در پنجاه و چهارمین «جشنواره بین المللی فیلم لندن» که امسال نیز به مدیریت «ساندرا هبرون» از سیزدهم اکتبر با نمایش فیلم «هرگزترکم نکن» مارک رومانک فیلمساز بریتانیایی کار خود را درلندن آغاز کرده است، امسال برخلاف سال های پیش که میزبان چند فیلم از ایران بوده تنها یک نماینده از این کشور داشته است. فیلمی به نام «اوریون» درباره مسئله بکارت دریک جامعه سنتی ایرانی. این فیلم که در طول برگزاری جشنواره لندن دوبار به نمایش درآمده، به شدت مورد توجه تماشاگران و منتقدان قرار گرفته است.
فیلم «اوریون» ساخته زیرزمینی و بدون مجوزعلی زمانی عصمتی ماجرای زندگی دختردانشجو و هوشیاری به نام «الهام» است که در یک جامعه مذهبی و بسته ایرانی زندگی می کند (فیلم در یزد فیلمبرداری شده است). الهام که پس از ایجاد روابط عاشقانه با پسری به نام «امیر» بکارت خود را از دست می دهد با مشکلات عدیده ای روبرو می شود. چرا که در جامعه سنتی این دو اگر این مسئله برملا شده و مرد از ازدواج با دختری که به اصطلاح «بی عصمت» شده سر باز بزنند موجب ننگ و رسوائی و بی آبروئی دختر خواهد شد. الهام که در این قضیه خود را محدود به رعایت آداب و سنن جامعه می بیند ناچاردرگرو تصمیم و اراده امیرو رفتار خودخواهانه اوست اما «امیر» راه های خطرناکی برای شانه خالی کردن از تعهدات خود در نظر گرفته است.
فیلم «اوریون» به خاطر تابو بودن موضوع آن یعنی بکارت، بدون مجوز و به صورت غیرقانونی یا زیرزمینی در ایران ساخته شده و یک اثر دراماتیک و قوی به شمار می رود که واقعیت های زندگی زنان به عنوان شهروندان درجه دوم در ایران امروز را به وضوح مطرح می سازد.
امروزه در ایران بسیاری از سینماگران جوان بجای درگیرشدن با شرایط تودرتو و سخت ممیزی، سانسور و تصویب فیلمنامه دست به ساختن فیلم های زیرزمینی کم خرج می زنند. این فیلم ها هرچند از نظرفنی و سینمایی تعریف چندانی ندارند اما به خاطر موضوع هایی که در آن ها مطرح شده و روش خلاف جهتی که در مقابله با سینمای رسمی و مسلط در پیش گرفته اند قابل توجه و بررسی هستند. این نوع فیلم ها و اصولا محصولات سینمای زیرزمینی ایران هیچگونه شانس نمایشی در داخل کشور ندارد.
با وجود ارسال فیلم های متعددی از ایران به جشنواره فیلم لندن، «اوریون» تنها فیلمی بود که به این جشنواره سینمایی راه پیدا کرد. برخی دلیل آن را موضوع جنجالی فیلم می دانند که از هرجهت موضوعی بکر و دست نخورده در مقایسه با فیلم هایی که تاامروز از ایران به خارج ارسال شده به شمار می رود.
ساختن فیلم هایی در رابطه با مسائلی که در جمهوری اسلامی «تابو» به شمار می روند برای سینماگران کار آسانی نیست و اغلب عواقب سنگینی به همراه دارد. اما این مشکلات تا کنون نتوانسته است از گرایش فیلمسازان جوان به سمت فیلم های بدون مجوز جلوگیری کند.
علی زمانی عصمتی، کارگردان فیلم «اوریون» هم مدتی پس از اتمام فیلم مورد بازجویی قرار گرفت. او در همان زمان در گفتگو با یکی از نشریات داخل کشور گفته بود:«این باعث تاسف است که به محض اینکه سلیقه شخصی آن هایی که قدرت حقوقی دارند با یک اثر هنری هماهنگ نباشد با انگ های مختلف امنیتی ، اثر و صاحب اثر را مورد تهدید قرار می دهند و به محض این که یک مسئله در طبقه بندی امنیتی قرار گرفت فرد از تمامی حقوق قانونی خود محروم می شود.»
زمانی عصمتی مدعی است با تمام تلاشی که برای ساختن فیلم «اوریون» در چهار چوب قوانین ایران و ضوابط فیلمسازی جاری داشته است ، پس از ۶ سال تاخیر سرانجام در سال ۱۳۸۷ پروانه ای برای ساختن فیلم دیگری که از نظر موضوع با «اوریون» شباهت هایی داشته اما موضوعش «بکارت» نبوده بلکه ماجرای مشکلات ارتباط یک دختر و پسر بوده است را دریافت می کند. «زمانی »سپس صحنه های فیلم را برای جلوگیری از جلب توجه مقام های دولتی در مناطق دورافتاده خارج از شهرو یا در نماهای داخلی فیلمبرداری می کند.
زمانی عصمتی که از درساختن فیلم خود از امتیازات مشاوره با جعفرپناهی فیلمسازسرشناس ایرانی بهره مند بوده است می گوید:«ساختن این نوع فیلم ها به طور قانونی در ایران امکان پذیر نیست. به محض اینکه شما موضوع و یا معضل اجتماعی واقعی مثل فقر، اختلاف طبقاتی و اعتیاد را انتخاب می کنید با مشکل مواجه می شوید.»
شخصیت «الهام در فیلم که نسیم کیانی بازیگر نقش اوست با دو نوع محدودیت در یک جامعه سنتی روبروست. بخشی از این محدودیت ها به نظام اجتماعی ایران امروز بازمی گردد که قوانین شرعی و عرفی برای مردم تعیین کرده و آن را تحت نظارت نیروی انتظامی، سپاه و بسیج به اجرا گذاشته است و دیگری محدودیت هایی است که از سوی خود اعضای جامعه و در فیلم از سوی خانواده سنتی و قشری این زن جوان به او تحمیل می شود.
فیلم «اوریون» پیش از این هم در بخش «بازار مستقل» جشنواره فیلم «کارلو ویواری» شرکت داشته وتوانست جایزه «نت پک» مربوط به انجمن ارتقای سینمای آسیا را به دست آورد. هم چنین در جشنواره فیلم «ابوظبی» فیلم مورد توجه منتقدان و تماشاگران قرار گرفته است.
فیلم «اوریون» دومین فیلم داستانی و بلند علیرضا زمانی عصمتی به شمار می رود که پیش از این ها فیلم «از کوچه های باریک» را ساخته است. این فیلم هم چون فیلم تازه او در ایران مجوز نمایش ندارد.