گزارش استفانی هو، خبرنگار صدای آمریکا در پکن
تنها چند هفته پیش از بیستمین سالگرد تهاجم نیروهای دولتی چین در یک حمله خونبار به تظاهرکنندگان در میدان تیان آنمن، دبیرکل پیشین حزب کمونیست و یکی از رهبرانی که در آن زمان به خاطر مخالفت با عملکرد دولت و تراژدی خواندن این واقعه برکنار شد در کتاب خاطراتی که پس از مرگ او منتشر می شود سکوت خود را می شکند.
درسال ۱۹۸۹، جائو زیانگ دبیرکل حزب کمونیست چین، یکی از بلند مرتبه ترین رهبران کشور چین به شمار می رفت.
آخرین باری که جائو زیانگ در انظار عمومی ظاهرشد در ماه می همان سال بود و هنگامی که او به میدان تیان آنمن آمد و با چشمانی اشکبار از تظاهرکنندگان خواست تا به تظاهرات و اعتصاب غذای خود پایان دهند. او می دانست که در مبارزه برای رویارویی با رقبای تندروی سیاسی و به دست آوردن قدرت، مغلوب شده است. کمی پس از این حضور در جمع دانشجویان تظاهرکننده، زیانگ از کار برکنارشد و تا هنگام مرگ در سال ۲۰۰۵ در خانه مسکونی خود زندانی باقی ماند.
جائو زیانگ در پانزده سال آخر حیات خود توانست به طور محرمانه بیش از ۳۰ ساعت شهادت خود در مورد وقایع تیان آنمن را روی نوارهای صوتی ضبط کند. این نوارها نهایتا از مملکت خارج شده و امروز به صورت کتابی به نام «زندانی دولت: خاطرات محرمانه جائو زیانگ» به دو زبان چینی و انگلیسی به چاپ رسیده است.
بائو پو یک ناشر ساکن هنگ کنگ است که در ضمن پسر یکی از معاونان ارشد زیانگ، بائو تانگ، نیز محسوب می شود. انتشارات «قرن جدید» به مدیریت او مسئول نشر و اشاعه نسخه چینی زبان این کتاب تازه است.
بائو می گوید که در یک مرحله از مرور این وقایع، جائو زیانگ گفته است که او هرگز نمی خواسته است دبیرکل حزبی باشد که به مردم خود تیراندازی کرده و هزاران تن از آن ها را زیر تانک ها، بی رحمانه له کرده و به هلاکت رسانده است. بائو می گوید شنیدن صدای زیانگ هنگام بیان این کلمات واقعا تکان دهنده و تاثیر گذار است.
بائو می گوید به اعتقاد او جائو زیانگ می خواسته است با ضبط این نوارها شرح ویژه و تفسیر وقایع را از نظرگاه شخصی خود و چنان که شاهد آن بوده استا به دست بدهد و از این طریق، مقامات حزب کمونیست که تظاهرکنندگان میدان تیان آنمن را به عنوان شورشیان ضد انقلاب محکوم شناختند، به چالش بگیرد.
جائو در آن زمان بارها از رهبر چین، دنگ ژئو پینگ خواسته بود تا از استفاده از زور و اسلحه درمقابل دانشجویان و مردمی که تعدادشان در میدان تیان آنمن هر روز بیشتر می شد خودداری کند و در مجموع، خاطرات جائو زیانگ برخی از مهم ترین جزییات این واقعه تراژیک را آشکار می کند.
جائو می گوید در شب سوم ماه ژوئن در حالیکه در حیاط خانه خود به همراه اعضای خانواده خود نشسته بود ناگهان صدایی که او آن را «تیراندازی های شدید» خوانده است به گوش آن ها می رسد. او می گوید «در آن لحظه بود که فهمیدم آن تراژدی که مردم جهان را در شک و ناباوری فروبرد نتوانسته بود از طرق صلح آمیز منحرف شود و بالاخره اتفاق افتاد.»
صدای تیراندازی که زیانگ صحبت آن را می کند همان تیرهایی است که توسط نیروهای نظامی به سوی تظاهرکنندگان میدان تیان آنمن شلیک شد. در حقیقت در سحرگاه چهارم ژوئن صدها بلکه هزاران تن از مردم تظاهر کننده در این میدان کشته شدند.
دولت چین که در آن زمان مدعی شد که این تظاهرکنندگان، شورشیان ضد دولتی بوده اند تا امروز هنوز حاضر نشده است عنوان این اتهام را تغییر دهد.
با این همه نوارهای صدای جائو توانسته است برخی از محرمانه ترین اسرار داخل حزب کمونیست چین که نهایتا به تصمیم حمله به سوی تظاهر کنندگان انجامید را برملا سازد.