همایش «سیاستهای کانادا در قبال ایران:چشم‌اندازها و چالشها» روز یکشنبه دوم بهمن به دعوت «کنگره ایرانیان کانادایی» در شهر تورنتو برگزار شد.
«کنگره ایرانیان کانادایی»٬ نهادی است غیرانتفاعی٬ غیر حزبی و غیرمذهبی٬ که خود را متعهد به «منشور حقوق و آزادی‌های کانادا» می داند.
این گردهمایی با سخنرانی جمعی از اساتید دانشگاه و حقوقدانان ایرانی - کانادایی و به منظور بررسی پیامدها و آثار تحریمهای شدید کانادا علیه ایران و همینطور جدی شدن احتمال حمله نظامی به این کشور تشکیل شد.
رامین جهانبگلو، استاد دانشگاه تورنتو٬ هوشنگ حسن‌یاری، استاد کالج نظامی سلطنتی دانشگاه کینگستون و رضا مریدی، اولین نماینده ایرانی تبار پارلمان انتاریو از جمله سخنرانان این همایش بودند. علیداد مافی نظام، از اعضای هیات مدیره کنگره و رییس «شورای غرب آسیا» نیز مدیریت این گردهمایی را به عهده داشت.
مناسبات سیاسی و اقتصادی بین ایران و کانادا در طی سال های اخیر و به ویژه پس از قتل زهرا کاظمی، عکاس و خبرنگار کانادایی ایرانی در زندان اوین، به پایین ترین سطح ممکن کاهش یافته است.
بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که تحریم های دولت محافظه کار کانادا علیه ایران، از فشار بر حکومت جمهوری اسلامی فراتر و تمام ایرانیان داخل کشور را نشانه رفته است. ممنوعیت انتقال ارز بیش از ۴۰ هزار دلار از جمله این محدودیتهاست که این امر با انتقادات فراوانی از سوی جامعه ایرانیان مقیم کانادا مواجه شده است.
دکتر رامین جهانبگلو به عنوان نخستین سخنران این همایش از ایده جنگ علیه ایران در هر شرایطی به شدت انتقاد کرد و آن را نه اولین گزینه و بلکه آخرین راه حل برای مقابله با رژیم ایران دانست.
وی با اشاره به اهمیت این موضوع گفت: «مسئله جنگ و صلح مهمتر از آن است که تصمیم گیری برای آن تنها توسط سیاستمداران صورت گیرد. در شرایطی که جان مردم بی گناه در خطر است٬ این نظر مردم است که باید در این باره ملاک قرار بگیرد.»
این استاد دانشگاه تورنتو خاطرنشان کرد «من باور دارم و متقاعد شده‌ام که حکومت ایران به طور کلی متمایل است به جنگ و سرکوب و در صورت وقوع جنگ می تواند از آن به عنوان اهرمی برای سرکوب بیشتر مخالفان و فعالان دموکراسی‌خواه در داخل ایران و تزریق یک حس ناسیونالیسم کاذب در جامعه استفاده کند و ما باید میان میهن پرستی واقعی و تعصب تفاوت قائل شویم».
دکتر جهانبگلو با اشاره به نوعی توهم توطئه میان کانادایی ها و همچنین برخی ایرانیان داخل و خارج از کشور در مورد سیاستهای جاری در خاورمیانه گفت: «واقعیت این است که فرزندان ایران که قربانی فشارها و خشونت‌های حکومت هستند به اندازه فرزندان کانادا از جنگ بیزارند و شاید حتی بیشتر، چرا که جان آنان است که در خطر قرار می گیرد و این روح حقیقی همبستگی انسانی است.
این استاد دانشگاه درباره هزینه‌های این جنگ احتمالی گفت: «پس از این همه سخن گفتن از جنگ، دولت‌های آمریکا٬ کانادا و اروپایی نه تنها درباره خسارت‌های گزاف جانی و طبیعی و تاثیر این ماجراجویی بر اقتصاد جهانی توضیحی صریح به ایرانیان و دیگر مردم جهان نداده‌اند، بلکه حتی آن را تصدیق هم نمی کنند. باید متوجه این موضوع بود که حمله به ایران توانایی‌های هسته‌ای و تاسیسات نظامی ایران را از بین نمی برد و تنها باعث مرگ ایرانیان بیگناهی می شود که بیشتر آنان مخالف این رژیم هستند و چنین حمله‌ای باعث تضعیف زیرساخت‌های جامعه مدنی و مقاومت، مبتنی بر عدم خشونتی که هم اکنون در داخل ایران جریان دارد می شود به همین خاطر اشتباه خواهد بود اگر فکر کنیم ایرانیان با حمله٬ اشغال و یا تحریم علیه ایران موافق باشند.»
