تد لندفیر، خبرنگار صدای آمریکا، واشنگتن
جان هوپ فرانکلین، تاریخ شناس ۹۴ ساله، هفته گذشته در کارولینای شمالی در گذشت.
فرانکلین، استاد برجسته و پیشگام مطالعات آمریکایی آفریقایی بود که به ملت آمریکا کمک کرد تا فصل مهمی از تاریخ این کشور را بار دیگر بازبینی کنند.
نفوذ فرانکلین در تجلی تاریخ آمریکا آنچنان برجسته و حائز اهمیت بود که وی در سال ۱۹۹۵، مدال آزادی ریاست جمهوری، بالاترین مقامی که یک فرد غیر نظامی به آن دست می یابد را از آن خود کرد.
بیل کلینتون، رییس جمهوری پیشین ایالات متحده در مورد وی گفته است :« جان هوپ فرانکلین، زاده جنوب، همواره تجلی گاه حقایق تاریخ و حیطه اخلاقی آمریکا بوده است.»
در سال ۱۹٢۱، فرانکلین ۶ ساله، نوه یک برده در منطقه فقیرنشین شهر اوکلاهما که همه ساکنین آن سیاه پوست بودند، با وحشت و هراس شاهد حمله سفید پوستان به مناطق مسکونی آمریکایی های آفریقایی تبار بود.
در این حمله و آتش سوزی، دفتر وکالت پدرش سوخت و خاکستر شد. اما او کینه، نفرت و تلخی خاطرات دوران کودکی را کوله بار بزرگسالی خود نکرد.
در عوض وی مصمم شد تا با یادگیری و پیشرفت تحصیلی بر روایت زندگی مردم خود نور حقیقت بتاباند.
سطح استعداد او در کالج فیسک در نشویل واقع در تنسی که بیشتر شاگردان آن سیاه پوست بودند چنان درخشان بود که برای ادامه تحصیل در دانشگاه هاروارد پذیرفته شد.
اما در آن دوران اقتصاد آمریکا در «افسردگی بزرگ» به سر می برد و فرانکلین و خانواده اش توان پرداخت هزینه های ادامه تحصیل در دانشگاه هاروارد را نداشتند.
این دوران سرشار از درد و حسرت با میانجی گری استاد راهنمای او در کالج فیسک پایان یافت.
فرانکلین در این مورد گفته است :« من یک سیاه پوست ۲۰ ساله و او یک سفید پوست جوان ۳۲ ساله بود. او ۵۰۰ دلار به من داد و گفت مسائل مالی نباید تو را از ورود به هاروارد باز دارد. او روز بعد مرا به هاروارد فرستاد.»
فرنکلین تا جایی پیشرفت کرد که کتاب او « از برده داری تا آزادی»، به معتبرترین و مهمترین سند تارخی دوران برده داری آمریکایی های آفریقایی تبار در «اولد ساوت» در جنوب بدل شد.
سه میلیون نسخه از این کتاب که از آن به «بازبینی تاریخ» یاد می شود، به فروش رفت و در نهایت توانست تصویر پراکنده و مشتت و گاه غیر واقعی بردگان را متحول کند.
این کتاب، شورش های بردگان و دستاوردهای مردان و زنان سیاه آزاد را شرح می دهد. حتی از جنبه های منفی چهره های قهرمان آن دوران همچون توماس جفرسون که برده دار بود و « بیانیه استقلال» را نوشت، پرده بر می دارد.
فرانکلین در این مورد گفته است:« جفرسون در سال ۱۷۷۶ نوشته بود: « همه انسان ها برابر آفریده شده اند» اما در سال ۱۷۸۲ گفت:« افرادی هستند که از جنبه های متعددی برابر نیستند و سیاه پوستان همچون سفیدپوستان از منطق و عقل برخوردار نمی باشند.» وی گفت سیاه پوستان بو می دهند. این نوشته ها را باید با روحیه و احساسات حاکم بر جامعه آن دوران آمریکا سنجید.»
در سال ۱۹۶۵، آزادی خواهان با سر دادن شعار« راه را برای تاریخ شناسان باز کنید» در پایتخت آلاباما تظاهرات کردند.
پژوهش های فرانکلین در کتابخانه کنگره به وکلای حقوق مدنی دیوان عالی ایالات متحده کمک کرد تا قانون دهه پیش مبنی بر جدایی مدارس دولتی سراسر کشور را نقض کنند.
او و دیگر تاریخ شناسان بودند که تظاهرات جمعیت خشمگین و معترض برای دستیابی به حق رای را هدایت می کردند.
فرانکلین به یکی از خبرنگاران گفته بود:« من از مقاومت های شدید آگاهی داشتم و مسلم بود که بسیاری از مقامات آماده بودند تا به جای اعطای حقوق برابر به سیاه پوستان، جان خود را از دست بدهند. حتی من هم ترسیده بودم. این ها همه بخشی از توجیه تداوم برده داری بود و برای دستیابی به این هدف به تحقیر برده ها ادامه دادند.»
فرانکلین در چند موسسه به تدریس تاریخ پرداخت و به جایی رسید که به ریاست دپارتمان تاریخ کالج بروکلین در نیویورک منصوب شد و همه ۵۲ کارمند او سفیدپوست بودند.
وی گفته است:« من به خود یادآوری می کردم این افراد از نظر ظاهری با من تفاوت دارند اما ویژگی های انسانی بین من و آن ها شباهت های بسیاری وجود داشت.»
فراکلین که خود را یک « خوش بین سرسخت» می نامید، به اندیشه پیرامون افسانه زندگی طولانی و پرثمر خود اذعان می کرد و می گفت:« حدود ۷۰ سال تدریس کردم و دوست دارم دانشجویانم به راه من و به مبارزه برای تثبیت تاریخ به عنوان یک نیروی مثبت و سازنده برای درمان نارسایی های اجتماعی و تغییر در جهان ادامه دهند.»
فرانکلین خود را یک «تاریخ شناس سیاه پوست» قلمداد نمی کرد و در عوض پافشاری او بر این بود که وی یک تاریخ شناس آمریکایی ست که راه را برای انعکاس تجربه سیاه پوستان هموار کرده است.
وی حتی با انتخاب یک ماه از سال به عنوان «ماه سیاه پوستان» مخالف بوده و گفته است سیاه پوستان بخشی از تاریخ آمریکا هستند و هر ماه هر سال به آن ها تعلق دارد.
شنبه ۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ ایران ۰۸:۵۳