در پی بهار عرب و در گرماگرم تنش در مصر، زنان مصری دلمشغول یافتن صدایی رساتر برای خود هستند . تفاوت میان زن و مرد که از تداوم حاکمیت مرد سالاری در جامعه مصر حکایت دارد، نه تنها در عرصه سیاست، که در فرهنگ امروز آن کشور، و بیش از همه در ادبیات داستانی آن، تبلور یافته است.
آثار نویسندگانی که سالها از روند مردسالار زندگی در مصر نوشته بودند، این روزها در مصر و خارج از آن هواداران بسیار یافته و شماری از آنها تجدید چاپ شده است. کوشش زنان مصری برای حضور فعال زنان در شکل گیری حکومت و اجتماعی نوین به دنبال بهار عرب، کنجکاوی غربیان را هم نسبت به شرایط و عادات زندگی زنان آن کشور و دیگر کشورهای عرب خاورمیانه بیشتر کرده است.
زنان روشنفکر و فعال حقوق زنان در کشورهایی که بهار عرب را از سر گذرانده اند، برآنند که مادامی که سرکوب زنان از سوی حکومتگران، سیاستگران و مردم عادی در حریم خانه شان ادامه دارد، انقلابی به وقوع نپیوسته است.
الیفه رفعت، نویسنده مشهور و موفق مصری که ۱۷ سال پیش درگذشت، سال ها پیش در داستان های کوتاه خود از سرکوب جنسی، اجتماعی، و سیاسی زنان مصر نوشته بود. محور داستان های محبوب و قوی رفعت، زنانی بودند که در چهاردیواری خانه شان، در حسرت آزادی بودند.
آنچه بسیاری از فعالان سیاسی مصر مطرح می کنند، فقدان آزادی زنان در خاورمیانه است که گروهی آن را ناشی از پدیده ای می دانند که آن را به نفرت غرب از خاورمیانه و تلاش غربیان برای محدود کردن زنان خاورمیانه ای تعبیر می کنند. کینه ای که بسیاری از زنان مصری از آمریکا و اسرائیل به دل دارند، کینه ای دیرینه است.
آزادی خواهان و روشنفکران امروزین مصر اما در تلاشند تا کهنه کاران حقوق بشر را در آن کشور متقاعد کنند که «از ماست که بر ماست» واقعیتی تلخ اما جاری است.
آنها می گویند زیر نام هر یک از کشورهای اسلامی، فهرستی از موارد تضییع موازین حقوق زنان نمودار است و بیش و پیش از آنکه آمریکا یا اسرائیل خواهان آن باشند که حقوق زنان مسلمان اندک شمرده شود، مردان و حتی زنان همین کشورهای مسلمان هستند که این حقوق را ضایع می کنند.
عدم جوابگویی قوانین شرع اسلام در قبال آزار زنان، آنچه از آن به «تنبیه مصلحانه» تعبیر می شود، مجوز عبور از تمامی خطوط قرمز حقوق زنان است. یکی از بندهای قانون جزایی مصر به این «تنبیه مصلحانه» تخصیص یافته، و طی آن آمده که اگر مردی به نیت اصلاح، همسرش را کتک بزند، کسی نمی تواند علیه وی اعلام جرم کند. زنان در کشورهای اسلامی همچنان و در پی بهار عرب، برای کار یا سفر یا رانندگی، به اجازه همسر، پدر یا برادرشان نیاز دارند.
کشورهای عربی، اعم از فقیر و غنی، از حیث رده بندی میزان آزادی زنان، در میان کشورهایی هستند که پایین ترین رتبه ها را در گزارش سال اخیر مجمع جهانی اقتصاد دارند، و هیچ یک از آنها به لحاظ حقوق زنان در میان یکصد کشور نخست فهرست کشورهای جهان نیستند.
فعالان مدنی برآنند که حاکمان کشورهای مسلمان از جمله کشورهایی که بهار عرب را از سر گذارنده اند، از شهروندان زن خود بیزارند. صرفنظر از میزان گاه بالای تولید ناخالص ملی، عربستان سعودی از نظر حقوق زنان رتبه ۱۳۱ را از ۱۳۵ کشور جهان دارد و یمن رتبه ۱۳۵ را، یعنی آخرین کشور این فهرست، یمن است. مصر در رده ۱۲۹ است و مراکش رتبه ۱۳۰ را به خود اختصاص داده است. تنها در مراکش، شمار دختران زیر ۱۸ سال که طی سال ۲۰۱۰ به اجبار شوهر داده شدند، نزدیک به ۴۲ هزار بوده است.
درک آنکه زنان یمن از نظر آزادی و برخورداری از حقوق انسانی، رتبه ۱۳۵ را از بین ۱۳۵ کشور جهان دارند، آسان است؛ آمار رسمی حاکی از آن است که ۵۵ درصد از زنان یمنی بی سوادند، ۷۹ درصد از آنها شاغل نیستند، و تعداد دختران ۱۲ تا ۱۵ ساله که هنگام زایمان جان می سپرند، کم نیست.
به رغم این آمار، ازدواج دختران صغیر در یمن رایج است، کشوری که از میان ۳۰۱ نماینده مجلس آن، تنها یکی زن است. اغلب سیاستگذاران و قانونگذاران یمنی برآنند که اگر شوهر دادن دختران صغیر نکوهیده بود، پیامبر اسلام با عایشه (همسر دومش) که هنگام ازدواج با وی کودک بود، پیوند زناشویی نمی بست.
