فیلم مستند«سوگند» ساخته لورا پوآتراس، پنجره ای به جهان القاعده و رهبر آن «اوساما بن لادن»، بازداشتگاه گوانتاناموبی و تصویری که مردم «یمن» از ایالات متحده آمریکا دارند را برای تماشاگر گشوده است
این فیلم که صحنه های آن درگوانتاناموبی کوبا و کشوریمن فیلم برداری شده توانست جایزه بهترین فیلمبرداری جشنواره «ساندنس» امسال را از آن خود سازد. این فیلم در زمانی بر روی پرده می آید که چشم ها همه به سوی شعبه القاعده درکشور«یمن» دوخته شده است.
درفیلم «سوگند»، مردی به نام «ابوجندال» که به کار رانندگی تاکسی در«سانا» پایتخت «یمن» اشتغال دارد به نظرمضطرب می رسد و برای تلاش معاش با مشکلات عدیده ای روبروست.
«ابوجندال» درضمن درمورد شوهر خواهرخود، «سلیم حمدان» که مدت هفت سال است در زندان «گوانتانامابی» در کوبا به سر می برد به شدت ناراحت و نگران است و درفیلم درحالی که عکس «سلیم» را به پسر کوچک خود نشان می دهد ازاو می پرسد:«عموسلیم کجاست پسرم؟»
پسربچه خجالتی پاسخ می دهد:«درکوبا!» ابوجندال دوباره می پرسد:«چرا پسرم؟ عمو سلیم در کوبا چه می کند؟» و پسربچه پاسخ می دهد:«او در زندان است». «چه کسی او را به زندان انداخته است پسرم؟» بچه پاسخ می دهد:«آمریکا!»
اما «ابوجندال» هم خود را به صورتی مسئوول این واقعه و زندانی شدن «سلیم» می داند. این ابوجندال بود که در سال ١٩٩٦ واسطه شد و شوهرخواهر خود را به گروه القاعده معرفی کرد. در آن زمان «ابوجندال» محافظ بدنی «اوساما بن لادن» بود اما او براین باور است که «سلیم» یک تروریست نیست.
«ابوجندال» درسال ٢٠٠٠، گروه القاعده را علیرغم «سوگند وفاداری» ترک گفت تا به یک زندگی آرام خانوادگی بازگردد. لورا پوآتراس کارگردان فیلم مستند «سوگند» به صدای آمریکا می گوید روابط میان ابوجندال و سلیم حمدان درمورد مسائل دیگری است:«ماجرا از یک درام خانوادگی سرچشمه می گیرد که ما را قدم به قدم به درون وقایع تاریخی یازدهم سپتامبر و پس از آن به وقایع درون زندان گوانتاناموبی می کشاند.»
سلیم حمدان در افغانستان دستگیر می شود و مدتی پس از وقایع یازدهم سپتامبر به بازداشتگاه گوانتاناموبی در کوبا منتقل می شود. او مدت هفت سال در حبس باقی می ماند و هرچند درفیلم صورت سلیم حمدان نشان داده نشده است اما نامه هایی که او به اعضای خانواده اش نوشته است به خوبی بیانگرشکنجه های جسمی و روحی که براو وارد آمده می باشد:«در اینجا یک ماه برابر است با یک سال. من از نبودن نورآفتاب زجرمی کشم و پاها و پشتم درد می کند.»
فیلم «سوگند» روایتی است انسانی که شرایط ناگوار و ناهمگون بازداشتگاه گوانتاناموبی را به نمایش می گذا
درطول مصاحبه با صدای آمریکا، پوآتراس به شدت تحت تاثیر شرایط وخیم «سلیم» درزندان است :«گوانتانامو یک کابوس وحشتناک است. یک کابوس ملی وحشتناک! برای من به عنوان یک فرد آمریکایی این غیر قابل قبول است که مکانی چون گوانتانامو امسال وارد نهمین سال تاسیس خود شده است. برای من این غیرقابل باوراست که ما افرادی را که هنوزمتهم به چیزی نشده اند برای مدتی چنین طولانی درحبس نگاه می داریم.»
برایان میزر، وکیل نظامی که به دفاع از سلیم حمدان اشتغال دارد با این سخنان کارگردان فیلم «سوگند» موافق است. میزر که برای رسیدگی به کارهای موکل خود به «یمن» سفرکرده است تا با اعضای خانواده سلیم گفتگو کند می گوید:«برای من یکی بزرگ ترین مشکلات موجود در رابطه با این بازداشتگاه نظامی این است که کمیسیون نظامی نمی تواند قبول کند که اوساما بن لادن هم مثل بقیه افراد مکانیکی داشته است که ماشین او را تعمیر می کرده است. او هم با کشاورز و آشپز و شوفر سروکار داشته است. این کمیسیون به سلیم حمدان به چشم فردی هم طراز اوساما بن لادن نگاه می کند و درنتیجه او را یک تروریست می شناسد.»
فیلمساز در کشور یمن روی ابوجندال، محافظ بدنی سابق اوساما بن لادن تمرکز کرده است که مردی است بسیار پیچیده، به شدت مذهبی و حتی تا حدودی پرجذبه. او به شدت با اعمال تروریستی که باعث مرگ مردمان بی گناه می شود مخالف است. اما درعین حال نمی خواهد سوگند خود را نسبت به اوساما بن لادن بشکند. درفیلم «پوآتراس» ابوجندال درحال مصاحبه با روزنامه نیویورک تایمز نشان داده می شود که می گوید «القاعده درکشوریمن از یک گروه کوچک تبدیل به یک جنبش اجتماعی شده است.»
درفیلم ابوجندال ازطریق یک مترجم به خبرنگار نیویورک تایمز می گوید:«یمن تبدیل به بازار ایدئولوژی های مختلف شده است. بزرگترین مشکل این است که نسل تازه «القاعده» در یمن حتی به ایدئولوژی های اولیه این گروه نیز باوری ندارند بلکه فقط فکر می کند که باید هرهدف خارجی را مورد حمله قراردهند. همین و بس.»
ابوجندال درفیلم مخالفت خود را با آمریکا و سیاست خارجی آن نشان می دهد. او هم چنین وحشت خود را از این نسل تازه القاعده به وضوح نشان داده است.
عبدالغنی الایریانی که به عنوان مشاورسیاسی که در ساختن فیلم «سوگند» با کارگردان پوآتراس همکاری داشته است نیز از همین مسئله نگران است. او به صدای آمریکا می گوید:«دومین نسل القاعده بسیارخطرناک تر از نسل پیشین است. آنان پس از حمله آمریکا به عراق و درنتیجه آن موجودیت پیداکرده اند و بی نهایت عصبانی و ناراحت اند. این گروه همه را دشمن حساب می کنند حتی مسلمانان دیگر و مخالفان هموطن یمنی خود را.»
اما کارگردان فیلم پوآتراس به هیچ عنوان طرف بخصوصی را نمی گیرد. او می گوید در این فیلم کوشیده است تا وقایع را هم چنان که هستند نشان بدهد.
با این همه مستند «سوگند» پیشروی های القاعده در جامعه یمن را با سیاست های خارجی ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه و حبس متهمان به تروریسم در بازداشتگاه گوانتاناموبی مرتبط می داند.