اکبر هاشمی رفسنجانی، روز شنبه پایان پنجمین دوره مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران را اعلام کرد. اگر برای دوره بعد او از سوی رهبر جمهوری اسلامی منصوب نشود، این آخرین سمت رسمی و مهم اکبر هاشمی رفسنجانی خواهد بود که از او گرفته و به دیگری سپرده می شود.
روز شنبه آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی، آخرین جلسه پنجمین دوره مجمع تشخیص مصلحت را برگزار کرد. با این اعلام او، باید منتظر ماند تا فهرست جدید اعضای حقیقی این مجمع از سوی دفتر رهبر جمهوری اسلامی منتشر شود.
سایت های حامی دولت احمدی نژاد پیش بینی کرده اند آیت الله خامنه ای ، برای دوره جدید این مجمع، نام هاشمی را در لیست قرار ندهد. اگر چنین اتفاقی رخ دهد برای اولین در تاریخ جمهوری اسلامی، اکبر هاشمی رفسنجانی، عهده دار هیچ سمت مهمی در جمهوری اسلامی نخواهد شد.
برخی تحلیلگران احتمال عدم انتصاب دوباره هاشمی را جدی می دانند بخصوص که در سه سال گذشته، او مواضع انتقادی داشته است. در مقابل، گروهی می گویند حال که هاشمی رفسنجانی عهده دار سمت انتخابی مانند ریاست مجلس خبرگان نیست، آیت الله خامنه ای بی تمایل نیست که او را در سمتی بگمارد که منصوب مستقیم اوست. این گروه، به سابقه رفتار های اینچنینی آیت الله خامنه ای اشاره می کنند. در انتخابات ریاست جمهوری دوره نهم، مصطفی معین کاندیدای مورد حمایت برخی منتقدان آیت الله خامنه ای بود و شورای نگهبان او را رد صلاحیت کرد. بعد با نامه حداد عادل و تایید رهبر جمهوری اسلامی، این شورا صلاحیت معین تایید شد. بعد از آن برخی حامیان معین، تحلیل کردند که این اقدام خامنه ای برای تخریب معین بوده است؛ فردی که حکم حکومتی را قبول ندارد، خود با حکم حکومتی به قدرت بازگشت.
مصلحت هاشمی
هاشمی ریاست نهادی را بیست سال برعهده داشته که ۲۲ سال از عمر آن می گذرد. سال ۱۳۶۶ و در پی اختلاف مجلس و شورای نگهبان، آیت الله خمینی دستور تشکیل مجمعی را داد که در واقع مجموعه ای از مدیران و مسولان را در بر می گرفت و هدف آن تشخیص مصلحت بین اصرار مجلس و انکار و مغایرت شورای نگهبان بود. دو سال، علی خامنه ای ، رییس جمهوری وقت مسولیت آن را برعهده گرفت.
وقتی آیت الله خمینی درگذشت، در بازنگری قانون اساسی، اختیارات مجمع تشخیص افزایش یافت و اصلی در قانون اساسی به آن اختصاص داده شد. این مجمع، نهادی مشورتی شد برای رهبر. بعد از آن بود که آیت الله خامنه ای مجمع را در کنار به هاشمی رفسنجانی سپرد. شاید به همین دلیل است که روز یکشنبه محمد هاشمی برادر کوچکتر رفسنجانی به روزنامه اعتماد گفته اند، «هاشمی رفسنجانی، مجمع را از فراموشی درآورد».
مجمع تشخیص ۳۵ عضو دارد که به فراخور و برای موضوعاتی که رهبر جمهوری اسلامی خواستار مشاوره است، تا ۴۵ عضو افزایش می یابد. غیر از روسای قوا و اعضای شورای نگهبان، سایر اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام از سوی رهبر جمهوری اسلامی منصوب می شود. ملاک معمولا سابقه مدیریتی و سیاسی گزینش شدگان و نزدیکی با آیت الله خامنه ای است. تا کنون که چنین بوده است.
مهمترین نقش این مجمع، حل اختلاف شورای نگهبان و مجلس بخصوص در دوره هایی چون مجلس ششم بود که مصوبات پارلمان از سوی شورای نگهبان رد می شد و مجمع حرف آخر را می زد.
تیرآخر منتقدان هاشمی
اکبر هاشمی رفسنجانی با اینکه سعی می کند مدارا کند اما در سه سال اخیر اعتراضات به وضع موجود را بیان کرده است. وقتی محمود احمدی نژاد در مناظره ها خانواده او را به فساد مالی متهم کرد، هاشمی نامه مهمی به رهبر جمهوری اسلامی نوشت.
بعد از انتخابات هم آیت الله خامنه ای در نماز جمعه ۲۹ خرداد ۸۸ گفت که نظر احمدی نژاد به او بیشتر از هاشمی نزدیک است. ۲۶ تیرماه آن سال، هاشمی در آخرین نماز جمعه اش ، خواستار آزادی زندانیان سیاسی و دلجویی از آسیب دیدگان شد. بعد از آن هرچند در مقاطعی هاشمی در ملاقات های رهبر جمهوری اسلامی حضور داشت اما در انتخابات جمعه، سلامت انتخابات را منوط به خوانش آرای مردم عنوان کرد.
با اینکه حامیان و منتقدان دولت جایی برای هاشمی رفسنجانی در میان خود قائل نیستند اما عملکرد هاشمی او را به منتقدان دولت نزدیک تر می کند و به همین دلیل است که حامیان دولت دل خوشی از او ندارند. محمود احمدی نژاد عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام است اما دو سال است که در جلسات این مجمع شرکت نمی کند.
مخالفت های ی ضمنی هاشمی رفسنجانی، موجب ایجاد محدودیت هایی برایش شده است. تا چند روز دیگر ، آیت الله خامنه ای لیست اعضای جدید مجمع تشخیص مصلحت را اعلام می کند.
اگر هاشمی رفسنجانی از سوی آیت الله خامنه ای منصوب نشود، آخرین سمت مهم هاشمی هم از او گرفته می شود.
قبل از این، مهمترین سمت هاشمی رفسنجانی، ریاست مجلس خبرگان رهبری بود که اسفند سال گذشته مهدوی کنی جای او را گرفت و در این مدت، تنها سمت مهم او ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام بود که روز شنبه رسما فعالیتش پایان یافت.
