در شنای مردان تيم آمريکا برای نخستين بار در تاريخ المپيک، البته سوای المپيک ۱۹۸۰ در مسکو که آمريکا شرکت در آن را تحريم کرد، در شنای آزاد يکصد متر مردان شرکت نخواهد کرد. دليل اين امر اشتباه تاکتيکی مربيان تيم است.
يان کراکر که مهارت او در شنای پروانه است و جيسون لزاک شناگر برجسته در شنای يکصد متر که برای اين رويداد برگزيده شدند، در دور مقدماتی مسابقات در روز سه شنبه نتوانستند بمرحله نيمه نهايی راه يابند. کراکر با اختلاف فقط يکصدم ثانيه نتوانست بدور نيمه نهايی برود.
ادی ريس سرمربی تيم آمريکا اذعان داشت که محاسبات مربيان برای حفظ انرژی تيم در مراحل آغاز اين رويداد درست نبود. تيم آمريکا پيشتر ۱۲ بار مدال طلا، ۹ مدال نقره و ۷ مدال برنز، اين رويداد را در المپيک کسب کرده است.
پيتر ون دن هوگنباند شناگر هلندی، قهرمان المپيک و رکورددار جهان با طی مسير مسابقه در ۴۸:۷۰ ثانيه پيشتاز شد.
در شنای پروانه مردان در مسافت ۲۰۰ متر، مايکل فلپس شناگر آمريکايی صاحب مدال طلا شد. فلپس رکورددار جهان در اين رشته، تاکنون چهار مدال المپيک آتن را بگردن آويخته است که شامل دو مدال طلا و دو مدال برنز است.
فلپس مسير مسابقه را در ۱:۵۴:۰۴ شنا کرد و رکورد جديدی را در المپيک بجای گذاشت، وی در حال حاضر بيشترين تعداد مدالها را در المپيک آتن کسب کرده است. تاکاشی ياماموتو از ژاپن با زمان ۱:۵۴:۵۶ صاحب مدال نقره شد، در حاليکه استفن پری از بريتانيا با زمان ۱:۵۵:۵۲ به مدال برنز دست يافت.
بابک فرهودی شناگر شناگر ايرانی در المپيک آتن از جمله ۷۱ شناگری بود که در دور مقدماتی شنای آزاد مردان در مسافت يکصدمتر شنا کرد، ولی نتوانست بمرحله بعدی اين رويداد راه يابد.
در شنای آزاد زنان در مسافت ۲۰۰ متر کامليا پوتک شناگر رومانيايی با طی مسير مسابقه در ۱:۵۸:۰۳ صاحب مدال طلا شد. فدريکا پلگرينی شناگر ۱۶ ساله ايتاليايی با ۱:۵۸:۲۲ مدال نقره و سلين فيگوس شناگر فرانسوی با ۱:۵۸:۴۵ مدال برنز گرفت.