دکتر جهانبگلو اضافه کرد: «کانادا کشور متعصبی نیست و بی شک جنگ علیه ایران به نام دموکراسی و امنیت جهانی بهترین و یگانه راه حل سیاستمداران آن نخواهد بود. بی شک راهکارهای جایگزین منطبق با واقعیتی بین بی تفاوتی و اعلان جنگ علیه ایران وجود دارد و حمله نظامی باید نه اولین بلکه آخرین واکنش کانادا باشد.»
وی با تاکید بر ضرورت تغییر رژیم و برقراری دموکراسی در ایران افزود: «همه ما می دانیم مردم‌سالاری در ایران هیچگاه با جنگ به دست نمی‌آید چرا که خشونت با روح دموکراسی ناسازگار است. عدم خشونت که است گذرنامه ما به آینده خواهد و من همچنان معتقدم که عرق ریختن بیشتر در صلح منجر به کمتر ریخته شدن خون در جنگ می شود.»
سخنران دوم این همایش هوشنگ حسن‌یاری بود که سرآغاز سرد شدن روابط ایران با کشورهای منطقه خلیج فارس و غرب را همزمان با آغاز ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد و ترک سیاستهای صلح‌طلبانه و مبتنی بر گفتگو با جهانِ محمد خاتمی دانست که به تحریمهای شدید و جدی شدن خطر جنگ منجر شده است.
وی گفت: «سیاست های تهاجمی و طفره رفتن از پاسخگویی توسط احمدی نژاد و ماجراجویی ها در رابطه با غنی سازی اورانیوم٬ کشورهای حاشیه خلیج فارس و اسراییل را قانع کرده است که تهران به دنبال سلاح هسته‌ای است که این امر باعث انزوای هر چه بیشتر جمهوری اسلامی و مطرح شدن احتمال حمله نظامی شده است و این امر باعث وابستگی رژیم ایران به روسیه شده و این در حالی است که در طول تاریخ معاصر ایران از هیچ کشوری به اندازه روسیه آسیب ندیده است.»
پروفسور حسن‌یاری رویکرد جدید سیاست خارجی ایران در سالهای اخیر را «تهدید در برابر تهدید» عنوان کرد و با اشاره به برخی تهدیدهای جمهوری اسلامی گفت: «بهترین نمونه این گونه تهدیدها٬ تهدید به بستن تنگه هرمز بود که با واکنش جدی از سوی جامعه جهانی و حتی روسیه و چین روبرو و منجر به عقب نشینی ایران شد. این تهدیدها که هیچ کدام عملی نشده اند٬ نشانگر شکاف عظیم بین سیاست خارجی ایران و واقعیتهاست.»
وی مذاکره دیپلماتیک را تنها راه حل برای از بین بردن خطر جنگ و برون رفت از این موقعیت دانست ولی در عین حال اضافه کرد: «تحریم پیش زمینه جنگ است و از شواهد مشخص است که رژیم ایران قصد کوتاه آمدن از مواضع خود و گفتگو را ندارد و در این صورت متاسفانه ممکن است وقوع جنگ به واقعیت تبدیل شود که در آن صورت کانادا نیز جزو شرکت کنندگان در این حمله نظامی خواهد بود.»
رضا مریدی، نماینده پارلمان اونتاریو از حزب لیبرال با اشاره به تحریمها علیه ایران گفت: «موجودی که آفریننده این مسایل و مشکلات است چیزی نیست جز رژیم جمهوری اسلامی ایران که این دشواری ها را برای ایران و ملت ایران و جامعه جهانی به وجود آورده است. این رژیم در طول این سی و دو سال به وجود آورنده بحران‌های داخلی و در سطح جهانی چون بحران گروگانگیری دیپلمات‌های آمریکایی٬ بحران صدور انقلاب به کشورهای مسلمان و اخیرا بحران حمله به سفارت بریتانیا در تهران بوده است. جنایتها و آدمکشی‌های این رژیم باعث بی آبرویی ملت ایران و علت اصلی حضور بسیاری از ما در کشور کانادا است.»
