را دیده است، گفت: من در حدود ۱۰ سال پیش که سیمین دانشور داشت این کتاب را می‌نوشت، با او درباره این کتاب حرف زدم و صحبت‌های آن روز را یادم هست. ایشان رمان را روی یک طرف کاغذِ دفتری مانند دفترهای مدرسه می‌نوشت که حتا یادم هست جلد آن قرمز بود.

به گفته لیلی ریاحی، کتاب در آن موقع ۵۸ صفحه داشت ، خانم دانشور کتاب را برای او خوانده بود و آقای حیدری هم که ناشر آثار بود، این کتاب را دیده بود. خواهر زاده سیمین حتی شنیده است که خانم دانشور بخش هایی از کتاب را برای عباس معروفی خوانده است.

ریاحی به ایسنا گفت: من خیلی بابت گم شدن این کتاب رنج می‌کشم، چون نه تنها این کتاب گم شده است، بلکه ایشان داستان‌های چاپ‌نشده و دفتر یادداشت روزانه‌ای داشت که آن‌ها هم گم شده‌‎اند. درباره‌ نویسندگان دیگر هم این اتفاق سابقه داشته است که کتاب‌شان گم شده و بعدا پیدا شده است. این واقعا آروزی من است که این کتاب پیدا بشود و زیر چاپ برود.

مجید طالقانی، مدیر نشر خوارزمی نیز اطمینان دارد که این کتاب نوشته شده و آقای حیدری، مدیر پیشین نشر خوارزمی هم آن را خوانده‌ ، اصلاحاتی روی کتاب انجام داده و آن را به خانم دانشور برگردانده است. طالقانی گفت: «در این فاصله خانم دانشور به بیمارستان منتقل شدند و بعد از آن هرکس از ایشان می‌پرسید کتاب کجاست، می‌گفت دست نشر خوارزمی است. این اواخر هم خیلی‌ها به دنبال کتاب خانه او را گشتند اما کتاب پیدا نشد. به اعتقاد او، کتاب گم نشده و پیش کسی است که این را بیان نمی‌کند.»

مهین شاهیده، مدیر انتشارات خوارزمی نیز پیش از آن تلاشی ناموفق برای یافتن کتاب داشته است. او در گفت و گویی با خبرگزاری کتاب ایران در سالگرد درگذشت سیمین دانشور گفت: «به دليل دوستی ام با خانم دانشور، مرتبا با او تماس داشتم و به خانه‌اش می رفتم. پس از بيماری او، هرگاه به عيادتش میرفتم، با راهنمای پرستارش، به دنبال كتاب می گشتيم، اما هيچ‌وقت اثری از آن نيافتيم.»

او از عليرضا حيدري،‌ مدير پيشين انتشارات خوارزمی شنیده بود كه خانم دانشور اين كتاب را نوشته و حتی با انتشارات قرارداد هم امضا كرده است. شاهیده پس از درگذشت آقای حيدری هم تصمیم گرفت فردی را برای پاكنويس كردن كتاب «كوه سرگردان» به خانه خانم دانشور بفرستد، اما مشخص شد كه دستنويس‌های اين كتاب مفقود شده است.

شاهيده گفت: «پرستار خانم دانشور هر چند وقت يكبار دستنويس‌هايي را از او به من مي‌داد، اما همگي مربوط به كتاب‌هاي پيشين او بودند.»

به گفته او، با توجه به اين‌كه خانم دانشور براي انتشار اين كتاب با انتشارات خوارزمي قرارداد امضا كرده بود، در صورتي كه اين كتاب به سرقت رفته باشد و روزي منتشر شود، مسوولان اين انتشارات، حق پيگيري قضايي اين موضوع را براي خود محفوظ مي‌دانند.

سیمین دانشور، داستان نویس و مترجم برجسته ایرانی، ۱۸ اسفندماه سال ۱۳۹۰ خورشیدی در سن ۹۰سالگی درگذشت.
XS
SM
MD
LG