مراسم پایانی سومین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد عصر یکشنبه هفتم آبان ماه در تالار وحدت تهران برگزار شد. در این مراسم گرچه وزیرارشاداسلامی و دیگر مدیران این وزارتخانه شرکت داشتند، اما غیبت اعضای شورایعالی انقلاب فرهنگی (مبتکر طرح جایزه ادبی جلال احمد) بیانگر اختلاف نظر این دو نهاد بر سر اداره این جایزه ادبی بوده است.
سومین دوره جایزه دولتی جلال آل احمد همچون دوره های گذشته در بخش داستانی برنده برگزیده نداشت و در نتیجه یکصدوده سکه طلا همچنان در صندوق دارایی های این بنیاد ماند. وزیر ارشاد در این مراسم ابراز امیدواری کرد جایزه جلال سال آینده برگزیده داشته باشد.
در این مراسم تشریفاتی دولتی یکی از داستان نویسانی که تقدیرنامه ای دریافت کرده بود، گفت کتاب داستان تازه اش که برای چاپ و نشر تحویل بررسان ارشاداسلامی شده از سوی این وزارت غیرقابل نشر اعلام شده است.
این جایزه دولتی در حالی به پایان رسید که گروه نویسندگان دولتی به رهبری محمدرضا سرشار که در انجمن قلم ایران گردآمده اند به پشتیبانی شورایعالی انقلاب فرهنگی با مدیران کنونی ارشاداسلامی بر تصاحب اداره جایزه جلال دچار اختلاف شدید هستند.
اما کارشناسان و منتقدان ادبی بیرون از حوزه اقتدار حاکمیت می گویند در حالی که دولت برای نویسندگان مطلوب خود سکه بخشی می کند بنیادهای مستقل ادبی از جمله جایزه بنیاد هوشنگ گلشیری، جایزه صادق هدایت، و چندین جایزه شعری که می توانند در گسترش کتابخوانی و رشد ادبیات خلاقه موثر افتند از آنجا که پایگاهی مستقل برای معرفی چهره های ادبی ناوابسته به حاکمیت هستند به شدت تحت فشار قرار گرفته اند تا دست از فعالیت خود بکشند.
کارشناسان ادبی می گویند چه عاملی می تواند به یک جایزه ادبی چنان اعتباری ببخشد که نویسندگان به دریافت آن افتخار کرده آن را عاملی برای پویایی خود و دیگر نویسندگان جوان بدانند؟ آیا سکه بخشی می تواند اسباب بزرگی جایزه ادبی شود؟ اگر چنین است جایزه ادبی لژیون دوفرانس که به برنده خود تنها یک چک ده یورویی اهدا می کند باید بی اعتبارترین جایزه ادبی فرانسه باشد. حال آن نویسندگان فرانسوی آرزوی دریافت چنین جایزه ارزشمندی را دارند.
اینکه در ایران تاکنون هیچ جایزه ای از چنان جایگاهی درخور برخوردار نشده که بتواند مایه مباهات و افتخار نویسندگان شود، ریشه در مصایبی چند لایه دارد که یکی از آنها فشار دولتها علیه نهادهای مستقل و غیردولتی اعطای جوایز ادبی بوده و هست. این نهادها هنوز و همچنان درگیر حفظ استقلال خود هستند و این تلاش برای حفظ ناوابستگی به دولت چنان بهای سنگینی در پی دارد که گاه به تعطیلی کامل این جوایز منجر شده و می شود.
مدیا کاشیگر از مسئولان جایزه ادبی «روزی روزگاری» با اشاره به ریخت و پاش دولتی «جایزه دولتی جلال آل احمد» گفت: بودجه های کلان نهادهای دولتی برای چنین مناسبت هایی در حوزه ادبیات صرف می شود در حالی که جایزه های ادبی خصوصی با مشکلات مالی فراوان روبرو هستند.
یکی دیگر از کارشناسان ادبی گفت: «شعار خصوصی سازی براساس اصل 44 قانون اساسی امروزه همه جا شنیده می شود دولت چرا تلاش دارد ادبیات خلاقه را دولتی کند؟ از دیگر سو دولت برای از صحنه بیرون بردن جایزه های مستقل ادبی آنان را وابسته به بیگانگان قلمداد می کند تا بخش خصوصی اجازه نیابد به آنان کمک مالی کند.
بنیاد هوشنگ گلشیری که جایزه ای به همین نام را به نویسندگان داستانی اهدا می کند، طی سالهای اخیر با مشکلات بزرگی از جمله مکان برگزاری آیین اهدای جوایز روبرو بوده است. فرزانه طاهری مسئول این بنیاد گفت از آغاز به کار بنیاد هوشنگ گلشیری آقای مهاجرانی وزیر وقت فرهنگ و ارشاداسلامی پیشنهاد کمک مالی دولت به این بنیاد را داشت اما ما با آن مخالفت کردیم زیرا استقلال مهم ترین رکن این بنیاد است که با حمایت اهالی فرهنگ به كار خود ادامه می‌دهد. اكثر كتاب‌ها از سوی ناشران يا مولفان به ما هديه داده مي‌شود و داوران نيز بابت ارزيابی و داوری‌هاشان پولی از ما نمي‌گيرند. جوايزی هم كه به برگزيدگان اهدا می‌شود از همكاری با اسپانسرهای معمول و كوچك است كه رقم‌های چشمگيری را شامل نمی‌شوند.
فرزانه طاهری افزود: ما هيچ حمايتی از دولت نمی‌خواهيم. همين كه اين بنياد بدون ايجاد مشكلات و سنگ‌اندازی‌ها، به حيات طبيعی و مستقل خود ادامه می‌دهد برای ما با ارزش است و كافی.