وی با اشاره به تاثیر تحریمهای بر مردم عادی گفت: « این یک امر طبیعی است. مردم ایران ۳۲ سال است در تحریم رژیم جمهوری اسلامی زندگی می کنند. مردم ایران آماده‌اند تا ناراحتی ها را تحمل کنند تا از شر رژیم خلاص شوند و من امیدوارم از طریق این تحریمها و مبارزه مردم ایران٬ این رژیم هر چه زودتر به موجودیت خود پایان دهد و حکومت قانون و دموکرات برقرار شود.»
دکتر مریدی شرط تاثیرگذاری این تحریمها جهت تضعیف حکومت ایران را هدفمند بودن آنها دانست و با یادآوری خطر ایران مسلح به سلاح هسته‌ای گفت: «وقتی نخست وزیر کانادا می گوید ترس از ایران خواب را از من گرفته است٬ من به او کاملا حق می دهم و با او همدردم. همه ما می دانیم دستیابی رژیم ایران به سلاح هسته‌ای چه نتایجی به بار خواهد آورد.»
علی احساسی٬ حقوقدان ایرانی کانادایی از دیگر سخنرانان این همایش در عین مشروع خواندن نگرانی مردم کانادا از اهداف هسته‌ای ایران٬ از عملکرد دولت فدرال کانادا در رابطه با مسئله ایران انتقاد کرد و گفت: «نخست وزیر کانادا بارها عنوان کرده است که از ایران می ترسد که به نظر من این گونه سخن گفتن آنهم به صورت علنی از سوی هیچ رهبر سیاسی مسئولانه نیست. دولت کانادا باید بین حکومت ایران و مردم ایران٬چه آنهایی که در داخل کشورند و چه آنهایی که ساکن کانادا هستند٬ تفاوت جدی قایل شود.»
وی با تاکید بر ضعف دولت کانادا در ایجاد رابطه با ایرانیان افزود: «اگر به کشورهای دیگر مانند امریکا و دولت اوباما نگاه کنیم می بینیم که هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه این کشور با گفتگو با رسانه‌های ایرانی و پرداختن به مسائل ایرانیان٬ به شکلی فعالانه به ایجاد رابطه می پردازد و این چیزی است که ما از سوی دولت کانادا مشاهد نمی کنیم. با وجود اینکه چند سال پیش نخست وزیر کانادا فردی به نام جان وستون را نماینده خود برای ارتباط با ایرانیان این کشور کرد، من اطمینان دارم اکثر ایرانی کانادایی‌ها او را نمی شناسند و در این شرایط حساس وظیفه افرادی مانند اوست که مواضع ایرانیان را در رابطه با مسائل اخیر را جویا شود.»
احساسی با اشاره به سنت دیرینه کانادا در ظاهر شدن به عنوان نقش میانجی و حل اختلافات بین کشورها در گذشته گفت: « کانادا به این سنت خود می بالد و پیش از این بارها به دعوت هم‌پیمانان خود برای شرکت در جنگهایی مانند ویتنام و عراق٬ بجای غیرمسئولانه عمل کردن شجاعانه پاسخ منفی داده است. من امیدوارم که دولت کنونی در این مورد بخصوص نیز همین رویه را در پیش بگیرد.»
کاوه شهروز و دیوید موسوی که هر دو حقوقدان بودند نیز به طور جداگانه ای به انتقاد از تحریمهای علیه ایران پرداختند.
شهروز با اشاره به تحریمهای موثری چون تحریم علیه آفریقای جنوبی و برمه گفت: «همه دیدند که تحریمهای دقیق و کارآمد در مورد این دو کشور باعث تغییر و اصلاح شد، در حالی که تحریم‌هایی که در مورد عراق اعمال شدند، به تضعیف دولت این کشور منجر نشد و تنها به مردم بیگناه آسیب وارد کرد.»
وی افزود: «تحریمهای علیه ایران باید نهادهایی چون سپاه٬ وزارت اطلاعات و دیگر عاملین سرکوب و خشونت باشد و نه بیماران و دانشجویان و مهاجرین. اینگونه تحریمهای نسنجیده حتی به اقتصاد کانادا آسیب می زنند.»
موسوی نیز با به شدت کلی خواندن این تحریمها گفت: «اگر هدف این تحریمها تحت فشار قرار دادن حکومت ایران است پس چرا اینقدر کلی‌هستند و ایرانیان عادی را نشانه رفته اند؟»
وی رویکرد تحریمهای کانادا علیه ایران را به «سعی در کشتن مگس با چکش آهنگری» تشبیه کرد.