بسیاری از فعالان مدنی و ناظران حقوق زنان اما برآنند که بدون رعایت موازین آزادی زنان در کشورهای مسلمان به ویژه کشورهایی که بهار عرب را تجربه کرده اند، این «بهار» بی معناست.
آثار نویسندگانی که سالها از روند مردسالار زندگی در مصر نوشته بودند، این روزها در مصر و خارج از آن هواداران بسیار یافته و شماری از آنها تجدید چاپ شده است. کوشش زنان مصری برای حضور فعال زنان در شکل گیری حکومت و اجتماعی نوین به دنبال بهار عرب، کنجکاوی غربیان را هم نسبت به شرایط و عادات زندگی زنان آن کشور و دیگر کشورهای عرب خاورمیانه بیشتر کرده است.
زنان روشنفکر و فعال حقوق زنان در کشورهایی که بهار عرب را از سر گذرانده اند، برآنند که مادامی که سرکوب زنان از سوی حکومتگران، سیاستگران و مردم عادی در حریم خانه شان ادامه دارد، انقلابی به وقوع نپیوسته است.
الیفه رفعت، نویسنده مشهور و موفق مصری که ۱۷ سال پیش درگذشت، سال ها پیش در داستان های کوتاه خود از سرکوب جنسی، اجتماعی، و سیاسی زنان مصر نوشته بود. محور داستان های محبوب و قوی رفعت، زنانی بودند که در چهاردیواری خانه شان، در حسرت آزادی بودند.
آنچه بسیاری از فعالان سیاسی مصر مطرح می کنند، فقدان آزادی زنان در خاورمیانه است که گروهی آن را ناشی از پدیده ای می دانند که آن را به نفرت غرب از خاورمیانه و تلاش غربیان برای محدود کردن زنان خاورمیانه ای تعبیر می کنند. کینه ای که بسیاری از زنان مصری از آمریکا و اسرائیل به دل دارند، کینه ای دیرینه است.
آزادی خواهان و روشنفکران امروزین مصر اما در تلاشند تا کهنه کاران حقوق بشر را در آن کشور متقاعد کنند که «از ماست که بر ماست» واقعیتی تلخ اما جاری است.
آنها می گویند زیر نام هر یک از کشورهای اسلامی، فهرستی از موارد تضییع موازین حقوق زنان نمودار است و بیش و پیش از آنکه آمریکا یا اسرائیل خواهان آن باشند که حقوق زنان مسلمان اندک شمرده شود، مردان و حتی زنان همین کشورهای مسلمان هستند که این حقوق را ضایع می کنند.
عدم جوابگویی قوانین شرع اسلام در قبال آزار زنان، آنچه از آن به «تنبیه مصلحانه» تعبیر می شود، مجوز عبور از تمامی خطوط قرمز حقوق زنان است. یکی از بندهای قانون جزایی مصر به این «تنبیه مصلحانه» تخصیص یافته، و طی آن آمده که اگر مردی به نیت اصلاح، همسرش را کتک بزند، کسی نمی تواند علیه وی اعلام جرم کند. زنان در کشورهای اسلامی همچنان و در پی بهار عرب، برای کار یا سفر یا رانندگی، به اجازه همسر، پدر یا برادرشان نیاز دارند.
کشورهای عربی، اعم از فقیر و غنی، از حیث رده بندی میزان آزادی زنان، در میان کشورهایی هستند که پایین ترین رتبه ها را در گزارش سال اخیر مجمع جهانی اقتصاد دارند، و هیچ یک از آنها به لحاظ حقوق زنان در میان یکصد کشور نخست فهرست کشورهای جهان نیستند.
فعالان مدنی برآنند که حاکمان کشورهای مسلمان از جمله کشورهایی که بهار عرب را از سر گذارنده اند، از شهروندان زن خود بیزارند. صرفنظر از میزان گاه بالای تولید ناخالص ملی، عربستان سعودی از نظر حقوق زنان رتبه ۱۳۱ را از ۱۳۵ کشور جهان دارد و یمن رتبه ۱۳۵ را، یعنی آخرین کشور این فهرست، یمن است. مصر در رده ۱۲۹ است و مراکش رتبه ۱۳۰ را به خود اختصاص داده است. تنها در مراکش، شمار دختران زیر ۱۸ سال که طی سال ۲۰۱۰ به اجبار شوهر داده شدند، نزدیک به ۴۲ هزار بوده است.
درک آنکه زنان یمن از نظر آزادی و برخورداری از حقوق انسانی، رتبه ۱۳۵ را از بین ۱۳۵ کشور جهان دارند، آسان است؛ آمار رسمی حاکی از آن است که ۵۵ درصد از زنان یمنی بی سوادند، ۷۹ درصد از آنها شاغل نیستند، و تعداد دختران ۱۲ تا ۱۵ ساله که هنگام زایمان جان می سپرند، کم نیست.
به رغم این آمار، ازدواج دختران صغیر در یمن رایج است، کشوری که از میان ۳۰۱ نماینده مجلس آن، تنها یکی زن است. اغلب سیاستگذاران و قانونگذاران یمنی برآنند که اگر شوهر دادن دختران صغیر نکوهیده بود، پیامبر اسلام با عایشه (همسر دومش) که هنگام ازدواج با وی کودک بود، پیوند زناشویی نمی بست.
بسیاری از فعالان مدنی و ناظران حقوق زنان اما برآنند که بدون رعایت موازین آزادی زنان در کشورهای مسلمان به ویژه کشورهایی که بهار عرب را تجربه کرده اند، این «بهار» بی معناست.